زمانی که نوزاد بدون هیچ دلیل مشخصی برای مدت طولانی گریه می‌کند؛ به بیماری کولیک مبتلا شده است. نوزادان از 2 تا 3 هفتگی تا 4 الی 5 ماهگی دچار علائم کولیک نوزاد می‌شوند. در این بیماری معمولا نوزاد برای بیش از 3 ساعت گریه می‌کند. مشکلات گوارشی، کمبود خواب و خستگی و تحریک پذیری نوزاد به بروز این بیماری دامن می‌زند. کولیک نوزادان معمولا خود‌به‌خود درمان می‌شود و نیاز به درمان خاصی ندارد. با این حال می‌توان از برخی روش‌ها مانند دارودرمانی، ماساژ یا درمان‌های خانگی برای کاهش علائم کولیک نوزاد بهره برد.
قولنج نوزاد چیست؟
کولیک نوزاد را به‌عنوان گریه بیش از حد نوزاد عنوان می‌کنند. زمانی که کولیک نوزادان رخ می‌دهد؛ او معمولا بیش از سه ساعت در روز و بیش از سه روز در هفته مداوم گریه می‌کند. برخلاف تصور عموم جنسیت نوزاد، نوع تغذیه با شیر یا شیشه شیر و نارس بودن نوزاد، تاثیری روی بیماری کولیک نوزادان ندارد. استفاده از خدمات پرستار نوزاد برای تحمل و کنترل گریه‌های شدید ناشی از کولیک مفید و موثر است.
علل ایجاد کولیک نوزاد
علل کولیک شامل طیف وسیعی از موارد است:
- گرسنگی
گرسنگی یا میل به خوردن غذا بیشتر ممکن است باعث بروز کولیک باشد. هرچند نوزادان معمولا هر دو تا چهار ساعت یک بار شیر می‌خورند؛ اما ممکن است نوزاد همچنان غذا و شیر بیشتری بخواهد.
- درد
باید مشخص شود که آیا کودک به بیماری یا آسیب جسمی خاصی مبتلا شده است یا خیر. برای بررسی گرمای بیش از اندازه یا سرمای زیاد باید پوست بدن نوزاد را لمس کنید. مطمئن شوید که لباس نوزاد بیش از حد تنگ نباشد یا موها به دور انگشتان نوزاد تابیده نشده باشند و یا پا یا آلت تناسلی او تابیده نشده باشد. همچنین درد ناشی از بیماری‌ها مانند سوراخ قلب نوزاد هم می‌تواند زمینه‌ساز بروز کولیک نوزاد شود.
- خستگی یا تحریک‌پذیری نوزاد
گریه گردن زیاد باعث تحلیل رفتن انرژی نوزاد و خستگی بیش از حد او می‌شود در این مواقع ترفندهایی مانند قنداق کردن نوزاد، تکان دادن نوزاد به آرامی، گذاشتن فضایی برای حرکت پاها، دادن پستانک یا تغییر فضا ممکن است به خوابیدن آنها کمک کند.
- حساسیت‌های غذایی
ممکن است نوزاد به‌نسبت غذاهایی که مادر مصرف می‌کند یا یکی از اجزای شیر خشک آلرژی نشان بدهد. خوراکی‌هایی مانند شیر، تخم‌مرغ، گندم و آجیل مستقیما روی نوزاد تاثیر می‌گذارند. این غذاها معمولا واکنش‌های آلرژیک و مشکلات گوارشی مانند گرفتگی عضلات و اسهال را در پی دارند. در برخی از کیس‌ها نیز پروتئین موجود در شیر خشک مبتنی بر شیر گاو یا محصولات لبنی مصرف شده توسط مادر، باعث حساسیت نوزاد می‌شود. آلرژی به پروتئین شیر گام ممکن است بیقراری و حتی وجود خون در مدفوع را در پی داشته باشند. عدم تحمل لاکتوز تاثیر کمی در ایجاد کولیک دارد.
