- دانیال عزیزیان
- یک نظر
نگهداری از بیمار آلزایمری
بیماری آلزایمر یکی از رایجترین اختلالات نورودژنراتیو است که عمدتاً افراد مسن را تحت تأثیر قرار میدهد. این بیماری به تدریج باعث از دست دادن حافظه، تواناییهای شناختی و مهارتهای روزمره میشود. مراقبت از سالمندی که به این بیماری مبتلا است، چالشهای خاص خود را دارد. علاوه بر نیاز به آگاهی از روند بیماری آلزایمر در سالمندان و چگونگی برخورد با تغییرات رفتاری و روانی بیمار، پرستار سالمند یا مراقب باید به ایجاد محیطی امن و آرام برای فرد مبتلا توجه ویژهای داشته باشد. در ادامه، به بررسی جوانب مختلف این بیماری و راهکارهای موثر در مراقبت از سالمندان مبتلا به این بیماری میپردازیم.
آلزایمر چیست؟
آلزایمر نوعی بیماری تخریبکننده عصبی است که باعث کاهش تدریجی عملکرد مغز و از دست دادن حافظه میشود. این بیماری معمولاً در افراد مسن بروز میکند و شایعترین علت دمانس (زوال عقل) است. آلزایمر با تجمع پروتئینهای غیرعادی به نامهای آمیلوئید بتا و تاو در مغز همراه است که منجر به مرگ سلولهای عصبی و کاهش عملکرد مغزی و فراموشی ناگهانی در سالمندان میشود. علائم اولیه این بیماری شامل فراموشی وقایع اخیر، گیجی و مشکل در یادآوری اطلاعات جدید است.
با پیشرفت بیماری، مشکلات بیشتری مانند ناتوانی در انجام کارهای روزمره، اختلال در تکلم و تغییرات رفتاری نیز ظاهر میشود. در مراحل پیشرفته، بیمار ممکن است توانایی صحبت کردن، بلعیدن و حتی حرکت را از دست دهد. علت دقیق بیماری آلزایمر هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما عوامل ژنتیکی، سن بالا، و سبک زندگی ناسالم مانند کمتحرکی و رژیم غذایی ناسالم میتوانند در بروز آن مؤثر باشند.
تا کنون درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد؛ اما داروها و روشهای توانبخشی میتوانند علائم بیماری را کنترل کرده و روند پیشرفت آن را کندتر کنند. پژوهشها برای یافتن راهکارهای جدید درمانی همچنان ادامه دارد و امید به بهبود وضعیت بیماران در آینده وجود دارد.
: www.alz.org به نقل از وبسایت
آلزایمر، شایعترین علت زوال عقل، بیماری پیشروندهای است که موجب اختلال شدید در حافظه و تواناییهای شناختی میشود و بر فعالیتهای روزمره تأثیر میگذارد. این بیماری بهویژه در افراد بالای 65 سال شایع است، اگرچه ممکن است در سنین پایینتر نیز رخ دهد. علائم آن به تدریج بدتر میشود و شامل مشکلات حافظه، گیجی، تغییرات رفتاری و دشواری در انجام فعالیتهای روزمره است. درمانهای موجود شامل داروهایی برای کاهش کاهش عملکرد شناختی هستند و در حال حاضر تلاشهای زیادی برای یافتن درمانهای بهتر و پیشگیری از این بیماری در حال انجام است.
علائم بیماری آلزایمر
معمولاً فقدان حافظه، اولین علامتی است که ظاهر میشود؛ با این حال، حافظه دور، عملکرد بهتری نسبت به حافظه نزدیک دارد. اختلال در تفکر انتزاعی به شکل کاهش ظرفیت تصمیمگیری، تمایز قائل شدن و به دلیل آوردن منطقی آشکار میشود.
