حسادت در کودکان یک رفتار و احساس منفی است که می‌تواند مشکلات روانی در بزرگسالی داشته باشد. حسادت ترکیبی از رنجش، ترس، ناامنی، احساس تملک و سوظن است. این رفتار بسیار مخرب است؛ چرا که در بهترین حالت کودک احساس ناخوشنودی ونارضایتی دارد و در بدترین حالت کودک بداخلاق و عصبانی میکند.
حسادت در کودکان معمولا ناشی از دلایل متعدد است. حسادت در کودکان به دلایل متعدد ایجاد می‌شود. برای مثلا اگر کودک شما حس خوبی به بچه‌های دیگر نداشته باشد؛ این حس منفی را با حسادت نشان می‌دهد. معمولا حسادت در کودکان زمانی خودش را نشان می‌دهد که کودک توجه بیشتری به دیگری داشته باشد.
حسادت کودکان
ریشه حسادت کودکان به یکدیگر معمولا از خانه است. درصورتی‌که خانه یک محیط رقابتی باشد؛ مزیت رقابتی بودن در کودک ایجاد می‌شود. ممکن است شما مدام برای کودکتان بازی‌های گران‌قیمت تهیه کنید و روی برد یا باخت تمرکز کنید. معمولا کودک درک متفاوتی از بزرگسالان دارد. اگر کودک چیزی بخواهد که ندارد؛ او را آگاه میکند. به‌عنوان پدر و مادر باید روی احساسات کودک کار کنید و به او کمک کنید تا روی حسادت خود تمرکز کند. علائم حسادت در کودکان را می‌توان از دوران ابتدایی شناسایی و کنترل کرد. هرچند از حدود 7 سالگی ویژگی‌های حسادت برجسته می‌شوند. در این سن بهتر است از خدمات پرستار کودک استفاده کنید.
به نقل از سایت noodlesoup:
آیا فرزندی دارید که به نظر می رسد به راحتی حسادت می کند؟
آیا به نظر می رسد که آنها نمی توانند برای دستاوردها یا موفقیت های دیگران خوشحال باشند و دائماً آنچه را که دیگران دارند می خواهند؟
اگر چنین است، پس این پست وبلاگ برای شما عالی است!
اجتناب از حسادت در فرزندان شما می تواند دشوار باشد، اما با اتخاذ استراتژی های مناسب و ارتباط مداوم شما به عنوان والدین، مدیریت این احساسات حسادت می تواند قابل کنترل تر شود.
ما در مورد اشکال مختلف حسادت در کودکان بحث خواهیم کرد و نکات کاربردی در مورد چگونگی کمک موثر به آنها برای مقابله با این احساسات حسادت ارائه خواهیم داد. همه والدین دوست دارند فرزندشان بدون لکه حسادت بزرگ شود – بیایید با هم برای یافتن هماهنگی به جای نزاع در خانه‌هایمان تلاش کنیم!
انواع کودکان حسود
حسادت در کودکان انواع مختلفی دارد که شایع‌ترین آنها عبارت‌اند از:
1. حسادت به توجه والدین
آیا فرزند شما زیاد وسط صحبت شما می‌پرد یا درخواست آب و دستشویی دارد؟ یا مدام کارشکنی میکند. این رفتار نشان دهنده حسادت در کودکان و نوجوانان است و یک رفتار طبیعی است و اگر مدیریت شود می‌توان آن را از بین برد. در این مواقع بهتر است خونسردی خودتان را حفظ کنید و با رفتار و گفتارتان مشکل را حل کنید.
2. حسادت به خواهر و برادر
شما همواره به تمام فرزندان‌تان به یک اندازه باید توجه کنید. بااین‌حال باز هم آنها ممکن است به یکدیگر حسادت کنند. این موضوع به‌خصوص در فرزند اول رایج است. همچنین تشخیص علائم حسادت در کودکان درونگرا سخت‌تر خواهد بود. در زمان تولد فرزند دوم معمولا حسادت او تحریک می‌شود. در این مورد نقش شما و رفتاری که می‌کنید؛ بسیار مهم است. پیش از هرچیز آماده کردن فرزند برای پذیرش نوزاد جدید مهم است.
