عفونت بیمارستانی یکی از مشکلات جدی در مراکز بهداشتی و درمانی است که میتواند عوارض قابل توجهی برای بیماران به همراه داشته باشد. این نوع عفونتها به دلیل عوامل متعددی از جمله استفاده از تجهیزات پزشکی، تماس با محیطهای آلوده، و سیستمهای بهداشتی ناکافی ممکن است ایجاد شوند. برای کاهش و پیشگیری از بروز این عفونتها، اقدامات مؤثر و منظم باید به اجرا درآیند تا ایمنی بیماران، پرستار بیمار و کیفیت خدمات درمانی بهبود یابد. در بعضی موارد نیاز شدیدی به یک پرستار در منزل پیدا خواهید کرد.
عفونت بیمارستانی چیست؟
عفونت بیمارستانی به عفونتهایی اطلاق میشود که در طول اقامت بیمار در بیمارستان یا پس از آن به وجود میآید. این عفونتها ممکن است از طریق تماس با محیط بیمارستان، تجهیزات پزشکی یا کارکنان به بیماران منتقل شوند. برخی از عوامل خطر برای این نوع عفونتها شامل ضعف سیستم ایمنی، جراحیهای بزرگ و استفاده از داروهای ضدعفونیکننده ناکافی است.
عفونتهای بیمارستانی میتوانند به شکلهای مختلفی بروز کنند، از جمله عفونتهای دستگاه ادراری، عفونتهای جراحی و عفونتهای دستگاه تنفسی. این عفونتها میتوانند به شدت بیماری را افزایش دهند و زمان بستری شدن را طولانیتر کنند. کنترل و پیشگیری از عفونتهای بیمارستانی به دقت در رعایت استانداردهای بهداشتی، استفاده مناسب از آنتیبیوتیکها و نظارت منظم بر شرایط بهداشتی محیط بیمارستان بستگی دارد.
برای کاهش خطر عفونتهای بیمارستانی، بیمارستانها باید به اصول بهداشت و ضدعفونی کردن تجهیزات پزشکی و محیط، توجه ویژهای داشته باشند. علاوه بر این، آموزش بهداشتی کارکنان و پیگیری مداوم وضعیت بیماران نیز از اهمیت زیادی برخوردار است تا از شیوع این عفونتها جلوگیری شود.
به نقل از webmd :
عفونت بیمارستانی عفونتی است که در زمانی که در بیمارستان هستید به دلیل دیگری به آن مبتلا می شوید. به آن عفونت اکتسابی در بیمارستان یا عفونت مرتبط با مراقبت های بهداشتی نیز می گویند
بیماران و متخصصان مراقبت های بهداشتی میکروب ها را به داخل بیمارستان ها می آورند و به یکدیگر منتقل می کنند. گاهی اوقات افراد بدون احساس بیماری این میکروب ها را حمل می کنند، یعنی بدون اینکه بدانند آنها را به دیگران منتقل می کنند. اگر قبلاً برای جراحی یا بیماری دیگری در بیمارستان بستری هستید، ممکن است سیستم ایمنی شما برای مقابله با این میکروب ها ضعیف تر از آنها باشد.
عفونتهای بیمارستانی زمانی اتفاق میافتد که این میکروبها شما را در عرض 48 ساعت پس از ورود به بیمارستان بیمار کنند. شما می توانید در هر مرکز درمانی یکی را دریافت کنید. اگر این عفونت ها درمان نشوند، می توانند مشکلات جدی تری برای سلامتی ایجاد کنند.
علائم عفونت بیمارستانی
علائم عفونت بیمارستانی که به عفونتهای مرتبط با مراقبتهای بهداشتی (HAIs) نیز معروف است، میتواند شامل موارد زیر باشد:
- تب: یکی از نشانههای اصلی عفونت، افزایش دمای بدن است. تب معمولاً نشاندهنده وجود عفونت در بدن است.
- قرمزی و تورم: قرمزی، تورم و گرمی در نواحی جراحی یا زخمها، میتواند به عفونت در این نواحی اشاره داشته باشد.
- ترشح غیرطبیعی: ترشح یا چرک از زخمها یا محلهای جراحی که ممکن است دارای بوی نامطبوع باشد.
- درد: احساس درد در نواحی خاص، به ویژه در مکانهایی که تحت عمل جراحی قرار گرفتهاند یا در محلهای آسیب دیده.
- کاهش فشار خون: عفونتهای شدید ممکن است منجر به کاهش فشار خون و شوک عفونی شوند.