از دیگر علائم آلزایمر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش در کنترل تکانههای پرخاشگری
- تغییرات شخصیتی
- اختلال خلقی
- عدم تعادل هیجانی به شکل غمگینی، ناراحتی، حالتهای پرخاشگری و تهاجم یا سرخوشی بیدلیل
- هذیان و توهم
از سوی دیگر، مشکلات ارتباطی در این بیماران بسیار شایع است و همین امر باعث میشود که آنها نتوانند منظور خود را به درستی تفهیم کنند. اینجاست که نقش و اهمیت پرستاران سالمند در مراقبت از بیماران مبتلا به آلزایمر به ویژه مشهود میشود.
آیا آلزایمر یک بیماری ژنتیکی است؟
به تازگی یک مطالعه در کشور آمریکا انجام شده است که این نگرش را که برخی از افراد نسبت به دیگران در مقابل بیماری الزایمر مقاومتر هستند، توجیه میکند. این تحقیق توسط محققان در بیمارستان عمومی ماساچوست و وابسته به دانشگاه هاروارد (MGH) با همکاری دانشگاه آنتیوکیا، موسسه تحقیقات چشم ماساچوست و انستیتوی آلزایمر انجام شد.
بر اساس گفته محققان، برخی از افراد که به دلیل یک جهش ژنی به بیماری آلزایمر مبتلا میشوند، نشانههای بیماری را خیلی زودتر نمایان خواهند کرد و برعکس، هسته ژنی برخی دیگر از افراد، خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و سایر بیماریهای مرتبط با ازترکیب ذهنی کاهش میدهد.
اخیراً، یک مطالعه در کشور آمریکا توسط محققان دانشگاه هاروارد انجام شده و نشان داده است که انتخابها در سطح نورونها و سلولها پس از تقسیمسلولی نقش مهمی در ظهور بیماری آلزایمر ایفا میکنند. محققان افزودهاند که با افزایش سن، میتوکندریها موجود در سلولها کمتر انرژی تولید میکنند و میتوکندریها با DNA خود همزیستی ایجاد میکنند. میتوکندریها انرژی سلولی را از طریق مواد مغذی مانند گلوکز تولید میکنند.
آنچه ممکن است فرد را به سمت این بیماری سوق دهد، تحریک مسیر متابولیکی به همراه استرس چشمی و عاطفی است. بیماریهایی مانند سکته مغزی یا افسردگی عمدتاً به علت وارد شدن استرس اضافی بر سلولهای عصبی ایجاد میشوند. برخی از سلولهای عصبی از بین میروند و برخی دیگر عملکرد خود را از دست میدهند و به نوعی در این رقابت برنده میشوند. سلولهای عصبی سالم به دنبال ایجاد رقابت از بین میروند، زیرا سلولهای عصبی دچار اختلال میشوند.
در این زمینه، تدابیری وجود دارد که میتواند تا حد زیادی این فرآیند نابودی را کاهش دهد. مداخلاتی مانند ورزش، داروها و مکملهای مغزی میتوانند به حفظ عملکرد سلولهای عصبی سالم کمک کنند.
آلزایمر در سالمندان چگونه اتفاق میافتد؟
در اوایل بیماری آلزایمر در سالمندان، افت حافظه و به خصوص حافظه کوتاهمدت رخ میدهد. به عنوان مثال، فراموش کردن مکالمات اخیر یا پرسیدن مکرر یک سوال مشابه رایج است. نوسانات خلقی، تغییر در ظاهر مانند بهداشت نامناسب فردی، پوشیدن لباسهای کثیف و سردرگمی در مورد کارهایی که قبلاً انجام میداده است، در بیماران مبتلا به آلزایمر مشاهده میشود.
در ابتدا، اگر نشانههای آلزایمر مشاهده شود، سالمند باید توسط یک پزشک متخصص اعصاب معاینه شود و مشکلات بهداشتی دیگری مانند مشکلات تیروئیدی یا عدم تعادل الکترولیتها بررسی شود. تشخیص آلزایمر براساس معیارهای بالینی است و تست تشخیصی خاص و ویژهای برای بیماری آلزایمر وجود ندارد.