3. حسادت اجتماعی
در این شکل از حسادت کودک خودش را با هم سن و سالان خود مقایسه میکند. در این شرایط بهتر است پیش از هر چیز احساسات فرزندتان را بپذیرید. یادتان باشد که کودک حسود باید اساس ارزشمند بودن داشته باشد.
4. حسادت مالکیت
در این شکل از حسادت کودک هرچیزی که دیگر کودکان دارند؛ برای خود می‌خواهند. بچه‌ها ممکن است نسبت به آنچه کودکان دیگر دارند؛ حسادت کنند؛ اما مهم‌ترین نکته در زمان بروز حسادت مالکیت این است که ببینید کودک شما به چه چیزی حسادت میکند. دراصل حسادت مالکیت یک لحظه آموزشی عالی برای والدین است تا آنچه لازم است به کودک آموزش بدهند. بهتر است با کودک خود صحبت کنید و به او یاد بدهید که هر کس امکانات و دارایی‌های خاص خودش را دارد. حسادت نسبت به دارایی‌ها هم می‌تواند راهی برای کودکان باشد تا پس‌انداز کردن را یاد بگیرند. این حسادت را به انگیزه تبدیل کنید. گاهی اوقات حسادت مالکیت می‌تواند ایجاد انگیزه و تمرکز را در پی داشته باشد.
5. حسادت موفقیت
کودکان در زمان موفقیت همراه با رشد دوران کودکی خود به موفقیت‌های زیاد فیزیکی، فکری و استعدادهای خاص دست پیدا می‌کنند. برای کودکی که در یک زمینه خاص نتواند استعدادهای خودش را شناسایی کند و آنها را بروز دهد؛ سخت است که بتواند دستاوردها و موفقیت‌های دیگران را ببینید. در این شرایط بهتر است که به کودک خود یادآوری کنید که شاید نتواند در هر زمینه‌ای اول شود؛ اما بدون شک می‌تواند بهترین خودش باشد.
علائم حسادت کودکان
حسادت کودکان به یکدیگر از رفتارهای زشت و ناخوشایندی است که کودک از خود بروز می‌دهد. معمولا این رفتار با ترس از دست دادن همراه است و علائم مهمی در کودک ایجاد میکند که می‌تواند نشانگر حسادت کودکان باشد. رایج‌ترین علائم حسادت در کودکان عبارت‌اند از:
- دست به کارهای بد زدن برای جلب توجه: به عنوان مثال شکستن یک ظرف یا به هم ریختن اتاقش.
- داشتن حس مالکیت به همه چیز: یک کودک حسود ممکن است رفتار مالکانه‌ای نسبت به اسباب بازی‌ها یا اشیای خود نشان دهد و از اینکه کسی چیزی بخواهد که متعلق به اوست، ناراحت شود، حتی اگر این اشیا به طور مساوی با دیگران در خانواده تقسیم شود.
- وابستگی زیاد: وابستگی زیاد به پدر یا مادر.
- مقایسه خود با دیگران: وقتی کودک خودش را با دیگران مقایسه میکند احتمالا نشانه ای از حسادت است.
- رفتارهای پرخاشگرانه:برخی از کودکان حسود نسبت به خواهر و برادر یا همسالان به خاطر مسائل به ظاهر جزئی، پرخاشگری نشان می‌دهند، به دلیل احساسات زیرین حسادت و ناامنی نسبت به از دست دادن توجه بزرگترها یا همسالان.
- توجه ناخواسته: کودکان حسود معمولاً چسبنده و نیازمند توجه می‌شوند. آنها ممکن است خواهان آغوش‌های بیشتری باشند یا نخواهند شما از اتاق آن ها خارج شوید.
