ناخن جویدن یکی از عادت‌های رایج در میان کودکان است که به دلایل مختلفی ممکن است رخ دهد. این عادت در برخی موارد به عنوان یک واکنش ناخودآگاه و برای مقابله با استرس یا تنش‌های عاطفی بروز می‌کند. در صورتی که این رفتار ادامه یابد، می‌تواند برای کودکان مشکلات جسمی و روانی ایجاد کند. ناخن جویدن کودکان نه تنها به ظاهر ناخوشایندی می‌انجامد، بلکه می‌تواند موجب آسیب به ناخن‌ها و حتی عفونت‌های پوستی شود. به همین دلیل، والدین باید با دقت این رفتار را مورد بررسی قرار داده و از روش‌های مختلف برای درمان ناخن جویدن کودکان استفاده کنند.
در برخی موارد، ممکن است کودکان برای برطرف کردن احساسات ناخوشایند یا اضطراب‌های خود به این رفتار متوسل شوند. از سوی دیگر، برخی کودکان ممکن است ناخن جویدن را به عنوان یک عادت یاد بگیرند و به مرور زمان این رفتار را بدون هیچ دلیل خاصی ادامه دهند. در چنین شرایطی، ضروری است که والدین به عنوان پرستار کودک، نقش حمایتی خود را ایفا کرده و به کودک کمک کنند تا این عادت را ترک کند.
علت ناخن جویدن کودکان چیست؟
ناخن جویدن کودکان ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که درک آن‌ها به والدین کمک می‌کند تا به شیوه مناسب‌تری با این رفتار برخورد کنند. در این بخش، به بررسی چند علت رایج ناخن جویدن کودکان می‌پردازیم:
1- استرس و اضطراب
یکی از اصلی‌ترین دلایل ناخن جویدن در کودکان، اضطراب است. وقتی کودک با موقعیت‌های استرس‌زا مواجه می‌شود، ممکن است ناخودآگاه به این رفتار متوسل شود تا تنش‌های درونی خود را تسکین دهد. تغییرات در زندگی کودک مانند رفتن به مدرسه جدید، جدایی والدین، یا مواجهه با امتحانات می‌تواند استرس و نگرانی‌هایی به همراه داشته باشد که کودک برای کنار آمدن با آن‌ها از عادت‌هایی مانند ناخن جویدن استفاده کند.
2- عادت‌های رفتاری
در برخی موارد، ناخن جویدن ممکن است به دلیل تکرار این رفتار در طول زمان به یک عادت تبدیل شود. کودک ممکن است به طور ناخودآگاه این کار را در مواقع خاصی انجام دهد، مانند زمانی که حواسش پرت است یا مشغول به تماشای تلویزیون است. این عادت‌ها می‌توانند به مرور زمان به بخشی از رفتار روزمره کودک تبدیل شوند، بدون آنکه کودک متوجه باشد که این عمل را انجام می‌دهد.
آیا ناخن جویدن کودکان خطرناک است؟
ناخن جویدن می‌تواند در شرایط خاص به مشکلات جدی منجر شود. اگرچه در ابتدا ممکن است این رفتار تنها به عنوان یک عادت بی‌ضرر به نظر برسد، اما اگر به طور مداوم ادامه یابد، ممکن است عوارض جسمی و روانی به همراه داشته باشد. یکی از خطرات اصلی ناخن جویدن، آسیب به ناخن‌ها و پوست اطراف آن است. جویدن ناخن‌ها می‌تواند باعث ایجاد زخم‌های کوچک و حتی عفونت‌های پوستی شود. در مواردی که کودک ناخن‌های خود را بیش از حد می‌جود، ممکن است دچار درد و التهاب در نواحی اطراف ناخن شود.
علاوه بر این، ناخن جویدن کودکان می‌تواند تأثیرات روانی منفی نیز به دنبال داشته باشد. این رفتار ممکن است نشان‌دهنده وجود اضطراب یا استرس در کودک باشد که در صورتی که به موقع درمان نشود، می‌تواند به مشکلات روانی بیشتری منجر شود. بنابراین، اگر کودک به طور مداوم ناخن می‌جود یا این رفتار با دیگر مشکلات رفتاری همراه باشد، لازم است که والدین یا مراقب‌های کودک، از جمله پرستار در خانه، اقدامات لازم را برای شناسایی علل آن انجام دهند.