آلزایمر یک بیماری شایع در سالمندان و پیشرونده است، اما پیشرفت آن در هر فرد متفاوت است. نرخ بقای بیماران عمدتاً 3 تا 9 سال است، اما بیمارانی هم دیده شدهاند که تا 20 سال هم عمر کردهاند. مراقبت از بیماران مبتلا به این بیماری امری مشکل است و نیاز به برقراری تعادل بین تلاش برای بهینهسازی استقلال بیمار و قبول مسئولیت مراقبت از بیمار است، به عنوان مثال، بیمار ممکن است کارهای خود را به خاطر نیاورد که میتوان از یادداشت برای توجه به بیمار استفاده کرد.
نگهداری از بیمار آلزایمری چگونه است؟
نگهداری از بیمار آلزایمری یک فرآیند چالشبرانگیز و پیچیده است که نیاز به توجه ویژه و صبر فراوان دارد. این بیماری نوعی بیماری تخریبکننده مغز است که باعث کاهش تدریجی تواناییهای شناختی، حافظه و در نهایت توانایی انجام وظایف روزمره میشود. برای نگهداری از این بیماران، لازم است به جنبههای مختلفی توجه شود:
1. مراقبتهای پزشکی و دارویی
- تشخیص و درمان: اولین گام در نگهداری از بیمار آلزایمری، تشخیص دقیق و شروع درمان دارویی است. داروهایی که تجویز میشوند معمولاً به کاهش سرعت پیشرفت بیماری کمک میکنند، اما نمیتوانند آن را متوقف نمایند.
- پیگیری مداوم: بیماران باید به صورت منظم تحت نظر پزشک باشند تا تغییرات در وضعیت آنها بررسی شود و درمانهای لازم انجام گیرد.
- مدیریت دارو: داروهایی که تجویز میشوند باید به موقع و به میزان درست مصرف شوند. بهتر است برنامهای برای مصرف داروها تنظیم شده تا از فراموشی جلوگیری شود.
2. حفظ ایمنی بیمار
- ایمنی در خانه: تغییرات خاصی در محیط زندگی بیمار باید ایجاد شده تا از حوادث جلوگیری شود. مثلاً حذف موانع از راهها، نصب نردهها در کنار پلهها، قفل کردن درهای خطرناک و جلوگیری از دسترسی به مواد سمی یا داروها.
- نظارت مداوم: بیمار آلزایمری ممکن است به خاطر فراموشی و سردرگمی دچار حوادث شوند، بنابراین نظارت مداوم بر آنها ضروری است.
- استفاده از ابزارهای کمکی: استفاده از ابزارهای کمکی مثل دستبندهای شناسایی یا سیستمهای مکانیابی میتواند در مواقعی که بیمار گم میشود، کمککننده باشد.
3. مدیریت تغذیه
- رژیم غذایی مناسب: افراد مبتلا به این بیماری به دلیل تغییرات در اشتها و توانایی غذا خوردن نیاز به رژیم غذایی خاصی دارند. باید به مصرف غذاهای مغذی و مایعات کافی توجه شود.
- نظارت بر غذا خوردن: برخی بیماران ممکن است در غذا خوردن مشکل داشته باشند یا فراموش کنند که غذا بخورند؛ بنابراین نظارت و کمک در این زمینه ضروری است.
4. مدیریت رفتارهای چالشبرانگیز
- درک تغییرات رفتاری: بیماران آلزایمری ممکن است تغییرات رفتاری مانند اضطراب، پرخاشگری، افسردگی یا سردرگمی را تجربه کنند. مهم بوده که اطرافیان این رفتارها را درک کرده و به شیوهای آرام و بدون تنش با آنها برخورد کنند.
- ایجاد محیط آرام: محیطی آرام و بدون استرس میتواند به کاهش رفتارهای مشکلساز کمک کند. نور مناسب، موسیقی آرام و فعالیتهای تفریحی میتوانند به آرامش بیمار کمک کنند.
در نهایت، نگهداری از این بیماری نیازمند همدلی، صبر و تلاشهای فراوان است. توجه به نیازهای جسمی، روانی و اجتماعی بیمار میتواند به حفظ کیفیت زندگی و آرامش او کمک کند.