به نقل از سایت familydoctor:
سروصدا کردن و گریه نوزادان طبیعی است. نوزادانی که کولیک دارند بیشتر از از نوزادان دیگر گریه می‌کنند، حتی اگر سالم باشند. سایر ویژگی‌های قولنج در نوزادان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
گریه بدون دلیل دلیل. برای مثال: گرسنه نیستند یا نیازی به تعویض پوشک ندارند.
هر روز تقریباً در یک زمان خاص شروع به گریه می‌کند. نوزادان کولیک اغلب در اواخر روز دچار سرگیجه می‌شوند. با این حال، گریه ممکن است در هر زمانی برای آنها اتفاق بیفتد.
مشت های خود را هنگام گریه گره می‌کنند و یا پاهای خود را جمع می‌کنند.
گریه می‌کنند طوری که انگار درد دارند.
پوست آنها به رنگ قرمز روشن هنگام گریه کردن می‌شود.
وقتی کودک شما گریه می‌کند، می تواند هوا را ببلعد. این ممکن است به نوزاد شما گاز بدهد و همین موضوع می‌تواند باعث شود شکم آنها متورم یا سفت به نظر برسد. آنها ممکن است پس از دفع گاز علائم را کاهش دهند.
علائم کولیک نوزاد
کولیک به معنی گریه زیاد و بیش از حد نوزاد است و معمولا این بیماری ثابت و مشخص هستند:
- در این مواقع صورت نوزاد قرمز شده و پوست اطراف دهان رنگ پریده می‌شود.
- شکم نوزاد سفت و برآمده می‌شود.
- نوزاد پاهای خودش را به‌طرف شکم جمع کرده و معمولا پاها سرد می‌شوند.
- نوزاد انگشتان خود را جمع می‌کند.
- در طی حملات کولیک، نوزاد بازوهای خود را سفت و محکم و صاف نگه می‌دارد.
کولیک نوزاد تا کی ادامه دارد؟
در پروسه مراقبت از نوزاد پسر یا دختر باید بدانید که کولیک نوزادان یک بیماری شایع است که معمولا از سه تا شش هفتگی نوزاد آغاز شده و برای 3 تا 4 ماهگی درمان می‌شود. این بیماری معمولا خود‌به‌خود درمان می‌شود و نیازی به درمان خاصی ندارد؛ اما روش‌های درمانی به کاهش علائم بیماری کمک می‌کند.
تفاوت کولیک با صدای گریه نوزاد
همانطور که می‌دانید نوزادان درحالت عادی هم مدام گریه می‌کنند؛ اما گریه ناشی از کولیک با گریه عادی متفاوت است. اصلی‌ترین تفاوت‌های گریه معمولی با گریه کولیک عبارت‌اند از:
- گریه ناشی از کولیک نوزاد معمولا برای مدت بیشتری ادامه پیدا می‌کند و معمولا برای بیش از سه ساعت طول می‌کشد.
- کولیک معمولا زمان شروع و پایان ثابت و مشخصی دارد. برای مثال ممکن است که نوزاد هر بار در ساعت مشخصی از عصر دچار حملات کولیک شود.
- معمولا گریه ناشی از کولیک بلندتر و شدیدتر است. ممکن است حتی تصور کنید که نوزاد دچار درد است یا فریاد می‌زند.
- معمولا در زمان حملات کولیک، آرام کردن نوزاد، ممکن نیست. ممکن است نوزاد در میان حملات کولیک، کمی آرام شود؛ اما همچنان بیقراری می‌کند.
روش تشخیص کولیک نوزادان
می‌توانیم با ثبت برخی از اطلاعات، به بررسی علت گریه نوزاد بپردازیم. برای تشخیص قولنج نوزاد، نوزاد را زیر را تحت نظر بگیرید:
آیا گریه هر روز در یک ساعت مشخص شروع می‌شود؟
آیا نوزاد در ساعات دیگر روز هم گریه‌های شدید و مداوم دارد؟
صدای گریه نوزاد چگونه است؟
آیا گریه نوزاد مدام بلندتر و شدیدتر می‌شود؟
تغذیه نوزاد چگونه است؟ مصرف غذای نامناسب یا بیش از اندازه یا کم می‌تواند زمینه‌ساز بروز کولیک شود.