- علامتهای گوارشی: از جمله تهوع، استفراغ، اسهال یا درد شکم که میتواند نشاندهنده عفونتهای دستگاه گوارش باشد.
- مشکل در تنفس: عفونتهای تنفسی ممکن است باعث مشکل در تنفس، سرفه یا درد قفسه سینه شوند.
- خستگی و ضعف عمومی: احساس خستگی و ضعف عمومی نیز میتواند نشانهای از عفونت باشد.
تشخیص زودهنگام این علائم و درمان مناسب میتواند به جلوگیری از عوارض جدی کمک کند. زخم بستر در بسیاری از موارد هم به عنوان علت و هم به عنوان معلو ظاهر می شود.
انواع عفونت های بیمارستانی
عفونت بیمارستانی (یا عفونتهای مرتبط با مراقبتهای بهداشتی) به عفونتهایی اطلاق میشود که در محیطهای بیمارستانی یا بهداشتی رخ میدهند. این عفونتها میتوانند ناشی از میکروبها، باکتریها، ویروسها یا قارچها باشند و ممکن است در طول بستری شدن بیمار یا پس از ترخیص او از بیمارستان ایجاد شوند. برخی از انواع رایج عفونتهای بیمارستانی عبارتند از:
- عفونتهای مرتبط با دستگاههای تنفسی: این عفونتها معمولاً به دلیل استفاده از لولههای تنفسی و ونتیلاتورها به وجود میآیند. باکتریها، ویروسها و قارچها میتوانند از طریق این لولهها به دستگاه تنفسی راه پیدا کرده و عفونتهایی مانند ذاتالریه را ایجاد کنند. برای پیشگیری از این عفونتها، استفاده صحیح و به موقع از لولهها و ونتیلاتورها، رعایت اصول بهداشت و ضدعفونی منظم تجهیزات ضروری است.
- عفونتهای دستگاه ادراری: این نوع عفونتها به دلیل استفاده از کاتترهای ادراری ممکن است به وجود آیند. کاتترها میتوانند به عنوان مسیر ورود باکتریها به دستگاه ادراری عمل کنند و باعث عفونتهای مثانه، کلیه یا پیشابراه شوند. پیشگیری شامل استفاده بهینه از کاتترها، رعایت بهداشت مناسب و نظارت دقیق بر محل کاتتر است.
- عفونتهای زخمهای جراحی: این نوع عفونت بیمارستانی، پس از جراحی در محل زخم ایجاد میشود و میتواند شامل عفونتهای سطحی تا عفونتهای عمقی شده باشد. عوامل ایجادکننده عفونت میتوانند باکتریها، ویروسها و قارچها باشند. مدیریت این نوع عفونتها شامل مراقبت مناسب از زخم، استفاده از آنتیبیوتیکها بر اساس تجویز پزشک و رعایت بهداشت صحیح در محیط جراحی است.
- عفونتهای خون: باکتریمی و سپتیسمی از جمله عفونتهای خونی هستند که میتوانند به دلیل کاتترهای وریدی یا دیگر دستگاههای وارد شده به بدن ایجاد شوند. این عفونتها میتوانند به سرعت گسترش یابند و نیاز به درمان فوری دارند. پیشگیری شامل استفاده صحیح از کاتترها و نظارت دقیق بر شرایط بیماران است.
- عفونتهای پوستی: این نوع عفونتها میتوانند ناشی از تماس با باکتریها، قارچها یا ویروسها در سطح پوست بوده و ممکن است شامل عفونتهای سطحی یا عمیق باشند. رعایت بهداشت فردی، استفاده از ضدعفونیکنندهها و درمان به موقع زخمها میتوانند به کاهش این عفونتها کمک کنند.
- عفونتهای دستگاه گوارش: این عفونتها ممکن است به دلیل مصرف آنتیبیوتیکها یا عفونتهای محیطی ایجاد شوند و میتوانند شامل اسهال عفونی، گاستروآنتریت و سایر اختلالات گوارشی باشند. برای پیشگیری از این عفونتها، رعایت بهداشت غذایی، استفاده صحیح از آنتیبیوتیکها و بهداشت محیطی ضروری است.
مدیریت و پیشگیری از این عفونتها شامل رعایت بهداشت مناسب، استفاده از تکنیکهای ضدعفونی، نظارت دقیق بر شرایط بیمار و اقدامات پیشگیرانه است. همکاری تیمهای بهداشتی و استفاده از پروتکلهای استاندارد در این زمینه نیز اهمیت بسیاری دارد.