- ناامنی: کودکان حسود معمولاً احساس ناامنی می‌کنند و این را از طریق رفتارهای منفی مانند نام‌گذاری، زورگویی یا بدجنسی نسبت به دیگران ابراز می‌کنند.
- تمرکز ضعیف: اگر کودک احساس حسادت کند، ممکن است در تمرکز بر روی وظایف یا کارهای مدرسه مشکل داشته باشد.
شدیدترین سن حسادت کودکان
سن حسادت در کودکان 3 تا 5 سالگی است که در این سن شاهد تملک‌خواهی، توجه طلبی در کودکان هستید. تملک‌خواهی باعث می‌شود که همه چیز برای خودشان بخواهند و مدام به دیگر هم سن و سالانش برای داشتن فلان اسباب‌بازی یا فلان وسیله پزشکی حسادت نکند. با شروع سن حسادت در کودکان کودک به توجه زیادی نیاز دارد. زمانی که تملک‌خواهی با توجه‌طلبی همراه شود؛ کودک توجه و عشق والدین و نزدیکان برای خودش می‌خواد و نمی‌تواند آن را با سایرین تقسیم کند.
عوارض حسادت کودکان
حسادت کودکان به یکدیگر یک رفتار و احساس منفی است که روی شخصیت کودک تاثیر می‌گذارد. در ادامه رایج‌ترین پیامدهای حسادت در کودکان را بررسی می‌کنیم:
- کودک شما ممکن است منزوی و گوشه‌گیر شود.
- کودک شما رفتارهای پرخاشگرانه نشان می‌دهد.
- کودک شما ممکن است دچار درماندگی و ناتوانی شود.
- کودک شما ممکن است عزت‌نفس پایینی داشته باشد.
چرا حسادت در کودکان وجود دارد؟
دلیل بروز حسادت در کودکان متفاوت است. رفتار و دلایلی مختلفی می‌تواند سبب شود که فرزند رفتار حسادت‌آمیز بروز دهد. برخی از دلایل حسادت در کودکان عبارت‌اند از:
- محبت و نوازش بیش از اندازه
همه والدین از محبت کردن و نوازش فرزندان خود لذت می‌برند؛ اما باید مراقب باشید که اگر محبت و توجه به کودک بیش از حد معمول باشد؛ فرزند شما به یک کودک حسود تبدیل می‌شود. چرا که کودک با توجه بیش از اندازه احساس برتری داشته و تصور میکند که از دیگران بهتر است. پس زمانی که کودک با فرد بهتر از خودش رو به رو شود؛ احساس حسادت در کودکان تحریک می‌شود.
- مقایسه کودک با هم‌سن‌های خود
این موضوع که فرزند شما از نظر رشدی، رفتاری و غیره با هم سن و سالانش مقایسه شود؛ بسیار طبیعی است؛ اما به یاد داشته باشید که کودکتان نباید از این مقایسه‌ها باخبر شود. اگر مدام فرزندتان با خواهر و برادر یا دوست خودش مقایسه شود؛ باعث ایجاد رقابت ناسالم و اعتماد به نفس پایین کودک می‌شود. کودک در مقابله با این عوارض، ممکن است حسادت را بروز بدهد.
- نگران و محافظت بیش از اندازه کودک
هر پدر و مادری نگران سلامتی فرزند خود است و همیشه تلاش میکند که از او در برابر خطرات احتمالی مراقبت کند؛ اما اگر والدین برای محافظت از کودک زیاده‌روی کنند؛ کودک ناخواسته آسیب خورده و ضربه می‌بیند. کودکی که همیشه تحت محافظت زیاد والدین باشد؛ همواره احساس سردرگمی و گمراهی دارد. این احساسات باعث می‌شود که فرزند شما به کودکانی که اعتمادبهنفس بالایی داشته و به خودشان متکی هستند؛ حسادت کنند. برای درمان نگرانی‌ها و دلواپسی‌های خود می‌توانید از کمک‌های یک مشاوره خانواده کمک بگیرید.