نوزاد بعد از چه علائمی گریه می‌کند یا گریه‌اش متوقف می‌شود؟
گریه نوزاد در پی کدام عوامل ایجاد می‌شود؟ گریه نوزاد بعد از غذا خوردن ممکن است ناشی از دلایلی مانند رفلاکس معده یا بلعیدن هوا باشد.
نحوه ماساژ کولیک نوزادان
ماساژ کولیک نوزادان یک درمان کولیک نوزاد است که عوارض جانبی محدودی دارد. نوزادان با ماساژ آرام‌تر شده و گریه آنها بند می‌آید. همچنین ماساژ کولیک نوزادان باعث می‌شود که نوزاد خواب آرام‌تری را تجربه کند. ماساژ کولیک نوزادان هم توسط مادر و هم تراپیست قابل انجام است.
برای انجام ماساژ کودک، ابتدا نوزاد را در یک محیط آرام و کم‌نور، به پشت بخوابانید. سپس دستان‌تان را با کمی روغن رازیانه یا روغن بچه یا لوسین آغشته کنید. سپس با انگشتان خود به حالت دورانی، شکم را ماساژ دهید.ماساژ دادن شکم باعث گرم شدن این ناحیه شده و از نفخ شکم جلوگیری می‌کند.
همچنین می‌توانید نوزاد را روی زمین خوابانده و پاهای او را مقابل شکم‌تان قرار دهید. سپس پای نوزاد را گرفته و به‌آرامی حرکت رکاب زدن دوچرخه را انجام دهید. درنهایت با دست دیگر پشت نوزاد را در جهت عقربه‌های ساعت به‌آرامی بمالید.
همچنین می‌توانید نوزاد را به پشت روی ران‌های خود خوابانده و شکم نوزاد را با انگشتان و کف دست ماساژ دهید تا گازهای معده خارج شوند.
درمان کولیک نوزاد
هدف از درمان کولیک این است که تاحدامکان علائم کولیک نوزاد کاهش پیدا کرده و والدین حمایت لازم برای مقابله و درمان علائم کولیک نوزاد را دریافت کنند. برای درمان و کنترل علائم کولیک نوزادان راهکارهای مختلفی وجود دارد:
تغییر شیوه غذا دادن به نوزاد
عوض کردن شیوه غذا دادن به نوزاد می‌تواند به کاهش علائم کولیک کمک کند. نوزاد را صاف بنشانید و با شیشه شیر به او شیر بدهید و در حین شیر دادن منظم آروغ او را بگیرید. استفاده از شیشه شیر زاویه‌دار برای غذا دادن به کودک در حالت نشسته، مناسب است. بطری کیسه‌ای تاشو بلع هوا را توسط کودک کاهش می‌دهد.
تغییر رژیم غذایی
مشکلات گوارشی معمولا باعث دامن زدن به علائم کولیک نوزاد می‌شود. برای این منظور دو توصیه وجود دارد:
- تغییر شیر خشک: اگر کودگ شما از شیر خشک استفاده می‌کند؛ تا یک هفته از شیر خشک حاوی پروتئین هیدرولیز شده استفاده کنید.
- تغییر رژیم غذایی مادر: درصورتی‌که نوزاد از شیر مادر استفاده می‌کند؛ بهتر است مادر از غذاهای آلرژی‌زا استفاده نکند. غذاهایی مانند لبنیات، تخم‌مرغ، آجیل و گندم باید کاهش داده شوند. همچنین غذاهای تحریک کننده مانند کلم، پیاز یا نوشیدنی‌های کافئین‌دار باید حذف شوند. تاثیرگذاری این روش تا 2 هفته زمان لازم دارد.
دارودرمانی
با توجه به اینکه قولنج در زندگی نوزادان یک عارضه طبیعی است و مضر نیست؛ پزشکان معمولا اقدام به تجویز دارو نمی‌کنند؛ اما در شرایطی که والدین نگران گریه‌های شدید نوزاد هستند؛ می‌توان از برخی داروها برای کاهش و کنترل علائم استفاده کرد:
- قطره سایمتیکون: ساسمتیکون روند خروج گاز از معده را تسهیل می‌کند و باعث کاهش درد شکم می‌شود.
