بیماری سل و راه های درمان آن

بیماری سل یکی از عفونت‌های باکتریایی است که عمدتاً ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند به دیگر اندام‌ها نیز گسترش یابد. این بیماری به راحتی از طریق هوا و تنفس ذرات آلوده منتقل می‌شود و می‌تواند عواقب جدی برای فرد مبتلا به همراه داشته باشد. تشخیص به‌موقع و درمان مناسب سل بسیار حائز اهمیت است، چرا که در صورت عدم درمان، این بیماری می‌تواند به مرگ منتهی شود. در درمان و مراقبت از بیماران مبتلا به سل، نقش پرستار بیمار بسیار مهم است. پرستاران با ارائه خدمات پزشکی و مراقبتی، به‌ویژه در خانه، می‌توانند به بهبود وضعیت بیماران کمک کرده و از انتقال بیماری به دیگران جلوگیری کنند. در این مقاله، به بررسی علائم، علت‌ها، روش‌های درمان و پیشگیری از بیماری سل پرداخته خواهد شد.

بیماری سل چیست؟

بیماری سل یکی از جدی‌ترین انواع عفونت‌های باکتریایی است که معمولاً ریه‌ها را درگیر می‌کند، اما در صورت پیشرفت می‌تواند به سایر اندام‌ها مانند غدد لنفاوی، استخوان‌ها، دستگاه گوارش یا حتی سیستم عصبی مرکزی نیز گسترش یابد. عامل ایجاد این بیماری نوعی باکتری به نام مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است که از طریق استنشاق قطرات کوچک آلوده در هوا منتقل می‌شود. این قطرات معمولاً از طریق سرفه، عطسه یا حتی صحبت کردن فرد مبتلا به نوع فعال سل وارد محیط می‌شوند. از این رو، سل به ویژه در محیط‌های شلوغ و مکان‌هایی که تهویه مناسبی ندارند، سریع‌تر گسترش می‌یابد.

بیماری سل به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: سل فعال و سل غیرفعال (نهفته). در سل فعال، باکتری به طور فعال تکثیر شده و فرد بیمار علائم مشخصی مانند سرفه مزمن، کاهش وزن، تعریق شبانه و تب را نشان می‌دهد. این افراد نه تنها نیازمند مراقبت فوری هستند، بلکه عامل انتقال بیماری به دیگران نیز محسوب می‌شوند. در مقابل، در نوع غیرفعال، باکتری در بدن حضور دارد اما غیرفعال است و علائم خاصی ایجاد نمی‌کند. اگرچه این نوع بیماری مسری نیست، اما اگر درمان نشود، ممکن است به نوع فعال تبدیل شود.

در چنین شرایطی، نقش پرستار در منزل اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. برای بیمارانی که به سل مبتلا هستند، نیاز به مراقبت مستمر و کنترل دقیق روند درمان امری حیاتی است. یک پرستار در منزل می‌تواند با مدیریت صحیح مصرف داروها و اطمینان از پیروی بیمار از رژیم درمانی، به جلوگیری از گسترش بیماری کمک کند. همچنین، پرستار در محیط منزل می‌تواند محیطی ایمن و بهداشتی فراهم کند تا خطر انتقال بیماری به اعضای خانواده کاهش یابد. پرستار در منزل همچنین قادر است با نظارت بر علائم بیمار، از پیشرفت بیماری یا بروز عوارض جانبی داروها جلوگیری کرده و در صورت لزوم، سریعاً به پزشک گزارش دهد.

به نقل از وبسایت mayoclinic : 

سل یک بیماری جدی است که بیشتر ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و عامل آن نوعی باکتری است. سل زمانی منتشر می‌شود که فرد مبتلا سرفه کند، عطسه کند یا با صدای بلند صحبت کند. افراد دیگر می‌توانند این قطرات را استنشاق کنند و میکروب‌ها وارد ریه‌هایشان شوند. سل به‌راحتی در مکان‌های شلوغ یا در شرایط زندگی پرتراکم گسترش می‌یابد. افرادی که مبتلا به ایدز/HIV یا دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سل قرار دارند. داروهای آنتی‌بیوتیک می‌توانند سل را درمان کنند، اما برخی از انواع باکتری‌ها دیگر به درمان‌ها به خوبی پاسخ نمی‌دهند.

