دوران سالمندی با چالش‌های روحی و جسمی زیادی همراه است و این چالش‌ها حساسیت بدن برای ابتلا به بیماری‌ها را افزایش می‌دهند. به‌عنوان مثال سالمندان به دلیل مشکلات حرکتی و تحلیل رفتن استخوان‌ها و ماهیچه‌های خود کمتر امکان تحرک و فعالیت بدنی دارند و همین سبب میشود که بیشتر دچار تورم پا یا لنف ادم شوند. البته تحرک کم، تنها دلیل تجمع مایعات میان بافتی در پا نیست. بلکه علت ورم پا در سالمندان می‌تواند نارسایی قلبی، مشکل در گردش خون، مشکلات کبدی، عارضه‌های کلیوی، تیروئید، تومور، آرتریت روماتوئید و… باشد.
اگرچه در مراحل اولیه تورم پا در سالمندان، چندان خطر جدی وجود ندارد. اما این عارضه در مراحل حادتر می‌تواند موجب عوارض سنگین‌تری شود. بنابراین پیگیری علائم تورم پا در سالمندان ضروری است تا درصورت وجود مشکل، با مراجعه به پزشک از تورم بیشتر جلوگیری به عمل آید. پزشک معالج برای تشخیص علت تورم پا در سالمندان آزمایشات متنوعی را توصیه می‌کند تا از کارکرد صحیح کلیه، قلب، کبد و تیروئید باخبر شود. همچنین پس از تشخیص علت تورم پا در سالمندان، از طریق داروهای مخصوص، ماساژ، برنامه غذایی و دیگر روش‌ها برای درمان آن راهنماییتان می‌کند. در این نوشته از مجموعه بزرگ خدمات پرستاری زندگی برتر با ما همراه باشید تا این عارضه را دقیقتر بررسی کنیم. مجموعه زندگی برتر همچنین دارای پرستار سالمند حرفه ای می باشد که به خوبی می توانند از بیماران سالمند شما مراقبت کنند.
بررسی علت ورم پا در سالمندان
همانطور که در بخش قبل به طور مختصر دانستیم، ورم پا در سالمندان می‌تواند علل گوناگونی داشته باشد؛ که شناخت علت این عارضه اولین گام در جهت درمان است. یکی از سوالاتی که پیش از بررسی علل رایج تورم پا قصد داریم به آن پاسخ دهیم، این است که “علت ورم پا در سالمندان دیابتی چیست؟” در پاسخ این سوال باید بدانید بیماری دیابت یا مرض قند که احتمالا با آن آشنایی دارید، در صورت حاد شدن می‌تواند عوارض گسترده‌ای برای ارگان‌های مختلف بدن داشته باشد. این بیماری می‌تواند عملکرد کلیه، قلب، عروق، چشم، پوست و… را با اختلال مواجه کند و از طریق همین ارگان‌ها موجب تورم پا و لنف ادم شود.
پیشنهاد مقاله : معرفی بیماری های شایع در سالمندان
و اما به‌طورکلی علت ورم پا در سالمندان عبارتند از:
- کم تحرکی و افزایش وزن؛ رایجترین علت تورم پا در سالمندان و حتی جوانترها، تحرک کم است. چراکه مایعات تجمع یافته در پا، به کمک انقباض و انبساط عضلات این ناحیه به گردش درمی‌آیند و در صورتیکه فرد تحرک کافی نداشته باشد، چنین کمکی برای حرکت مایعات نیست که از تجمع آن‌ها جلوگیری کند.
- التهاب مفاصل از جمله آرتریت، بورسیت و تاندونیت )التهاب تادون‌ها)
- ضربه، آسیب فیزیکی، کشیدگی و فشار مضاعف وارده بر مفاصل
- تومور
- لخته شدن خون
- عفونت بافتی
- اختلالات مادرزادی عروق
- مشکلات گردش خون
- نارسایی قلب
- مشکلات کلیوی
- سیروز یا تشمع کبد
- نقرس
- مشکلات هورمون تیروئید
- واکنش سیستم ایمنی به محرک‌های آلرژی‌زا مثل نیش حشره
- استعداد ژنتیکی
- رژیم غذایی نامناسب (استفاده از نمک زیاد؛ توجه داشته باشید وقتی نمک یعنی یون‌های سدیم و کلرید در بدن زیاد شود، برای تنظیم فشار اسمزی لازم است آب بیشتری هم در بدن بماند و با تجمع خود، تورم را ایجاد می‌کند.)
