بیماری لایم Lyme disease در اثر عفونت باکتریایی با نام بورلیا ایجاد میشود. این باکتری توسط نوعی کنه حامل واقع در آمریکای شمالی با نام کنه‌های گوزنی انتقال داده میشود، در کشور اروپا نیز گونه‌های دیگری بورلیا باعث بروز بیماری لایم می‌شوند. این کنه‌ها به نام کنه دانه‌ای، کنه گوسفندی نیز شناخته می‌شوند. از جمله نشانه‌های ایجاد شده توسط بیماری لایم تب شدید، خستگی مزمن، سردردهای مکرر و ایجاد نقاط جوش مانند شبیه حلقه‌های بزرگ بر روی بدن است.عدم درمان به موقع بیماری لایم باعث سرایت این بیماری به سایر افراد و پیشروی عفونت به تمام نقاط مهم بدن مانند مفاصل، دستگاه قلب و سیستم عصبی میشود.
بیماری لایم چیست؟
بیماری لایم به دلیل فعالیت باکتری Borrelia burgdorferi است که حتما باید توسط ناقل به بدن انسان منتقل می‌شد در غیر این صورت انتقال بیماری امکان‌پذیر نیست. نوعی کنه ناقل این باکتری در بزاق خود حمل نموده و با نیش خود به بدن انسان منتقل می‌کند، این کنه‌ها در مناطق جنگلی در زیر پوشش‌های گیاهی و برگ‌ها زندگی می‌کنند.اگر انسان در این مناطق زندگی یا تردد نماید، کنه‌ها به قسمت پوست بدن او چسبیده و با نیش آلوده به این باکتری ظرف مدت ۴۸ ساعت بدن فرد را بیمار می‌کنند.
علاوه بر این، تحقیقات نشان داده‌اند که فقط این کنه ناقل بیماری نبوده و در صورت ابتلای مادر احتمال انتقال باکتری از طریق شیر دادن به نوزاد یا احتمال انتقال از فرد آلوده به فرد سالم در اثر روابط جنسی آزاد نیز امکان پذیر هست.بنابراین، در صورت آلودگی حفظ بهداشت فردی و کمک گرفتن از یک پزشک متخصص در طول فرایند درمان بسیار ضروری است.
به نقل از وبسایت mayoclinic :
بیماری لایم یک بیماری ناشی از باکتری بورلیا است. انسان معمولاً از نیش کنه حامل این باکتری به بیماری لایم مبتلا می شود. کنه‌هایی که می‌توانند حامل باکتری‌های بورلیا باشند، در بیشتر مناطق ایالات متحده زندگی می‌کنند. اما بیماری لایم در غرب میانه بالا و ایالت های شمال شرقی و میانه آتلانتیک شایع ترین است. همچنین در اروپا و در جنوب مرکزی و جنوب شرقی کانادا رایج است.
اگر زمانی را در مکان‌هایی که کنه‌ها زندگی می‌کنند، مانند مناطق چمن‌زار، براق یا جنگلی بگذرانید، در خطر ابتلا به بیماری لایم هستید. انجام اقدامات ایمنی در این مناطق می تواند خطر ابتلا به بیماری لایم را کاهش دهد.
منشأ بیماری لایم
این بیماری در اثر نیش چهار گونه کنه حامل باکتری بورلیا هستند ایجاد میشود. منشأ گسترش این نوع کنه کشورهای اروپایی، آسیایی و آمریکا است. بیماری لایم یکی از مهلک‌ترین بیماری منتقل شده از کنه‌های ناقل در این مناطق به شمار می‌رود. این بیماری توسط نیش کنه ناقل آلوده به باکتری بورلیا منتقل میشود. افرادی که در مناطقی با درختان فراوان و دشت‌ها زندگی می‌کنند بسیار بیشتر در معرض نیش کنه‌های ناقل هستند، بنابراین، احتیاط و اطلاع دقیق از این نوع کنه به منظور پیشگیری و درمان سریع در این مناطق امری ضروری است.