انواع بیماری سل

بیماری سل دسته بندی‌های مختلفی دارد که برای پیشگیری و درمان، باید آنها را به درستی بشناسیم. در ادامه انواع بیماری سل را معرفی می‌کنیم:

سل فعال

سل فعال نوعی از بیماری است که در آن باکتری “مایکوباکتریوم توبرکلوزیس” به‌طور فعال در بدن بیمار تکثیر شده و علائم واضحی ایجاد می‌کند. این علائم شامل سرفه‌های طولانی (گاهی همراه با خلط خونی)، تب خفیف تا متوسط، کاهش وزن شدید، تعریق شبانه و ضعف عمومی بدن است. افراد مبتلا به سل فعال می‌توانند باکتری را به دیگران منتقل کنند، زیرا این باکتری از طریق سرفه یا عطسه به هوا وارد شده و توسط افراد سالم تنفس می‌شود.

درمان سل فعال فوریت پزشکی دارد و معمولاً شامل مصرف دوره‌ای داروهای ضدباکتری مانند ایزونیازید و ریفامپین است که ممکن است ماه‌ها طول بکشد. اگر درمان به موقع آغاز نشود، بیماری می‌تواند باعث آسیب‌های جدی به ریه‌ها، سیستم گردش خون و سایر اندام‌ها شود. در این مرحله، کنترل بهداشت و مراقبت دقیق از بیمار ضروری است و پیشگیری از بیماری‌های عفونی در خانه با اتخاذ روش‌هایی مانند تهویه مناسب، استفاده از ماسک و رعایت اصول بهداشتی، برای جلوگیری از سرایت بیماری به اعضای خانواده حیاتی است.

سل غیرفعال (نهفته)

سل غیرفعال به حالتی اشاره دارد که باکتری سل در بدن حضور دارد اما در وضعیت غیرفعال باقی مانده و هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. افراد مبتلا به سل نهفته احساس بیماری نمی‌کنند و مسری نیستند، اما اگر سیستم ایمنی بدن ضعیف شود (مثلاً به دلیل استرس، بیماری‌های دیگر یا سوءتغذیه)، این باکتری می‌تواند فعال شود و به سل فعال تبدیل گردد.

تشخیص سل نهفته معمولاً از طریق آزمایش‌های پوستی (مانند تست مانتو) یا خون انجام می‌شود. درمان آن اغلب شامل داروهای پیشگیرانه است تا خطر تبدیل به سل فعال کاهش یابد. نقش خانواده و پرستار در این مرحله نیز اهمیت دارد؛ چرا که مراقبت مداوم و پیگیری درمان می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.

علت بیماری سل

علت اصلی بیماری سل، باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است که از طریق هوا منتقل می‌شود. زمانی که فرد مبتلا به سل فعال عطسه، سرفه یا حتی صحبت می‌کند، باکتری‌ها وارد هوا شده و توسط دیگران تنفس می‌شوند. در کنار این عامل اصلی، عوامل متعددی می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند:

1- سیستم ایمنی ضعیف

افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سل هستند. بیماری‌هایی مانند ایدز، سرطان یا دیابت و همچنین مصرف داروهای سرکوب‌کننده ایمنی (مانند داروهای شیمی‌درمانی) می‌توانند سیستم دفاعی بدن را تضعیف کرده و باکتری سل را فعال کنند. این افراد باید تحت نظر پزشک باشند و اقدامات پیشگیرانه بیشتری انجام دهند، مانند دریافت واکسن‌ها و رعایت دقیق بهداشت فردی.

2- تماس نزدیک با فرد مبتلا

افراد سالمی که در محیط‌های بسته یا شلوغ با فرد مبتلا به سل فعال زندگی یا کار می‌کنند، بیشترین خطر را برای ابتلا به این بیماری دارند. این تماس به ویژه در مکان‌هایی که تهویه مناسبی وجود ندارد، بسیار خطرناک است. رعایت فاصله و استفاده از ماسک در این شرایط می‌تواند خطر انتقال را کاهش دهد.

