زندگی هر فردی می‌تواند تنها در یک لحظه تغییر کند. آسیب‌های مغزی، نخاعی و سایر عوامل عصبی ممکن است برای همیشه زندگی فرد را با مشکل روبه‌رو کرده و باعث شود که فعالیت‌های حرکتی او دیگر مانند قبل نباشد. نگهداری از بیمار قطع نخاع و گذراندن دوره درمان و توانبخشی در هنگام بروز آسیب‌های نخاعی، طولانی، پرهزینه و طاقت فرسا بوده و نیاز به صبر و انگیزه بیمار و نزدیکان او دارد. برای تیمار بیمار قطع نخاعی و اثربخشی پروسه درمان یک تیم متشکل از خانواده بیمار، فیزیوتراپیست، کاردرمانگر، متخصص تغذیه، روانشناس، گفتار درمانگر، مددکار اجتماعی و سایر متخصصان لازم است تا بتوان سریع‌تر به نتیجه نهایی رسید. در این مطلب از مرکز خدمات پرستاری زندگی برتر می‌خواهیم به بررسی کلیه نکاتی که برای مراقبت از بیمار قطع نخاع وجود دارد پرداخته و آن‌ها را بررسی کنیم؛ پس با ما همراه باشید.
روش مراقبت از بیماران قطع نخاعی
نگهداری از بیمار قطع نخاع را در چند دسته‌بندی مختلف قرار می‌دهند:
- مراقبتهای حرکتی
- مراقبتهای مفصلی
- مراقبتهای پوستی
- مراقبتهای دستگاه‌های دفع
- مراقبتهای عاطفی
- مراقبتهای تغذیه‌ای
در ادامه به توضیح کامل‌تری از روش های مراقبت بیماران می‌پردازیم.
1. مراقبتهای حرکتی
مراقبتهای حرکتی از بیمار در الویت قرار دارد. اگر بیمار توانایی استفاده از صندلی چرخدار یا بریس را داشته باشد، یک فیزیوتراپ در همان ابتدا آموزش‌های لازم را به او می‌دهد تا بتواند حرکات خود را کنترل کند. در غیر این صورت باید بر اساس آنچه که در بالا گفته شد، فرایند حرکت بیمار توسط پرستار انجام شود.
2. مراقبتهای مفصلی
دومین نکته مهم در نگهداری از بیماران قطع نخاعی، مراقبت کردن از مفاصل آن‌ها است. مطمئنا فردی که آسیب دیده نمی‌تواند حرکت زیادی داشته باشد و این ویژگی به مرور باعث خشکی و سفتی مفاصل او خواهد شد.
معمولا حرکات مربوط به مفصل توسط پرستار یا یک فیزیوتراپ انجام شده و باعث می‌شود تا خشکی ناشی از عدم حرکت به طور کلی از بین برود.
3. مراقبتهای پوستی
فردی که قطع نخاع می‌شود، در بیشتر مواقع توانایی حرکت دادن لگن و قسمت‌های پایینی بدن خود را ندارد. همچنین در موارد شدید او همیشه روی تخت خوابیده است. در این شرایط به مرور زمان مشکلات پوستی تحت عنوان زخم بستر در بدن فرد ایجاد خواهد شد. پرستاری که از این افراد نگهداری می‌کند، باید به صورت مکرر بیمار را تکان دهد تا از بروز این زخم‌ها روی بدن جلوگیری شود. همچنین تشک‌هایی مخصوص این بیماران تهیه و تولید شده که می‌توان از آن‌ها نیز استفاده کرد.
4. مراقبتهای دستگاه‌های دفع
مراقبت از دستگاه ادراری و دفعی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. بیماران قطع نخاعی قادر به کنترل ادرار و مدفوع خود نیستند و برای این منظور از سوند ادراری برای آن‌ها استفاده می‌شود. بیماران نیز آموزش‌هایی دریافت می‌کنند تا بتوانند به‌طور جزئی کنترل ادرار و مدفوع خود را داشته باشند.