دلایل ایجاد عفونت بیمارستان
دلایل مختلفی در ایجاد این عارضه نقش دارند که داشتن اطلاعات کافی در مورد آنها، میتواند به روش کنترل عفونت بیمارستانی کمک کند. این موارد را میتوانید در اینجا ببینید:
- کارکنان بیمارستان، از جمله پزشکان، پرستاران و کمک پرستاران، میتوانند به عنوان منابع اصلی انتقال عفونتهای بیمارستانی شناخته شوند. اگر این افراد دستورالعملهای بهداشتی را رعایت نکنند، میکروبها را از سطوح یا فردی به فرد دیگر منتقل خواهند کرد.
- استفاده از تجهیزات پزشکی آلوده نیز میتواند منجر به انتقال عفونتهای بیمارستانی شود. اگر تجهیزات بهداشتی مانند سوزنها، کاتترها، لولههای تنفسی و … به درستی ضدعفونی نشده یا به طور نادرستی استفاده شوند، میتوانند میکروبها را به بیماران انتقال دهند.
- برخی از بیمارستانها ممکن است شرایط بهداشتی نامناسبی داشته باشند که همین موضوع نیز میتواند باعث انتشار میکروبها و عفونتهای بیمارستانی شود. سطوح آلوده، هوای آلوده و سیستمهای تهویه ناکارآمد به انتقال عفونتها کمک میکنند.
- اگر بیماران به دستورالعملهای بهداشتی مانند شستوشوی دست و استفاده از ماسک توجه نکنند، به منابع انتقال عفونتهای بیمارستانی تبدیل خواهند شد. با رعایت نکردن اصول بهداشتی از سوی برخی بیماران، همهی افراد به خصوص بیمارانی با سیستم ایمنی ضعیف یا زخمهای باز، بیشتر در معرض خطر عفونتهای بیمارستانی قرار خواهند گرفت.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر عفونت بیمارستانی هستند؟
اگرچه اغلب افرادی که در بیمارستان بستری میشوند، در معرض خطر ابتلا به عفونتهای بیمارستانی قرار دارند، اما این موضوع در برخی افراد بیشتر از سایرین دیده میشود. در ادامه افرادی که بیشتر در معرض عفونتهای بیمارستانی هستند را معرفی کردهایم:
- نوزادانی که تازه به دنیا آمدهاند و قادر به تقویت سیستم ایمنی خود نیستند، نسبت به عفونتها حساستر خواهند بود.
- افرادی که با بیماریهای جدی مانند سرطان، بیماریهای قلبی و بیماریهای سیستم ایمنی درگیر هستند، بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این عفونتها قرار خواهند گرفت.
- با افزایش سن، سیستم ایمنی بدن ضعیفتر میشود و بنابراین افراد مسن، بیشتر در معرض خطر هستند.
- شرایطی مانند تغذیه نامناسب، کمبود ویتامینها و مواد مغذی، بیماریهای مزمن، کاهش فعالیت بدنی و استرس میتواند باعث ضعف سیستم ایمنی شود و افراد را در معرض ابتلا به عفونتهای بیمارستانی قرار خواهد داد.
- افراد مبتلا به بیماریهای خاص مانند دیابت، سیستم ایمنی ضعیفتری داشته و این موضوع خطر ابتلا به عفونتهای بیمارستانی را بالاتر میبرد. در واقع اختلال در میزان قند خون میتواند باعث کاهش عملکرد سیستم ایمنی شود.
- افرادی که سیستم ایمنی آنها ضعیف است، مانند بیماران خودایمنی یا افرادی که در حال شیمی درمانی یا درمانهای استروئیدی هستند، به میزان بیشتری به عفونتهای بیمارستانی آلوده خواهند شد.
بیمارستانها معمولا مراقبتهای ویژهای را برای کاهش خطر ابتلا به عفونت در نظر میگیرند. این مراقبتها شامل استفاده از مواد ضدعفونی کننده، استفاده از لباسها و تجهیزات محافظ و ضدعفونی کردن محیط بیمارستان و … هستند که همه این کارها، برای این افراد با دقت بسیار بالاتری صورت میگیرد.
راه های کنترل عفونت بیمارستانی
اما سوال اینجاست که چگونه از عفونت بیمارستانی جلوگیری کنیم؟ عفونتها توسط باکتریها، ویروسها، قارچها و انگلها ایجاد میشوند. این میکروارگانسیمها وارد بدن شده، تکثیر میشوند و عملکرد طبیعی بدن را با اختلال روبهرو میکنند. بیماریهای عفونی در برخی مواقع میتوانند عامل اصلی یک بیماری جدی یا مرگ و میر در جهان باشند.