3- زندگی در محیط‌های شلوغ و غیربهداشتی

زندگی در محیط‌هایی که استانداردهای بهداشتی مناسبی ندارند، مانند کمپ‌های پناهندگان یا مناطق فقیرنشین، خطر شیوع سل را افزایش می‌دهد. نبود تهویه کافی، سوءتغذیه، و دسترسی محدود به خدمات درمانی از عواملی هستند که این محیط‌ها را به بستری مناسب برای شیوع بیماری تبدیل می‌کنند.

4- سوءتغذیه و کمبود ویتامین‌ها

تغذیه مناسب نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد. افرادی که از سوءتغذیه رنج می‌برند یا دچار کمبود ویتامین‌های ضروری مانند کمبود ویتامین D هستند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری سل قرار دارند. رژیم غذایی مناسب که شامل پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی باشد، می‌تواند از فعال شدن باکتری‌های نهفته جلوگیری کند.

عوارض بیماری سل

بیماری سل نیز مانند هر بیماری دیگری عوارضی دارد که گاه جبران ناپذیر است. عوارض بیماری سل عبارتند از:

1- آسیب دائمی به ریه‌ها

یکی از جدی‌ترین عوارض بیماری سل، آسیب طولانی‌مدت یا دائمی به بافت ریه‌ها است. عفونت ناشی از باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس می‌تواند موجب ایجاد حفره‌ها و زخم‌های عمیق در بافت ریوی شود. این تغییرات ساختاری، کارایی ریه‌ها در جذب اکسیژن و دفع دی‌اکسیدکربن را کاهش می‌دهد و ممکن است فرد را با علائم مزمنی مانند سرفه‌های شدید، تنگی نفس و ضعف عمومی مواجه کند.

بافت‌های آسیب‌دیده در طولانی‌مدت مستعد عفونت‌های ثانویه نیز هستند که می‌توانند شرایط بیمار را پیچیده‌تر کنند. حتی پس از پایان درمان بیماری سل، ممکن است برخی بیماران نیازمند مراقبت‌های طولانی‌مدت برای کنترل علائم ریوی باشند. این مسئله اهمیت درمان به‌موقع و کامل بیماری را نشان می‌دهد تا از بروز آسیب‌های غیرقابل‌جبران جلوگیری شود.

2- انتشار به اندام‌های دیگر

اگر علائم بیماری سل همچون بیماری لایم نادیده گرفته شوند یا بیماری به‌درستی درمان نشود، باکتری سل از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به سایر بخش‌های بدن گسترش می‌یابد. این وضعیت، که به عنوان “سل خارج ریوی” شناخته می‌شود، می‌تواند اندام‌های حیاتی مانند مغز، کلیه‌ها، استخوان‌ها و حتی قلب را تحت تأثیر قرار دهد.

یکی از خطرناک‌ترین انواع این انتشار، “عفونت مننژیت” است که در آن باکتری‌ها به مغز رسیده و موجب التهاب پرده‌های مغزی می‌شوند. این حالت می‌تواند باعث بروز علائمی مانند سردرد شدید، تب بالا، تشنج و حتی مرگ شود. همچنین، سل استخوانی ممکن است موجب شکستگی‌های غیرعادی، درد شدید مفاصل و محدودیت‌های حرکتی گردد. انتشار به کلیه‌ها و دستگاه ادراری نیز می‌تواند به عوارضی همچون خون در ادرار و نارسایی کلیه منجر شود. برای جلوگیری از این گسترش، تشخیص زودهنگام و درمان بیماری سل با رعایت دوره دارویی تجویز شده بسیار حیاتی است.

3- ایجاد مقاومت دارویی

یکی از چالش‌های بزرگ در مقابله با بیماری سل، ظهور باکتری‌های مقاوم به دارو است. مقاومت دارویی زمانی اتفاق می‌افتد که بیمار داروهای تجویز شده را به طور کامل مصرف نکند یا دوره درمان را پیش از زمان مقرر قطع کند. در چنین شرایطی، باکتری‌های باقی‌مانده در بدن تغییراتی در ساختار خود ایجاد کرده و نسبت به داروهای رایج مقاوم می‌شوند.