نکات مهم نگهداری از سالمند آلزایمری
نگهداری از سالمند مبتلا به آلزایمر میتواند چالشهای زیادی داشته باشد؛ اما با دانستن نکات مهم و رعایت آنها، میتوان کیفیت زندگی او را بهبود بخشید. در ادامه به نکات مهم نگهداری از سالمند مبتلا به این بیماری اشاره میکنیم:
- محیط بدون استرس: محیطی آرام و بدون استرس ایجاد کنید. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است در محیطهای پر سر و صدا و آشفته دچار اضطراب شوند.
- امنیت فیزیکی: وسایلی که ممکن است خطرناک باشند (مانند چاقوها، مواد شیمیایی و…) را دور از دسترس قرار دهید. همچنین، قفل کردن درها و نصب نردههای حفاظتی در راهپلهها و پنجرهها توصیه میشود.
- ثبات در برنامه: یک برنامه روزانه ثابت و منظم برای سالمند تنظیم کنید. تکرار فعالیتها به آنها کمک میکند احساس امنیت و راحتی بیشتری کنند.
- زمانبندی مشخص: سعی کنید مصرغ وعدههای غذایی، خواب و فعالیتهای روزانه در زمانهای معینی انجام شود.
- سادهگویی: با سالمند به زبان ساده و روشن صحبت کنید. از جملات کوتاه و مستقیم استفاده کرده و از پیچیدگیهای زبانی بپرهیزید.
مراقبت از سالمندان آلزایمری نیاز به صبر، توجه و مراقبتهای ویژه دارد. با رعایت این نکات میتوانید به بهبود کیفیت زندگی آنها و همچنین خودتان کمک کنید.
نحوه رفتار با سالمند آلزایمری
برای رفتار با سالمند مبتلا به آلزایمر، رعایت نکات زیر میتواند مفید باشد:
- حفظ آرامش: به یاد داشته باشید که آلزایمر میتواند باعث ایجاد سردرگمی و اضطراب در فرد شود. سعی کنید آرام و صبور باشید.
- ارتباط ساده: از جملات کوتاه و واضح استفاده کنید. به آرامی صحبت کرده و از تکرار کمک بگیرید.
- محیط امن: خانه را به گونهای تنظیم کرده که خطرات احتمالی کاهش یابد. مثلاً در لبههای تیز و پلهها محافظ قرار دهید.
- فعالیتهای روزانه: فعالیتهای ساده و مطابق با تواناییهای فرد، مانند پیادهروی، بازیهای فکری و فعالیتهای هنری میتواند مفید باشد.
- حفظ استقلال: تا جایی که ممکن است، به فرد اجازه دهید تا کارهای روزانه را خودش انجام دهد، به شرطی که خطرناک نباشد.
این نکات میتواند به بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا به این بیماری و تسهیل تعاملات کمک کند.
خدمات پرستار سالمند در قبال سالمند مبتلا به آلزایمر چیست؟
مواردی که پرستاران مراقب بیماران مبتلا به آلزایمر انجام می دهند، عبارت است از:
- مراقبت24ساعته ازبیمار عزیز شما
- دقت و توجه به زمان مصرف داروهای بیمار مبتلا به آلزایمر
- تهیه یک برنامه پشتیبان برای مراقبت از بیمار مبتلا به آلزایمر
- کمک به حفظ روحیه اطرافیان بیماران مبتلا به آلزایمر
- بروزرسانی اطلاعات در حیطه مراقبت و نگهداری و پرستاری از بیماران مبتلا به آلزایمر
- تمرین تکنیک های آرامش برای بیمار شما
- توسعه کارهای روزمره بیمار مبتل ابه آلزایمر
- حفظ استقلال فردی بیمار
مزایای استفاده از پرستار در مراقبت ازبیمار مبتلا به آلزایمر
استخدام یک پرستار سالمند ارزان و مجرب و آگاه علاوه بر اینکه خانواده سالمند را آسوده خاطر میکند، مزایای دیگری نیز دارد؛ از جمله:
- همراهی و خدمت کردن.