به نقل از وبسایت healthcare :
جویدن ناخن یک عادت رایج در کودکان است و معمولاً جدی نیست، اما اگر طولانی شود، می‌تواند مشکلاتی مانند عفونت، بیماری به دلیل ورود میکروب‌ها به بدن یا آسیب به ناخن‌ها ایجاد کند. دلایل این عادت شامل استرس، بی‌حوصلگی، تقلید از دیگران یا ناخن‌های بلند و کوتاه نشده است. برای کمک به ترک این عادت، از تنبیه خودداری کنید و به جای آن به دلایل استرس رسیدگی کنید، ناخن‌ها را کوتاه نگه دارید و توجه کودک را با فعالیت‌هایی مانند آدامس جویدن یا بازی با توپ استرس منحرف کنید. کودکان بزرگ‌تر می‌توانند برای ترک این عادت برنامه‌ریزی کنند و از روش‌هایی مانند لاک تلخ‌مزه یا دستکش استفاده کنند. تقویت مثبت، مثل دادن پاداش برای پیشرفت، مؤثرتر از سرزنش است. در این فرآیند صبور و حامی باشید.
عوارض ناخن جویدن کودکان
عوارض ناخن جویدن کودکان ممکن است به صورت جسمی و روانی بروز کند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین عوارض ناخن جویدن کودکان اشاره می‌کنیم:
- آسیب به ناخن‌ها و انگشتان
یکی از اولین عوارض ناخن جویدن، آسیب به ناخن‌ها است. جویدن مداوم ناخن‌ها می‌تواند باعث شکستن و خرد شدن ناخن‌ها و آسیب به پوست اطراف آن‌ها شود. در موارد شدید، این آسیب‌ها می‌توانند منجر به عفونت‌های قارچی یا باکتریایی شوند که به درمان پزشکی نیاز دارند.
- مشکلات روانی
ناخن جویدن می‌تواند نشان‌دهنده وجود اضطراب و استرس در کودک باشد. اگر این رفتار به یک عادت تبدیل شود، ممکن است کودک از احساساتی مانند خجالت، نگرانی یا استرس رنج ببرد. این رفتار می‌تواند به مرور زمان موجب کاهش اعتماد به نفس کودک شده و تأثیرات منفی بر روابط اجتماعی و خانوادگی او بگذارد.
راهکارهای ناخن جویدن کودکان چیست؟
در ادامه، چند راهکار مؤثر دیگر برای کمک به کودک در ترک ناخن جویدن آورده شده است که در کنار روش‌های قبلی می‌تواند تأثیرگذار باشد:
- استفاده از جایگزین‌های فیزیکی
یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از ناخن جویدن، ارائه جایگزین‌های فیزیکی به کودک است. هنگامی که کودک احساس اضطراب یا استرس می‌کند، می‌تواند با دست خود به جای ناخن، شیء دیگری را لمس کند یا نگه دارد. برای مثال، استفاده از خمیر بازی یا توپ‌های استرس می‌تواند برای کودک جذاب باشد و او را به جای جویدن ناخن، به انجام فعالیت‌های دیگری تشویق کند. همچنین، برخی از کودکان ممکن است از سنگ‌های صاف یا اسباب‌بازی‌های کوچک برای بازی کردن و مشغول شدن با دست‌هایشان استفاده کنند. این جایگزین‌ها به کودک کمک می‌کند تا بدون استفاده از ناخن‌هایش، انرژی و تنش‌های خود را تخلیه کند.
- تقویت اعتماد به نفس کودک
یکی از دلایل ناخن جویدن کودکان، احساس اضطراب و عدم اعتماد به نفس است. به همین دلیل، تقویت اعتماد به نفس کودک از طریق تشویق و تقدیر از تلاش‌های او می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش این رفتار داشته باشد. وقتی کودک احساس می‌کند که از سوی والدین خود مورد توجه و تایید قرار می‌گیرد، اعتماد به نفس او افزایش می‌یابد و ممکن است تمایل کمتری به استفاده از ناخن برای مقابله با اضطراب داشته باشد. همچنین، برنامه‌های آموزشی و فعالیت‌های گروهی می‌تواند به کودک کمک کند تا در موقعیت‌های اجتماعی و چالش‌های مختلف، احساس راحتی و توانمندی بیشتری کند.
- ایجاد روتین‌های آرام‌بخش در روز
برخی از کودکان ممکن است به دلیل خستگی، استرس یا بی‌حوصلگی به ناخن جویدن روی آورند. در این شرایط، ایجاد روتین‌های آرام‌بخش و منظم در طول روز می‌تواند بسیار مؤثر باشد. والدین می‌توانند به کودک کمک کنند تا پیش از خواب یا بعد از یک روز پر استرس، از فعالیت‌های آرام‌بخش مانند خواندن کتاب، گوش دادن به موسیقی ملایم یا یوگا برای کودکان استفاده کنند. این فعالیت‌ها به کودک کمک می‌کند تا ذهن و بدنش آرام شود و در نتیجه احتمال ناخن جویدن کاهش یابد.