باکتری‌های مقاوم به درمان معمولاً نیازمند داروهای قوی‌تر و درمان‌های طولانی‌تر هستند که اغلب عوارض جانبی بیشتری به همراه دارند. این وضعیت می‌تواند فرایند درمان را پیچیده‌تر کرده و شانس بهبودی کامل بیمار را کاهش دهد. ازاین‌رو، آموزش بیماران در خصوص اهمیت تکمیل دوره درمان و پیگیری منظم توسط پزشک یا پرستار در منزل، نقش مهمی در پیشگیری از این عارضه ایفا می‌کند.

عوارض ذکر شده، نشان‌دهنده ضرورت توجه به علائم بیماری سل و اقدام سریع برای درمان است. با پیگیری درمان مناسب و رعایت توصیه‌های پزشکی، می‌توان از بروز این عوارض جلوگیری کرد و کیفیت زندگی بیماران را حفظ نمود.

نشانه‌ها و علائم بیماری سل چگونه است؟

بیماری سل یکی از بیماری‌های عفونی است که علائم آن به‌تدریج و اغلب پس از گذشت مدت زمانی طولانی آشکار می‌شوند. علائم بیماری سل در ابتدا ممکن است خفیف و غیرقابل‌تشخیص باشند، اما با پیشرفت عفونت، علائم شدیدتر و قابل‌شناسایی‌تر می‌شوند. در ادامه، سه مورد از مهم‌ترین نشانه‌های بیماری سل به‌طور مفصل بررسی می‌شوند.

1-کاهش وزن ناگهانی و کاهش اشتها

یکی از بارزترین علائم بیماری سل، کاهش وزن غیرمنتظره و اشتهای کم است. افراد مبتلا اغلب بدون تغییر در رژیم غذایی خود، به‌طور مداوم وزن کم می‌کنند. این کاهش وزن معمولاً به دلیل فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی بدن در مقابله با باکتری سل رخ می‌دهد که انرژی زیادی مصرف می‌کند. علاوه بر این، بیماری سل می‌تواند باعث تغییرات متابولیکی در بدن شود که منجر به کاهش ذخایر چربی و عضلانی می‌شود.

این علامت نه‌تنها از نظر فیزیکی برای بیمار آزاردهنده است، بلکه می‌تواند نشان‌دهنده پیشرفت بیماری باشد. در روند درمان بیماری سل، پزشکان اغلب توصیه می‌کنند که بیمار رژیم غذایی متعادل و مقوی شامل پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی مصرف کند تا به بازسازی بدن و بهبود سریع‌تر کمک کند. مراقبت ویژه توسط خانواده یا پرستاران نیز می‌تواند تأثیر بسزایی در کنترل این علامت داشته باشد.

2-سرفه مزمن و طولانی‌مدت

سرفه‌ای که بیش از سه هفته ادامه پیدا کند، یکی از بارزترین علائم بیماری سل است. این سرفه در مراحل اولیه ممکن است خشک باشد، اما با گذشت زمان می‌تواند همراه با خلط و گاهی خلط خونی باشد. وجود خلط خونی نشان‌دهنده آسیب به بافت‌های ریه است که توسط باکتری سل ایجاد شده است. این علامت نشان‌دهنده پیشرفت بیماری به مرحله‌ای است که در آن خطر سرایت به دیگران نیز افزایش می‌یابد.

سرفه مداوم می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی بیمار بگذارد، زیرا علاوه بر درد و ناراحتی، موجب خستگی و ضعف بیشتر نیز می‌شود. در درمان بیماری سل، داروهای ضدباکتری قوی مانند ایزونیازید، ریفامپین و پیرازینامید تجویز می‌شوند که می‌توانند عامل عفونت را کنترل کرده و التهاب ریه‌ها را کاهش دهند. همچنین، رعایت بهداشت تنفسی در خانه، مانند استفاده از ماسک و تهویه مناسب محیط، به جلوگیری از انتقال بیماری به دیگران کمک می‌کند.