مراحل مختلف بیماری لایم
به طور کلی این بیماری شامل سه مرحله اصلی تقسیم است که عبارت‌اند از:
- مرحله اولیه (تحریک پوست بدن): در این مرحله معمولا علائم با ظهور لکههای حلقه‌ای بزرگ و قرمز رنگ بر روی قسمت‌های مختلف پوست همراه بوده که به مرور زمان گسترش می‌یابد. همچنین این مرحله ممکن است با علائم دیگری مثل تب شدید، سردردهای مزمن و احساس خستگی شدید نیز دیده شود.
- مرحله دوم: اگر در اثر سهل‌انگاری بیماری فرد در مراحل اولیه درمان نشود، احتمال پیشرفت آن وجود داشته و بیماری وارد مرحله دوم میشود که در آن علائمی مثل آرتریت، پارگی عصب‌های اصلی در چهره و مشکلات عصبی بروز می‌یابد. در این مرحله پرستار بیمار باید تمام مراحل درمان را با دقت زیر نظر داشته و از بروز آسیب‌های احتمالی بیشتر جلوگیری نماید.
- مرحله سوم: در صورت عدم درمان در دو مرحله قبل، بیماری لایم با سرعت پیشروی نموده و باعث آسیب شدید به اعصاب مرکزی، مفاصل بدن و دستگاه قلب میشود. بروز مرحله سوم ممکن است ماه‌ها یا سال‌های بعد در بدن فرد مبتلا اتفاق بیفتد.
در تمامی مراحل گفته شده، اقدام سریع به منظور درمان و استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها از موارد مهم به منظور پیشگیری از پیشرفت بیماری و بروز عوارض جدی است.
علائم بیماری لایم
علائم بیماری لایم در ابتدا بسیار شبیه بیماری واگیردار آنفلوآنزا است. اما در مرحله دوم علائم شامل: ایجاد راش پوستی در نواحی مختلف بدن به صورت لکههای بزرگ قرمز رنگ، به وجود آمدن نوعی فلج در عضلات مربوط به صورت با نام (فلج بل)، وقفه در ضربان الکتریکی قلب و عدم حس در بدن یا ایجاد احساسات غیر نرمال با نام (نوروپاتی). دقت کنید که آبسه پوستی را نباید با راش پوستی این بیماری اشتباه گرفت.
روش تشخیص بیماری لایم
در تشخیص بیماری لایم ابتدا فرد آلوده شده باید دقت نماید در صورت وجود علائمی مانند بیماری آنفولانزا و به دنبال آن دیدن راش پوستی قرمز رنگ به شکل حلقه‌های بزرگ حتما به سرعت به پزشک متخصص مراجعه نموده و آزمایش‌های سرولوژیک به منظور یافتن آنتی‌بادی‌های ضد باکتری انجام در بدن فرد انجام شود. در مراحل تکمیلی ممکن است پزشک متخصص آزمایش‌های تکمیلی مثل تست ادرار، بیوپسی یا آزمایش مایع مغزی-نخاعی را به منظور اطمینان برای فرد تجویز نماید.
در تعدادی از بیماران مبتلا به لایم ممکن است پس از انجام مراحل درمان فرد بیمار همچنان علائمی مانند کاهش حافظه، نبود تمرکز و مشکلات در فرآیندهای شناختی محیط اطراف مشاهده شود. به این وضعیت سندرم پس از درمان لایم یا (PTLDS) گفته میشود. در این نوع سندرم عوارضی مثل خستگی شدید، دردهای عضلانی بی‌وقفه و کاهش کیفیت خواب نیز مشاهده میشود.
درمان بیماری لایم
این بیماری را می‌توان با درمان آنتی‌بیوتیکی تا حدود بسیار زیادی رفع نمود ولی به منظور درمان قطعی این بیماری از روش‌هایی مختلفی استفاده میشود. مهم ترین روش‌های درمانی بیماری لایم عبارت است از:
درمان شیمیایی مریضی لایم
استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های دوکسی‌سیکلین، آموکسی‌سیلین یا سفوروکسیم در مراحل اولیه بیماری و استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی داخل رنگ‌های خونی مثل سفتریاکسون یا پنی‌سیلین جی به مدت ۴ تا ۶ هفته در مرحله دوم بیماری به منظور برطرف نمودن علائم شدید بیماری لایم، استفاده از داروی ضد التهاب ایبوپروفن و همچنین استفاده از داروی ارتقا دهنده سیستم ایمنی بدن هیدروکسی‌کلروکین است. کودکان از بدن بسیار حساس و ظریف‌تری نسبت به بزرگسالان برخوردار هستند لذا در صورت ابتلا کودک به بیماری لایم حتما باید علاوه بر مراجعه به پزشک متخصص از یک پرستار کودک در منزل نیز کمک دریافت نمایید.