- خودمحور بودن کودک
کودکی که خودش را مهم‌ترین عضو خانواده و جامعه می‌داند انتظار دارد که همواره در مرکز توجه باشد. وقتی که کسی به کودک به‌اندازه توقع او محبت و توجه نکند؛ حسادت کودک تحریک می‌شود.
- اضطراب
بیشتر شدن حساسیت کودکان به‌خاطر دلایل جزئی نیز حسادت در کودکان را تحریک میکند. گاهی استرس و اضطراب در کودکان به‌خاطر عواملی مانند شب‌ادراری یا بی‌اختیاری در کنترل ادرار ایجاد می‌شود.
- ایجاد رقابت ناسالم
رقابت ناسالم روی رشد و پرورش کودک تاثیر به‌سزایی دارد. اگر رقابت در کودکان حالت مقایسه بگیرد؛ و از کودک انتظار داشته باشید که کاری بیشتر از توانش انجام دهد؛ یا در موقعیت نامناسبی قرار بگیرد؛ تاثیر منفی روی شخصیت او خواهد داشت و باعث حسادت کردن کودک می‌شود.
نحوه برخورد با کودک حسود
با حسادت کودکان باید به شیوه مناسب و درستی برخورد کنید تا این رفتار تاثیر مخربی روی کودک نگذارد. این کودکان حسود معمولا بیشترین حساسیت را به رفتارهای شما دارند و معمولا نسبت به آنچه شما انجام می‌دهید؛ واکنش‌های شدید نشان می‌دهند. بهتر است در مقابل کودک حسود، خونسرد و آرام رفتار کنید. در این پروسه بهتر است از راهنمایی‌ها و توصیه‌های یک روانشناس یا متخصص کودک بهره‌مند شوید.
روش‌های برطرف کردن و درمان حسادت در کودکان
راه‌حل حسادت در کودکان و شیوه برخورد با آنها باید به‌شیوه درست و مناسب انجام شود تا تاثیر مثبتی برای کاهش حسادت کودکان به یکدیگر داشته باشد. با حسادت باید به‌درستی برخورد کنید تا تاثیر نامطلوبی روی فرزند نگذارید. در ادامه بهترین راهکارهای برخورد با حسادت در کودکان را بررسی می‌کنیم:
1) به حرف فرزندان‌تان گوش دهید
حسادت در کودکان و نوجوانان معمولا یک مشکل سطحی و ساده نیست و ریشه عمیقی دارد. لازم است که برای کودک خود زمان صرف کنید و با او صحبت کنید تا به نگرانی‌ها و دلایل او برای بروز این رفتارها پی ببرید. گوش دادن به نگران‌ها و ترس‌های فرزندان می‌تواند به احساس حسادت در کودکان غلبه کند.
2) احساسات منفی او را به احساسات مثبت تبدیل کنید
به فرزندتان کمک کنید تا احساسات منفی خود را از خودش دور کند. مثلا اگر خواهر یا برادر یا دوستش در تحصیل یا بازی از او بهتر است؛ می‌توانید این حسادت را به یک رقابت سالم تبدیل کنید تا او تلاش کند که از فرد مورد نظر بهتر عمل کند. افزایش تحمل شکست در کودکان نیز به رفع احساس حسادت در کودکان کمک میکند.
3) کودکتان را سرزنش نکنید
بهتر است که فرزندتان را به‌خاطر کودک دیگر سرزنش نکنید. این کار برای کودک سخت و دشوار است و باعث می‌شود که او فشار روانی زیادی را تحمل کند.
4) به او یاد بدهید که وسایل خود را با دیگران شیر کند.