برای افرادی که دارای بیماریهای زمینهای مانند بیماری قلبی یا سرطان هستند، درمان این عفونتها سختتر است و به همین دلیل توصیه میشود با روشهایی از بروز آن پیشگیری کرد. برخی از این موارد توسط کادر درمان و برخی نیز باید توسط خود فرد رعایت شوند. در ادامه در مورد چگونگی پیشگیری از عفونت بیمارستانی به شما توضیح خواهیم داد.
- تجویز آنتیبیوتیک قبل از عمل جراحی در زمان مناسب
- اطمینان از وضعیت بیمار
- استفاده از محلولهای ضدمیکروبی
- رعایت نکات استریل
- تمیز کردن کامل پوست قبل از جراحی
- استفاده هر چه کمتر از بخیه
- انتخاب آنتیبیوتیک مناسب بعد از عمل
- مدت زمان مناسب مصرف آنتیبیوتیک
- کوتاه کردن موها
- نگهداری سطح قندخون در حد مناسب
- حفظ دمای بدن در حد طبیعی
1. تجویز آنتیبیوتیک قبل از عمل جراحی در زمان مناسب:
استفاده از آنتیبیوتیکها قبل از عمل میتواند به کاهش عفونتها و عوارض پس از جراحی یا درمانهای تهاجمی کمک کند. زمان تجویز و نوع آنتیبیوتیک مورد نیاز، بستگی به نوع عمل جراحی و شرایط فرد دارد. به عنوان مثال، در جراحی دستگاه گوارش، استفاده از آنتیبیوتیک قبل از عمل، میتواند به استریل شدن لوله گوارشی کمک کند.
2. اطمینان از وضعیت بیمار:
قبل از جراحی، لازم است بیمار در بهترین وضعیت ممکن قرار داشته باشد؛ به این معنی که بیماریهای او کنترل شده و رژیم غذایی و دارویی او نیز رعایت شود.
3. استفاده از محلولهای ضدمیکروبی:
استفاده از محلولهای ضدمیکروبی در اطراف برش جراحی یا زخمها، میتواند رشد باکتریها را کنترل کرده و خطر عفونت را کاهش دهد.
4. رعایت نکات استریل:
حفظ شرایط استریل در محیط اتاق عمل یا اتاق بیمار و استفاده از لباس، کلاه و ماسک تمیز برای کارکنان اتاق عمل بسیار مهم است. همچنین، استریل کردن وسایل عمل و رعایت نکات بهداشتی در اطراف محل جراحی نیز ضروری خواهد بود.
5. تمیز کردن کامل پوست قبل از جراحی:
قبل از جراحی، تمیز کردن کامل پوست در منطقه عمل یا زخم ضروری است تا رشد باکتریها و سایر میکروارگانیسمها کاهش یافته و خطر عفونت نیز به حداقل برسد.
6. استفاده هر چه کمتر از بخیه:
روش اصلی بستن زخم در عمل جراحی، استفاده از بخیه است. هر چه کمتر از بخیهها استفاده شده و به جای آن از روشهای مدرن مانند چسبهای جراحی استفاده شود، خطر ابتلا به عفونتها کمتر شده و ترمیم زخم سریعتر انجام خواهد شد
7. انتخاب آنتیبیوتیک مناسب بعد از عمل:
پس از جراحی، استفاده از آنتیبیوتیکها لازم است تا عفونتها را کنترل کنند. پزشک معالج، آنتیبیوتیک مناسب را بر اساس نوع جراحی، عوارض و شرایط فرد تجویز خواهد کرد.
8. مدت زمان مناسب مصرف آنتیبیوتیک:
مصرف آنتیبیوتیک باید مطابق دستور پزشک صورت گیرد. استفاده طولانی مدت و همچنین قطع زودهنگام آنتیبیوتیکها میتواند منجر به مقاومت دارویی باکتریها شود.
9. کوتاه کردن موها:
قبل از جراحی، توصیه میشود موهای موجود در نزدیکی منطقه جراحی کوتاه شوند. این کار جزء روش های جلوگیری از عفونت بیمارستانی بوده و باعث میشود تمیز کردن آن ناحیه راحتتر انجام شود.
10. نگهداری سطح قندخون در حد مناسب:
در بیماران دیابتی، نگهداری سطح قندخون در سطح نرمال قبل، حین و بعد از جراحی بسیار مهم است. کنترل قند خون میتواند به افزایش سرعت ترمیم زخم و کاهش خطر عفونت کمک کند. این موضوع در برخی از جراحیها مانند جراحی قلب اهمیت بیشتری دارد.