- قطره لاکتاز: لاکتاز آنزیمی است که قند لاکتاز را به دو قند دیگر با نام‌های گلوکز و گالاکتوز تجزیه می‌کند. کمبود آنزیم لاکتاز سبب می‌شود که افراد مشکلات گوارشی را تجربه کنند. با قطره لاکتاز این عارضه بهبود پیدا می‌کند.
طب جایگزین
برخی از راهکارهای جایگزین هم در برخی از کیس‌ها برای کاهش علائم کولیک نوزاد مفید بوده است:
- دم‌نوش‌های گیاهی
- داروهای گیاهی از جمله روغن رازیانه
- آب قند
- گریپ واتر
- ماساژ درمانی
- کایروپراکتیک
- طب سوزنی
درمان خانگی کولیک نوزاد
برای درمان خانگی کولیک نوزاد همواره راهکارهای زیادی وجود دارد. معمولا والدین روش‌های مختلف درمان خانگی کولیک نوزاد امتحان می‌کنند تا درنهایت یکی از این روش‌ها موثر واقع شوند. برخی از بهترین روش‌های درمان کولیک نوزاد در خانه، عبارت‌اند از:
- استفاده از پستانک: اگرچه برخی از کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند؛ هیچگاه از پستانک استفاده نمی‌کنند؛ اما استفاده از پستانک برخی از نوزادان را به‌سرعت آرام می‌کند.
- کودک را با ماشین یا کالسکه به بیرون ببرید: حرکت دادن کودک به او قوت قلب داده و از بیقراری او کم می‌کند.
- کودک را داخل پتوی بزرگ و نازک بپیچید: این کار احساس امنیت و گرما را به او انتقال می‌دهد.
- پشت کودک را ماساژ دهید: شکم کودک را روی زانو قرار داده و به‌آرامی کمر او را ماساژ دهید. فشاری که درنهایت روی شکم نوزاد وارد می‌شود؛ باعث آرام شدن او می‌شود. برخی از نوزادان در همین حین به خواب می‌روند.
- از صدای سفید برای کولیک نوزاد کمک بگیرید: قرار دادن کودک در جایی که صدای جاروبرقی، لباس‌شویی یا خشک‌کن، پنکه یا غیره را بشنود؛ می‌تواند برای آرام شدن گریه و علائم کولیک مفید باشد. استفاده از صدای سفید برای کولیک نوزاد می‌تواند حواس او را پرت کند.
نحوه برخورد صحیح در پاسخ به کولیک نوزادان
مطالعات نشان می‌دهد که پاسخ سریع به گریه‌های کودک شما در دراز مدت گریه او را کاهش می‌دهد. آرامش را در محیط خانه خود ایجاد کنید. تلاش برای آرام کردن محیط اطراف کودک باعث ایجاد آرامش کودک می‌شود. چراغ‌ها را کم کنید، با لحن‌های آرامش بخش صحبت کنید یا آواز بخوانید (یا اصلاً صحبت نکنید) و سر و صدا و حواس پرتی‌های دیگر را به حداقل برسانید. در ادامه کارهایی که بهتر است انجام دهید جمع آوری شده است:
- توجه به مشکلات گوارشی کودک: به شکم کودک فشار متناسب (ماساژ) وارد کنید. برخی از نوزادان هنگام فشار بر روی شکم کولیک آنها تسکین می‌یابد.
- آروغ کودک را بگیرید: اگر ناآرامی کودک شما به علت نفخ شکم باشد آروغ زدن کودک باعث تسکین می‌شود. مطمئن شوید که به طور موثر آروغ کودک را گرفته‌اید.
- پروبیوتیک‌ها را در نظر بگیرید: قطره‌های پروبیوتیک ممکن است به طور بالقوه گریه را در برخی از نوزادان کولیکی مهار کند، احتمالاً به این دلیل که مشکلات شکمی را تسکین می‌دهند.