به کودکتان یاد بدهید که وسایلش را با کودکان دیگر به اشتراک بگذارد یا خوراکی خود را با آنها تقسیم کند. این کار سبب می‌شود که فرزند شما هم دوستان بیشتری پیدا کند و به‌این‌ترتیب بتواند به حسادتش غلبه کند.
5) کودک را با سایرین مقایسه نکنید
زمانی که فردی با دیگری مقایسه می‌شود؛ احساس بی‌ارزش بودن و ناتوانی به او دست می‌دهد. بهتر است هیچگاه کودک را با کودکان هم‌سن یا خواهر و برادرش مقایسه نکنید. هر کودک ویژگی‌ها و استعدادهای خاص خودش را دارد. بهتر است به کودک کمک کنید تا استعداد خودش را کشف کند و آنها را توسعه بدهد.
6) از تشویق بیش از اندازه کودک پرهیز کنید
معمولا والدین دوست دارند که کودک‌شان را تحسین کنند و ویژگی‌های مثبت او را بولد کنند؛ اما مراقبت باشید که در این کار افراط نکنید؛ چرا که باعث می‌شوید کودک خود محور باشد و نتواند برتری یا موفقیت دیگران را مشاهده کند و اعتمادبهنفس کاذب داشته باشد.
سخن آخر
حسادت در کودکان یک امر رایج و طبیعی است. اگر حسادت در بین کودکان به شیوه درست و مثبتی پاسخ داده شود؛ قابل کنترل است. اگر در برخورد با حسادت کودک با مشکل مواجه شدید؛ بهتر است از کمک‌ها و راهنمایی‌های مشاور کودک استفاده کندی. بهتر است در برابر حسادت کودک صبور باشید. حسادت از بدترین رفتارهایی است که کودک شما ممکن است بروز بدهد. والدین باید کاملا مراقبت رفتار و صحبت‌های خود باشند تا کودک حسود تربیت نکنند. خیلی از کودکان ممکن است در مواقع مختلف به اطرافیان خود حس حسادت داشته باشند. اما والدین با رفتار درست می‌توانند جلو پیشروی حسادت را در کودکان بگیرند. درمان حسادت کودک در مراحل اولیه شکل‌گیری آسان است؛ اما اگر به درستی درمان نشود؛ آسیب‌های جدی در پی دارد.
سوالات متداول
1. دلایل حسادت در کودکان و نوجوانان چیست؟
دلایل زیادی برای این نوع حس در کوکان وجود دارد که معمولا ناشی از رفتار کودکان است. محبت بیش از اندازه به کودک، توجه بیش از اندازه، مقایسه کودک با دیگران و مراقبت بیش از اندازه باعث حسود شدن کودک می‌شود.
2. روش‌های درمان حسادت کودکان چیست؟
- صحبت کردن با کودک، محبت کردن به کودک، تشویق کودک برای پیشرفت
- عدم مقایسه کودک با دیگران
- رفتارهای مثبت با کودک
3. سن حسادت در کودکان چقدر است؟
در سن حدود 3 تا 5 سالگی کودک احساس تملک‌خواهی و توجه‌طلبی بیشتری دارد. در این بازه سنی او تمایل بیشتری به عزیز بودن داشته و هرکس جلو این رفتار را بگیرد؛ از نظر کودک فرد خوبی نیست.
4. دلیل حسادت کودک به پدر و مادر چیست؟
کودکان ممکن است به دلیل وابستگی عاطفی شدید به یکی از والدین و احساس رقابت یا عدم امنیت در برابر والد دیگر به آنها حسادت کنند. این حسادت می‌تواند ناشی از ترس از دست دادن توجه و محبت والد محبوب باشد، مخصوصاً وقتی والدین با هم تعامل یا ابراز محبت می‌کنند. این نوع حسادت معمولا به والد همجنس است. یعنی فرزند پسر نسبت به محبت مادر به پدر حسادت میکند و بلعکس.