5. مراقبتهای عاطفی
بخشی از وظیفه اطرافیان بیماران قطع نخاعی، مراقبتهای عاطفی از فرد است. این بیماران به حمایت عاطفی نیاز دارند و در طول روند درمان، باید از بیمار حمایت و او را تشویق کرد تا پروسه درمان بهتر انجام شود. شما باید تا آخرین لحظه همراه بیمار باشید و از موفقیت روند درمان با او صحبت کنید.
6. مراقبتهای تغذیه‌ای
رژیم غذایی بیماران قطع نخاعی با افراد معمولی متفاوت است و فرد باید رژیمی که توسط پزشک تجویز می‌شود را دنبال کند. به علاوه، همراه باید به بیمار کمک کند تا داروها را در زمان خود و به درستی مصرف کند.
مواردی که در اینجا گفته شده به شما کمک می‌کند تا با یک برنامه‌ریزی دقیق از فرایند مراقبت از بیمار، این دوره را برای او راحت‌تر کنید. برای مراقبت از بیماران قطع نخاعی، همکاری با پرستاران و فیزیوتراپ‌ها امری ضروری بوده و داشتن اطلاعات کافی از شرایط، باعث بهبود کیفیت مراقبت و جلوگیری از مشکلات بیشتر خواهد شد.
حوادثی که می‌توانند منجر به مشکلات نخاعی شوند
نگهداری از بیمار قطع نخاع ممکن است بسته به شدت و منشا ایجاد آن متفاوت باشد. شایع‌ترین علت آسیب و قطع نخاع در جهان، تصادفات رانندگی، جراحات ناشی از شلیک گلوله، جراحات چاقو، سقوط و آسیب‌های ورزشی است. مشکل قطع نخاع منجر به ناتوانی جدی در بیمار و از دست دادن توانایی انجام فعالیت‌های حرکتی او می‌شود. به دنبال مشکلات حرکتی، مشکلات روانی اجتماعی و اقتصادی نیز برای فرد ایجاد خواهد شد.
نکات مهم قبل از جابه جایی بیمار قطع نخاعی
اهمیت پرستاری از مریض قطع نخاع در منزل به خصوص در زمان حرکت دادن بیمار بسیار زیاد است. اغلب افرادی که بیمارانی با این مشکل در منزل دارند، با این سوال روبه‌رو می‌شوند که چگونه باید بیماران قطع نخاعی را جابه‌جا کرد؟ حرکت دادن بیمار به دو منظور است، اولین دلیل حرکت به دلیل تغییر وضعیت و در نتیجه کمک به عدم خشکی بدن و دیگری برای جابه‌جایی بیمار از نقطه‌ای به نقطه دیگر است.
معمولا تمرینات و حرکات فیزیکی در هنگام پرستاری از بیمار قطع نخاع می‌تواند به بیمار کمک کند تا با مشکلات ناشی از این عارضه روبه‌رو شده و شرایط را بهبود ببخشد. بسته به میزان آسیب وارد شده به فرد، انجام حرکاتی مانند غلت زدن و تغییر وضعیت می‌تواند به بهبود وضعیت او کمک کند. اما انجام این حرکات حتما باید تحت نظر پزشک یا یک پرستار باتجربه انجام شود. برخی از بیماران به دلیل آسیب‌های شدید، ممکن است به کمک بیشتری نیاز داشته باشند.
استفاده از ویلچر برای جابه‌جایی بیمارانی که با این مشکل روبه‌رو هستند، راهکار مفید دیگری است. البته پروسه جابه‌جایی از روی تخت و نشستن روی ویلچر نیز نیازمند مهارت یک پرستار باتجربه است. در نهایت باید این موضوع را در نظر بگیرید که نگهداری از بیمار قطع نخاع در موارد مختلف متفاوت بوده و برای تحرک و جابه‌جایی او باید روش‌های ایمن و مناسبی را انتخاب کنید.