درمان خانگی بیماری لایم
به منظور درمان خانگی توصیه میشود فرد بیمار از استراحت و خواب کافی،رژیم غذایی سالم و سرشار از انواع ویتامین، استفاده از مایعاتی مثل (آب، آبمیوه، چای) را حتما در فراموش نکند. همچنین استفاده از گیاهان دارویی مثل زنجبیل، سیر، گل راعی به منظور تقویت سیستم ایمنی بسیار مفید است. البته این نکته را در فراموش نکنید که در درمان بیماری لایم این اقدامات به هیچ عنوان کافی نبوده و حتما باید تحت مراقبت یک پزشک متخصص مراحل بهبود بیماری را پشت سر بگذارید.
درمان بیماری لایم در طب سنتی
این نوع درمان بیشتر در کشورهای آسیای شرقی رواج داشته و در آن از انواع داروهای گیاهان دارویی مثل زنجبیل، مرزه، آویشن، سیر، گل راعی در قالب کپسول یا دم‌نوش به عنوان یک داروی ضد التهاب استفاده میشود. همچنین، استفاده از طب سوزنی در کشور چین و ژاپن به منظور تسکین علائم درد شدید، تقویت سیستم ایمنی یا استفاده از طب تبتی که نوعی درمان با گیاهان و مواد معدنی به منظور درمان عفونت‌های میکروبی است استفاده میشود.
عوارض بیماری لایم
اگر بیماری لایم در اولین فرصت تشخیص داده شود به دلیل استفاده از آنتی بیوتیک‌های مناسب سرعت بهبودی افزایش می‌یابد و بیماری قابل درمان خواهد بود. در صورت پیشرفت بیماری لایم به مدت چندین ماه تا چند سال عفونت موجود در بدن باعث ایجاد عوارضی مثل آسیب شدید به مفاصل، اختلال در عصاب مرکزی و بروز بیماری‌های قلبی همراه است.اگر پیشرفت بیماری لایم به مرحله نهایی یا سوم برسد عفونت می‌تواند باعث ایجاد درد و تورم مفاصل (آرتریت لایم) شود.
راه های پیشگیری از بیماری لایم
بهترین راه‌حل نابود کردن تجمع حشرات یا تخم‌های آن در محل زندگی آن‌ها است، همچنین اگر افراد ناچار به تردد در نواحی آلوده به این کنه هستند می‌توانند از لباس‌های محافظ استفاده نمایند. در مرحله بعد اطلاع دقیق از علائم توسط فرد از موارد بسیار است که در صورت گزیده شدن توسط کنه سریع مطلع شده و به پزشک متخصص مراجعه نماید تا درمان آنتی‌بیوتیکی موثر را در همان مراحل اولیه شروع نماید.
استفاده از رژیم غذایی سالم، ورزش و خواب کافی از جمله موارد موثر در پیشگیری از ابتلا به بیماری لایم و تقویت سیستم ایمنی بدن است. در برخی نقاط جهان به منظور پیشگیری این بیماری واکسن‌هایی طراحی شده تا خطر ابتلا به بیماری لایم را در افراد واقع در مناطق آلوده کاهش دهد.
علاوه بر آن این نکته را باید در نظر گرفت که شدت بروز بیماری در افراد بسته به سن و بنیه بدنی فرد متفاوت است. به طور مثال سالمندان به دلیل کهولت سن و برخورداری از بدن ضعیف‌تر علاوه بر گذراندن مراحل درمان نیاز به مراقبت بیشتری نسبت به سایر افراد دارند، و در موارد پیشرفته‌تر در صورت عدم تحرک احتمال ایجاد زخم بستر در سالمندان وجود دارد. لذا نیاز به مراقبت تخصصی توسط کادر درمان خواهند داشت. بنابراین با رعایت مسائل گفته شده می‌توان تا حدود زیادی از ابتلا به بیماری لایم پیشگیری نمود.