- تغذیه خود را مورد بررسی قرار دهید: اگر شیرده هستید، با پزشک خود درمورد رژیم غذایی مناسب مشورت کنید. مصرف بعضی غذاها توسط مادر باعث نفخ کودک می‌شوند؛ مانند سبزیجات چلیپایی (کلم، گل کلم)، مرکبات اسیدی، لبنیات، سویا، گندم، تخم مرغ، بادام زمینی، مغزهای درختی و یا مصرف ماهی. همچنین اگر نوزاد شما با شیرخشک تغذیه می شود در مورد نوع شیرخشک مناسب تحقیق کنید و دقت کنید که از شیرخشک مخصوص کودکانی که دستگاه گوارش حساس دارند استفاده کنید که حاوی شیر گاو نباشد.
- قنداق یا یک پتو را گرم کنید: و آن را به خوبی دور کوچولوی خود بپیچید. ترکیبی از گرما و احساس امنیت ممکن است به خشک شدن اشک کودک کمک کند.
- موسیقی آرامبخش پخش کنید: نوزادی که گریه می‌کند ممکن است به آواز آرام لالایی یا پخش آرام موسیقی کلاسیک پاسخ دهد.
- نوزاد خود را در آغوش بگیرید: همچنین می‌توانید تاب خوردن را امتحان کنید. حرکت و تکان خوردن برای نوزاد تازه متولد شده آرامش بخش اس ، زیرا وضعیت رحم مادر را تداعی می‌کند.
- از خانه خارج شوید: گاهی اوقات فقط تغییر مکان روحیه کودک را تغییر می‌دهد. کودک خود را برای قدم زدن در کالسکه حمل کنید، یا او را برای رانندگی به صندلی ماشین ببندید.
- مشاوره با پزشک: درصورت استمرار علائم کولیک نوزاد، با پزشک مشورت کنید.
- اجرایی کردن تجویز و توصیه‌های پزشک: در نهایت با اجرای توصیه‌های پزشکی، می‌تواند به درمان کولیک نوزادان کمکم کرد.
سخن آخر
قولنج نوزاد یک مشکل رایج است که بسیاری از کودکان و نوزادان در ماه‌های اول زندگی آن را تجربه می‌کنند. این بیماری معمولا خود‌به‌خود در ماه‌های 4 یا 5 زندگی درمان می‌شود؛ اما با برخی از راهکارها از جمله ماساژ، تغییر رژیم غذایی و غیره می‌توان علائم این عارضه را کاهش داد.
سوالات متداول
1. آیا تشخیص کولیک در نوزاد امکان‌پذیر است؟
بررسی سوابق بیماری و علائمی که نوزاد نشان می‌دهد؛ برای تشخیص بیماری مفید است.
2. چطور بدانم که نوزاد من دچار کولیک شده است؟
نوزاد سالمی که برای چند ساعت بی‌وقفه گریه می‌کند؛ از عارضه کولیک رنگ می‌برد. صدای گریه ناشی از کولیک بلندتر از گریه معمولی است. در این شرایط نوزاد معمولا آرام نمی‌شود.
3. آیا کولیک نوزاد بیماری خطرناکی است؟
کولیک مشکل و عوارض خاصی برای نوزادان ایجاد نمی‌کند؛ اما معمولا تاثیر بدی روی والدین دارد و حتی علائم افسردگی بعد از زایمان را در خانم‌ها تشدید می‌کند. همچنین گاهی والدین برای کاهش علائم و گریه‌های نوزاد در زمان کولیک رفتارهایی می‌کنند که برای نوزاد آسیب‌زا هستند.
4. چگونه قولنج در نوزادان رفع می‌شود؟
ماساژ شکم نوزاد یا قرار دادن کودک روی شکم برای ماساژ پشت، پخش صداهای آرامش‌بخش، استفاده از صدای سفید برای کولیک نوزاد، کاهش نور و کمتر کردن تحریکات بصری برای درمان کولیک موثر است.