همچنین بخوانید: کبد چرب گرید 3 چیست؟ درمان، علل, علائم و رژیم غذایی مناسب آن
تکنولوژی‌های نوین برای بیماران قطع نخاعی
به تازگی در صنعت پزشکی، دستگاه‌هایی تولید شده‌اند که می‌توانند به افراد مبتلا به ضایعه نخاعی کمک کنند تا مستقل‌تر حرکت کرده و تحرک بیشتری داشته باشند. در این میان می‌توانیم به چند نمونه زیر اشاره کنیم:
- ویلچرهای مدرن یا همان صندلی‌های چرخدار پیشرفته که به دلیل طراحی متفاوت‌تر، امکان تحرک و راحتی بیشتر را به بیماران می‌دهند. برخی افراد می‌توانند با استفاده از مدل‌های برقی، خودشان روی زمین هموار حرکت کنند و حتی در شرایطی با وجود قابلیت‌های پیشرفته‌تر، از مکان‌های مرتفع مانند پله نیز بالا بروند.
- محصولات کامپیوتری برای افرادی که حرکت دست‌هایشان با محدودیت روبه‌رو شده نیز جزء تکنولوژی‌های جدید هستند. این محصولات کلیدهای مخصوص دارند یا با تشخیص صدا عمل می‌کنند.
- وسایل روزمره برای افراد قطع نخاع نیز مدرن‌تر شده و در انواع جدید آن‌ها می‌توان با کنترل صدا یا از راه دور، فعالیت وسایل را کنترل کرد.
- دستگاه‌های تحریک الکتریکی را هم می‌توانیم در میان این محصولات قرار دهیم که از محرک‌های الکتریکی برای کنترل ماهیچه‌های بازو و پاها استفاده می‌کنند. این دستگاه‌ها به افراد مبتلا به آسیب‌های نخاعی اجازه می‌دهند بایستند، راه بروند و دستان خود را حرکت دهند.
پیشنهاد مقاله: هر آنچه لازم است در مورد درد عصب سیاتیک بدانید
از بیماران قطع نخاعی به خوبی مراقبت کنید
مراقبت از بیمار قطع نخاعی، نیازمند یک فرد آموزش دیده در خانواده یا یک پرستار حرفه‌ای است و اعضای خانواده نمی‌توانند بدون آموزش از بیمار خود مراقبت کنند. به این منظور، اگر بیمار قطع نخاع در منزل دارید، آموزش‌های لازم را دیده یا مراقبت از فرد بیمار را به یک پرستار حرفه‌ای بسپارید. البته، اگر یک پرستار آموزش دیده و حرفه‌ای استخدام کنید، خیال شما از بابت رسیدگی به بیمار و نیازهای او راحت‌تر خواهد بود.
برای استخدام پرستار بیمار حرفه‌ای می‌توانید از مجموعه زندگی برتر کمک بگیرید. زندگی برتر با پرستاران حرفه‌ای و آموزش دیده همکاری داشته و پرستار مناسب بیمار را به منزل شما اعزام می‌کند.
در پایان، اگر شما هم تجربه تیمار بیمار قطع نخاعی را داشته‌اید، حتما فرایند مراقبت و نکاتی که رعایت می‌کردید را با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
آیا تمام بیماران با ضایعه نخاعی قادر به حرکت نیستند؟
خیر. دو نوع ضایعه نخاعی ناقص و کامل وجود دارد که تنها در آسیب‌های کامل بیمار نمی‌تواند به طور کامل حرکت کند.
آیا برای نگهداری از بیمار قطع نخاع نیاز به پرستار داریم؟
خیر. در صورتی که راهنمایی‌های لازم در زمینه مراقبت از آن‌ها را داشته باشید، می‌توانید خودتان در منزل از فرد بیمار نگهداری کنید.
آیا امکان خارج کردن بیمار از منزل وجود دارد؟
در صورتی که بیمار شما هوشیار است، می‌توانید با استفاده از ویلچر، کمک یک پرستار و رعایت موارد مراقبتی، او را به خارج از منزل ببرید.
چرا پاهای اکثر بیماران قطع نخاع بعد از مدتی دچار انحراف می‌شود؟
انحراف پاها جزء مهم‌ترین مشکلاتی است که بیماران قطع نخاع با آن روبه‌رو می‌شوند و در صورت انجام فیزیوتراپی مداوم، شدت آن کمتر خواهد شد.
آیا نخاع قابل ترمیم است؟
مدت زمان ترمیم نخاع به شرط این که قابلیت بهبودی را داشته باشد، معمولاً به شدت و سطح آسیب مربوط می‌شود.