بیماری لایم از جمله بیماری‌های کاملاً جدی و خطرناک است که در صورت سهل‌انگاری و عدم درمان به موقع عوارض بسیار جبران‌ناپذیری را در بدن فرد بیمار ایجاد خواهد نمود. این بیماری به طور معمول در اثر نیش کنه‌های آلوده به نوعی باکتری عفونی با نام Borrelia burgdorferi ایجاد شده و علائم اولیه آن مشابه بیماری واگیر دار آنفولانزا بوده و به دنبال آن علائم ثانویه که شامل: تب شدید، دردهای مفصلی و خستگی مفرط است بروز می‌نماید.
لذا به منظور پیشگیری از ابتلا به این بیماری، اطلاع از علائم اولیه به منظور درمان سریع، پوشیدن لباس‌های محافظ، بررسی دقیق خود پس از عبور از مناطق آلوده از موارد بسیار ضروری به شمار می‌رود. همچنین، در صورت تجویز دارو توسط پزشک متخصص عمل به دستورات پزشک ضروری بوده و طی نمودن کامل دوره درمان به منظور پیشگیری از بروز عوارض احتمالی باید توسط فرد آلوده رعایت شود و در این حین میتوانید از خدمات زندگی برتر برای بهبود سریعتر نیز استفاده کنید.
سوالات متداول
بیماری لایم خطرناک است؟
بله، به طور کلی بیماری لایم کشنده و مرگبار نبوده اما درصورت عدم تشخیص سریع و استفاده به موقع آنتی‌بیوتیک‌های این بیماری می‌تواند عوارض بلند مدتی را در بدن افراد آلوده ایجاد نماید. دراقع عدم درمان به موقع این بیماری باعث بروز مشکلات جدی و خطر آفرین در عصاب و قلب فرد میشود.
بیماری لایم درمان قطعی دارد؟
به طور کلی اگر این بیماری در مراحل اولیه بروز، به سرعت تحت نظر پزشک مراقب و درمان با آنتی بیوتیک مناسب قرار بگیرد، معمولاً پس از مدتی بیشتر بیماران مبتلا بهبود پیدا نموده اما درصورتی‌که سهل انگاری در روند درمان توسط فرد ایجاد شود باعث پیشروی بیماری و شدیدتر شدن عوارض ایجاد شده میشود که به دنبال آن درمان آنتی بیوتیکی شدیدتر خواهد بود.
بیماری لایم واگیردار است؟
بیماری لایم از طریق گزش کنه ناقل به فرد منتقل شود. به طور کلی، این کنه باید زمانی بین ۳۶ تا ۴۸ ساعت به فرد چسبیده باشد تا انتقال پیدا نماید و واگیردار نیست البته در موارد بسیار نادر بیماری لایم از شیر مادر به نوزاد یا شخصی به شخص دیگر در اثر رابطه جنسی کنترل نشده ممکن است انتقال پیدا نماید.
آیا بیماری لایم کشنده است؟
خیر، این بیماری با درمان به موقع در همان مراحل اولیه به راحتی قابل بهبود بوده و فقط در موارد پیشرفته‌تر منجر به ایجاد مشکلات جدی و درمان سخت‌تر خواهد شد. به طور کلی به ندرت گزارشی از کشنده بودن این بیماری اطلاع داده شده است.
چه آزمایش‌هایی به منظور تشخیص بیماری لایم انجام میشود؟
به طور کلی دو نوع آزمایش به منظور تشخیص بیماری لایم انجام میشود که عبارت است از:
آزمایش خون: این آزمایشات با عنوان سرولوژیک شامل ELISA و وسترن بلات به منظور تشخیص آنتی‌بادی‌های موثر برای مقابله با باکتری بورلیا است.
آزمایش‌های تکمیلی: در تعدادی از موارد متخصص به منظور اطمینان بیشتر از شرایط جسمی بیمار آزمایشات تکمیلی مثل تست ادرار، بیوپسی ـ مایع مغزی نخاعی انجام می‌دهد.