- یائسگی
- کمبود پروتئین آلبومین در خون
همچنین برخی داروها می‌توانند باعث تورم پا در سالمندان شوند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- داروهای تنظیم‌کننده فشار خون
- داروهای ضد التهابی و مسکن‌هایی مثل آسپرین و ناپروکسن
- داروهای هورمونی (استروژن‌ها)
- داروهای مخصوص بیماران آلزایمری یا افراد دارای پارکینسون
- داروهای کنترل دیابت از جمله متفورمین
- استروئیدها
- داروهای مسدودکننده کانال‌های پروتئینی انتقال کلسیم در ماهیچه‌ها
- داروهای ضد افسردگی
علائم ورم پا در سالمندان را بشناسید
حال که با علل تورم پا آشنا شدیم، شناخت علائم ورم پا در سالمندان کمک می‌کند که در تشخیص و درمان به موقع مشکل بهتر عمل کنیم. شاید سالمندان هوش و حواس خوبی برای پیگیری این علائم نداشته باشند. اما وظیفه شما به عنوان فرزندان این است که علائم ورم پا در سالمندان را در مراحل ابتدایی پیگیری نمایید.
وقتی ملاحظه می‌کنید که کفش سالمند برایش تنگ و آزاردهنده شده؛ رد جوراب روی پای وی می‌ماند و مادام احساس سنگینی و خستگی پا دارد، باید احتمال بدهید که دچار تورم پا شده و در اسرع وقت باید به پزشک مراجعه نماید. همچنین احساس درد در پا، کشیدگی پوست یا براق شدن آن، سفتی مفاصل پا و افزایش وزن می‌توانند از علائم تورم پا در سالمندان باشند. توجه داشته باشید که تورم حفره‌ای پا یک نشانه دیگر هم دارد و آن هم اینکه با فشردن پا، پوست دیرتر به حالت اول خود بازمی‌گردد.
اگر سوال شما هم هست که آیا ورم پا باعث مرگ میشود؟ باید بدانید که در مراحل اولیه ادم پا، اینطور نیست. اما افزایش تورم می‌تواند موجب مشکلات حرکتی سالمند شده و در ادامه عفونت پا را به دنبال داشته باشد. و درهرصورت پیگیری لازم برای تشخیص علت و درمان ورم پا مسئله‌ای بسیار حائز اهمیت است.
درمان خانگی ورم پا در سالمندان
برای درمان خانگی ورم پا در سالمندان روش‌های متعددی از جمله تحرک، استفاده از جوراب طبی، رعایت رژیم غذایی مناسب و ماساژ وجود دارد. اما سریعترین تاثیر، برای روش دارودرمانی است. داروی ورم پا در سالمندان در مراحل ابتدایی، یک داروی مدر یا ادرارآور است که موجب دفع مایعات اضافه بدن شود. همچنین داروهای ضد انعقادی و غلیظ کننده خون می‌توانند در بهبود ورم پا تاثیرگذار باشند.
این داروها در کنار داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی نقش مهمی در رفع ورم پا دارند. اما درصورتیکه با مصرف آن‌ها همچنان ورم ادامه یابد، پزشک با کمک پرستار در منزل با بررسی دقیقتر علت ورم را پیدا می‌کند و متناسب با آن از داروهای تخصصی برای حل ریشه‌ای مشکل استفاده می‌کند.
توجه داشته باشید که در درمان خانگی ورم پا در سالمندان، تغذیه نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند و تغذیه فرد باید کمترین میزان سدیم را داشته باشد. همچنین لازم است ویتامین‌ها، مواد معدنی و سبزیجات جایگزین نمک و غذاهای مضر شوند.