11. حفظ دمای بدن در حد طبیعی:
در بیمارانی که جراحی روده بزرگ انجام میدهند، حفظ دمای بدن در حد طبیعی بسیار مهم است. دمای بدن پایین میتواند به عوارض جدی مانند ایجاد عفونتها و تاخیر در ترمیم زخم منجر شود.
پیشگیری از عفونتهای بیمارستانی باید جدی گرفته شوند
در این مطلب به روش های پیشگیری از عفونت بیمارستانی به کمک پرستار بیمار و دلایل بروز آن پرداختیم و اکنون میدانید که بر اثر چه مواردی این مشکلات ایجاد میشوند. با رعایت روش های پیشگیری از عفونت بیمارستانی ، میتوانید از بروز مشکلات جدیتر در فرد بیمار جلوگیری کنید. بنابراین، توضیحات بالا را به خاطر بسپارید و سعی کنید مراکزی که نکات بهداشتی را بیشتر رعایت میکنند، انتخاب کنید. با این کار، ریسک ابتلا به عفونتها کاهش یافته و فرد کمتر در معرض خطر قرار خواهد گرفت.
سخن آخر
برای جلوگیری از عفونت بیمارستانی، رعایت بهداشت دستها، استفاده از تجهیزات و وسایل استریل و پیروی از پروتکلهای بهداشتی و مراقبتی الزامی است. همچنین آموزش کادر درمان و بیماران در این زمینه بسیار اهمیت دارد. توجه به این اقدامات و کمک گرفتن از پرستار در منزل، خطر عفونتهای بیمارستانی را کاهش میدهد.
سوالات متداول
عوامل عفونت زای بیمارستانی کدامند؟
عوامل عفونت زای بیمارستانی، باکتریها، ویروسها، قارچها و میکروبها هستند.
آیا همه بیماران در بیمارستان ممکن است عفونت بگیرند؟
خیر. اما بیمارانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا عمل جراحی انجام میدهند، بیشتر در معرض خطر عفونت بیمارستانی خواهند بود.
آیا عفونت بیمارستانی قابل انتقال است؟
بله. عفونت بیمارستانی میتواند از طریق تماس مستقیم با بافت آلوده، هوا، آب، تغذیه، دستهای آلوده و وسایل پزشکی منتقل شود.
علائم ایجاد عفونت بیمارستانی چیست؟
علائم عفونت بیمارستانی میتواند شامل تب، التهاب، درد، تورم و قرمزی باشد.
چه نوع آزمایشاتی برای تشخیص عفونت بیمارستانی انجام میشود؟
پزشکان از طریق آزمایش خون و آزمایشات میکروبیولوژی، وجود این عفونتها را تایید یا رد میکنند.
چرا رعایت بهداشت دست در بیمارستانها مهم است؟
رعایت بهداشت دست مهم است؛ زیرا دستها میتوانند عامل انتقال میکروبها و باکتریها باشند. شستشوی مداوم و صحیح دستها با آب و صابون یا ضدعفونیکنندههای الکلی میتواند از انتقال عفونتها به بیماران جلوگیری کند.
چه زمانی باید دستها را شست داد و ضدعفونی کرد؟
دستها باید قبل و بعد از تماس با بیمار، قبل از مصرف غذا، بعد از استفاده از سرویس بهداشتی، و بعد از لمس وسایل آلوده شسته و ضدعفونی شوند.
چرا باید از استفاده غیرضروری از آنتیبیوتیکها خودداری کرد؟
استفاده غیرضروری از آنتیبیوتیکها میتواند به مقاومت باکتریایی منجر شود. این مقاومت باعث میشود که باکتریها در برابر درمانها مقاوم شوند و درمان عفونتهای بیمارستانی پیچیدهتر شود.
چه اقداماتی باید برای ضدعفونی سطوح بیمارستانی انجام شود؟
سطوح بیمارستانی باید به طور منظم با مواد ضدعفونیکننده مناسب تمیز شوند تا خطر ابتلا به عفونت بیمارستانی کاهش یابد. توجه به دستورالعملهای مواد ضدعفونیکننده و اطمینان از پوشش کامل سطوح برای جلوگیری از انتقال عفونتها ضروری است.
چگونه میتوان از عفونتهای ناشی از کاتترها جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از عفونتهای ناشی از کاتترها، باید کاتترها به دقت و با تکنیکهای صحیح وارد شوند و پس از استفاده، به طور منظم تعویض شوند. همچنین، رعایت بهداشت دست و استفاده از تکنیکهای استریل هنگام کار با کاتترها بسیار مهم است.