3-تب و تعریق شبانه

تب مداوم و تعریق شدید در شب یکی دیگر از نشانه‌های بارز بیماری سل است. این وضعیت به‌دلیل تلاش بدن برای مقابله با عفونت باکتریایی رخ می‌دهد. در بسیاری از موارد، تب ممکن است خفیف و در اواخر روز یا شب ظاهر شود، اما تعریق شبانه می‌تواند شدید باشد و باعث ناراحتی بیمار شود.  این مورد بخصوص برای تب کودکان صادق است.

تعریق شبانه در بیماران مبتلا به سل معمولاً به دلیل آزادسازی مواد سمی توسط باکتری‌ها و واکنش سیستم ایمنی بدن به این مواد رخ می‌دهد. این علامت می‌تواند بیمار را دچار بی‌خوابی و ضعف جسمانی کند، که در کنار دیگر علائم بیماری سل به وخامت شرایط بیمار می‌افزاید. در فرآیند درمان، پزشکان تلاش می‌کنند علاوه بر کنترل عفونت، از داروهای ضدالتهاب و تنظیم‌کننده‌های دما استفاده کنند تا تب و تعریق را کاهش دهند. همچنین، توصیه می‌شود که بیمار در محیطی خنک و با تهویه مناسب استراحت کند تا از شدت این علائم کاسته شود.

آیا سل خطرناک است؟

بیماری سل یکی از خطرناک‌ترین عفونت‌های باکتریایی است که اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند به آسیب‌های جدی و مرگ منجر شود. عامل این بیماری، باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است که معمولاً ریه‌ها را آلوده می‌کند، اما در صورت پیشرفت، می‌تواند به اندام‌های دیگری نظیر استخوان‌ها، مغز و کلیه‌ها گسترش یابد. سل به‌ویژه در محیط‌های شلوغ، غیربهداشتی و در بین افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، خطر بیشتری ایجاد می‌کند. این بیماری به‌آرامی علائم خود را نشان می‌دهد و در بسیاری از موارد، زمانی تشخیص داده می‌شود که عفونت به مراحل پیشرفته رسیده است. علاوه بر این، مقاومت دارویی به برخی آنتی‌بیوتیک‌های رایج یکی از چالش‌های اساسی در درمان بیماری سل است که خطرات آن را دوچندان می‌کند. همچنین ضعف بعد از مصرف آنتی بیوتیک یکی دیگر از مشکلاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

با این حال، این بیماری با وجود خطرات جدی‌اش قابل پیشگیری و درمان است. در صورت تشخیص زودهنگام، دوره درمان ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها به مدت 6 تا 9 ماه می‌تواند عفونت را به‌طور کامل از بین ببرد. تکمیل دوره درمان اهمیت بسیاری دارد؛ چرا که قطع زودهنگام داروها می‌تواند منجر به بازگشت بیماری و حتی ایجاد مقاومت دارویی شود. پیشگیری از این بیماری شامل واکسیناسیون، بهبود شرایط بهداشتی و تغذیه‌ای، تهویه مناسب محیط‌های بسته و شناسایی سریع موارد مشکوک است. سل اگرچه بیماری‌ای جدی و تهدیدکننده است، اما با رعایت این اقدامات و درمان مناسب، می‌توان از خطرات آن جلوگیری کرد.

نحوه انتقال بیماری سل

سل از طریق هوا منتقل می‌شود. هنگامی که فرد مبتلا سرفه یا عطسه می‌کند، ذرات حاوی باکتری در هوا پخش شده و افراد دیگر می‌توانند با تنفس این ذرات آلوده شوند. نکات مهم در انتقال این بیماری عبارتند از:

• تماس مستقیم با فرد مبتلا در محیط‌های بسته
• عدم رعایت فاصله اجتماعی
• استفاده از وسایل مشترک، به‌ویژه در شرایط بهداشتی نامناسب

روش‌های درمان بیماری سل

درمان سل شامل استفاده از ترکیب داروهای ضدباکتریایی است که باید تحت نظر پزشک و برای مدت حداقل 6 تا 12 ماه مصرف شوند. رایج‌ترین داروها عبارتند از:

• ایزونیازید (INH)

ایزونیازید یکی از اصلی‌ترین داروهای درمان بیماری سل است که با مهار تولید دیواره سلولی باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس، رشد و تکثیر آن را متوقف می‌کند. این دارو معمولاً به صورت روزانه یا هفتگی مصرف می‌شود و برای هر دو نوع سل فعال و غیرفعال مؤثر است. از عوارض جانبی آن می‌توان به مشکلات کبدی و گاهی بی‌حسی یا گزگز در دست‌ها و پاها اشاره کرد که معمولاً با تجویز ویتامین B6 کاهش می‌یابد.