- مستحکم تر کردن روابط عاطفی با اطرافیان بیمار مبتلا به آلزایمر.
- توانایی حفظ استقلال بیمار درگیر آلزایمر با کمک پرستار مراقب.
- مراقبت از یک فرد بالغ مبتلا به اختلال شناختی، نیاز به مهارت، توجه و برنامه ریزی دقیق دارد و پرستاران مراقب بیماران آلزایمر به خوبی نسبت به این قضیه واقف هستند.
توصیه هایی برای پیشگیری از آلزایمر
در صورتی که دچار افت فشار خون هستید، باید به دقت فشار خون خود را با داروها و رژیم غذایی کنترل کنید و ورزش را به روزی بگیرید. همچنین، رژیم غذایی کمکالری و سالمی را رعایت کنید تا روند بروز آلزایمر حتی در صورت وجود سابقه خانوادگی، کند و یا حداقل فرآیند پیشرفت آن به حداقل برسد. همچنین سالمندان میتوانند از داروهای تقویت کننده حافظه نیز استفاده کنند؛ البته به شرطی که پزشک برای آنها تجویز کند.
مطالعات اخیر نشان دادهاند که رژیم غذایی سالم قلبی، به عبارت دیگر رژیم غذایی غنی از ماهیها، مغزها، سبزیجات، میوهها، غلات و حبوبات میتواند تأثیرات محافظتی در برابر آلزایمر داشته باشد.
سخن پایانی
بیماری آلزایمر، اختلالی پیشرونده و ناتوانکننده است که به مرور زمان بر حافظه و تواناییهای شناختی فرد تأثیر میگذارد. مراقبت از سالمندان مبتلا به این بیماری نیازمند صبر، محبت و آگاهی است. فراهم کردن محیطی امن، ارائه حمایت عاطفی و شناختی و تعامل مثبت پرستار بیمار میتواند کیفیت زندگی او را بهبود بخشد و به او کمک کند تا در مراحل مختلف بیماری، احساس شادابی و راحتی داشته باشد.
نگهداری از بیمار آلزایمری | سوالات متداول
علائم اولیه آلزایمر چیست؟
علائم اولیه شامل فراموشی مکرر، مشکل در یادآوری اطلاعات جدید، مشکلات در تفکر منطقی و سردرگمی در زمان و مکان بوده و همچنین، ممکن است فرد در انجام فعالیتهای روزمره با مشکل مواجه شود و تغییرات رفتاری را نیز تجربه کند.
چگونه میتوانیم از فرد مبتلا به آلزایمر مراقبت کنیم؟
برای مراقبت از فرد مبتلا به این بیماری، ایجاد یک محیط امن و آشنا، پیروی از یک برنامه روزانه ثابت و کمک به انجام فعالیتهای روزمره ضروری بوده و همچنین، حفظ ارتباط عاطفی و فراهم کردن حمایت اجتماعی نیز مهم است.
چه راهکارهایی برای بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا به آلزایمر وجود دارد؟
استفاده از فعالیتهای ذهنی و جسمی مناسب، مانند بازیهای فکری و ورزش، میتواند به بهبود کیفیت زندگی کمک کند. همچنین، فراهم کردن تغذیه مناسب، مدیریت داروها و ایجاد یک محیط آرام و بدون استرس نیز میتواند مفید باشد.
افرادی که آلزایمر می گیرند چقدر زنده می ماند؟
مدت زمان زنده ماندن پس از تشخیص آلزایمر معمولاً بین 4 تا 8 سال است، ولی این زمان میتواند متغیر باشد و به عوامل مختلفی بستگی دارد.
درمان آلزایمر چیست؟
هنوز هیچ درمان قطعی برای آلزایمر وجود ندارد. دارو هایی که امروزه تجویز می شوند تنها رون پیشرفت آن را کند میکنند.