• ریفامپین (RIF)

ریفامپین دارویی قوی با خاصیت ضدباکتریایی است که از تکثیر باکتری سل جلوگیری می‌کند. این دارو همچنین در درمان سایر عفونت‌های باکتریایی کاربرد دارد. مصرف ریفامپین می‌تواند باعث تغییر رنگ ادرار، اشک و عرق به نارنجی یا قرمز شود که بی‌خطر است. اما ممکن است عوارضی مانند حالت تهوع، خستگی یا مشکلات کبدی در برخی بیماران ایجاد کند. این دارو معمولاً در ترکیب با سایر داروهای ضدسل تجویز می‌شود.

• پیرازینامید (PZA)

پیرازینامید یکی از داروهایی است که به‌ویژه در مراحل اولیه درمان سل فعال تجویز می‌شود و با محیط اسیدی درون سل‌های آلوده، باکتری را نابود می‌کند. این دارو به کاهش طول دوره درمان کمک می‌کند، اما ممکن است عوارضی نظیر افزایش اسید اوریک خون، درد مفاصل یا مشکلات کبدی ایجاد کند. مصرف این دارو باید با نظارت دقیق پزشک همراه باشد.

• اتامبوتول (EMB)

اتامبوتول دارویی است که با مهار سنتز دیواره سلولی، به درمان سل فعال کمک می‌کند. این دارو معمولاً برای جلوگیری از مقاومت دارویی در ترکیب با دیگر داروها استفاده می‌شود. از عوارض جانبی احتمالی آن می‌توان به مشکلات بینایی، مانند تاری دید یا دشواری در تشخیص رنگ‌ها اشاره کرد. بیماران مصرف‌کننده این دارو باید به‌طور منظم توسط پزشک معاینه شوند تا هرگونه تغییر در بینایی به‌موقع تشخیص داده شود.

پیشگیری از ابتلا به بیماری سل

پیشگیری از سل شامل اقداماتی است که خطر انتشار و ابتلا به این بیماری را کاهش می‌دهد:

• واکسیناسیون با واکسن ب‌ث‌ژ (BCG)
• رعایت بهداشت فردی و محیطی
• اجتناب از تماس نزدیک با افراد مشکوک به بیماری
• استفاده از ماسک در محیط‌های شلوغ و آلوده
• آگاهی و آموزش در مورد بیماری‌های عفونی

سخن پایانی

بیماری سل با وجود کاهش شیوع آن در بسیاری از کشورها، همچنان یک چالش جهانی به‌شمار می‌رود. تشخیص و درمان به‌موقع، نقش مهمی در جلوگیری از عوارض این بیماری دارد. اقدامات پیشگیرانه، آگاهی‌بخشی عمومی و دسترسی به خدمات درمانی، می‌توانند گام‌های مهمی در کنترل این بیماری باشند.

سؤالات متداول

1- آیا بیماری سل خطرناک است؟

بله، اگر به‌موقع درمان نشود، می‌تواند به اندام‌های حیاتی آسیب رسانده و حتی منجر به مرگ شود.

2- آیا بیماری سل واگیردار است؟

بله، این بیماری از طریق تنفس ذرات آلوده در هوا قابل انتقال است.

3- بهترین راه تشخیص بیماری سل چیست؟

آزمایش خلط و تصویربرداری از قفسه سینه، از رایج‌ترین روش‌های تشخیص سل هستند.

4- علائم بیماری سل در بزرگسالان چیست؟

کاهش وزن، سرفه مزمن، تب، تعریق شبانه و خستگی از علائم شایع در بزرگسالان هستند.

5- آیا بیماری سل درمان دارد؟

بله، سل با داروهای ضدباکتری و تکمیل دوره درمان، کاملاً قابل درمان است.