- استفاده از سیستم‌های تشویقی
یک روش دیگر برای کاهش ناخن جویدن در کودکان، استفاده از سیستم‌های تشویقی است. به عنوان مثال، والدین می‌توانند به کودک پاداش‌هایی برای هر روزی که ناخن‌هایش را نجویده است، بدهند. این پاداش‌ها می‌تواند شامل ستاره‌های طلا، برچسب‌های انگیزشی یا حتی فعالیت‌های خاص مانند بردن کودک به پارک یا خریدن یک اسباب‌بازی باشد. این نوع پاداش‌ها، به ویژه اگر به صورت تدریجی و معقول ارائه شوند، به کودک کمک می‌کنند تا متوجه شوند که ترک این عادت می‌تواند نتایج مثبتی به همراه داشته باشد.
- کمک به شناسایی و مدیریت اضطراب
برای برخی از کودکان، ناخن جویدن به عنوان یک روش طبیعی برای مدیریت اضطراب به کار می‌رود. در این موارد، شناسایی علل استرس یا اضطراب کودک می‌تواند به والدین کمک کند تا رفتار ناخن جویدن را کاهش دهند. اگر کودک در مواجهه با موقعیت‌های خاص مانند جابه‌جایی به خانه جدید، شروع مدرسه جدید یا مشکلات اجتماعی احساس اضطراب می‌کند، مهم است که والدین با او در این مورد صحبت کرده و راهکارهای مقابله با استرس را به او آموزش دهند. برای مثال، تکنیک‌های تنفس عمیق، مدیتیشن یا بازسازی ذهنی مثبت می‌تواند به کودک کمک کند تا بدون نیاز به ناخن جویدن، احساس آرامش بیشتری پیدا کند.
- مشاوره حرفه‌ای در صورت لزوم
در صورتی که ناخن جویدن کودک به یک عادت طولانی مدت تبدیل شود یا نشانه‌ای از اضطراب شدید یا مشکلات روانی دیگر مانند اختلال دوقطبی کودکان باشد، ممکن است نیاز به مشاوره حرفه‌ای و درمان تخصصی وجود داشته باشد. مشاوران و روانشناسان کودک می‌توانند به والدین و کودک کمک کنند تا علل اصلی این رفتار را شناسایی کنند و با استفاده از روش‌های درمانی مناسب، راهکارهایی برای کاهش استرس و ترک این عادت فراهم کنند. همچنین، در صورتی که کودکی نیاز به پرستار برای مراقبت از خود داشته باشد، این افراد می‌توانند نقش حمایتی در کمک به کودک برای ترک این عادت ایفا کنند.
- استفاده از مواد طعم‌دار یا محلول‌های مخصوص
در برخی از موارد، والدین می‌توانند از محلول‌های مخصوص ترک ناخن جویدن استفاده کنند. این محلول‌ها معمولاً حاوی مواد تلخ و ناخوشایند هستند که هنگام جویدن ناخن، طعم بدی به کودک می‌دهند. این راهکار ممکن است برای کودکانی که به صورت ناخودآگاه ناخن‌هایشان را می‌جویند مفید باشد، زیرا تجربه طعم ناخوشایند باعث می‌شود که کودک از جویدن ناخن خودداری کند. البته استفاده از این مواد باید با احتیاط انجام شود و لازم است که از محصولاتی استفاده شود که برای سلامت کودک خطرناک نباشند.
- توجه به تغییرات جسمی و روحی کودک
گاهی اوقات، تغییرات در وضعیت جسمی یا روحی کودک می‌تواند علت ناخن جویدن باشد. برای مثال، اگر کودک در حال تجربه یک دوره رشد یا تغییرات هورمونی است، ممکن است بیشتر از همیشه به رفتارهایی مثل ناخن جویدن روی بیاورد. در این مواقع، مهم است که والدین به این تغییرات توجه کنند و به دنبال روش‌هایی برای آرامش دادن به کودک باشند. مراجعه به پزشک یا مشاوره کودک می‌تواند در این زمینه کمک‌کننده باشد تا والدین بتوانند از روند طبیعی رشد کودک حمایت کنند و علائم ناخن جویدن و استرس در کودکان را کاهش دهند.
سخن پایانی
ناخن جویدن یک عادت رایج در کودکان است که ممکن است به دلایل مختلفی مانند استرس، اضطراب، بی‌حوصلگی یا حتی عادت رفتاری بروز کند. این رفتار در صورت تداوم می‌تواند مشکلاتی مانند آسیب به ناخن‌ها، عفونت‌های پوستی و کاهش اعتمادبه‌نفس را به همراه داشته باشد. والدین با شناسایی علل این عادت و استفاده از روش‌هایی نظیر کاهش استرس، تقویت مثبت، ارائه جایگزین‌های فیزیکی و ایجاد روتین‌های آرام‌بخش می‌توانند به ترک این عادت کمک کنند. در صورت نیاز، مشاوره حرفه‌ای نیز می‌تواند مؤثر باشد.
سوالات متداول
1- چرا کودکان ناخن می‌جوند؟
کودکان ممکن است به دلایل مختلفی مانند استرس، اضطراب، بی‌حوصلگی یا حتی به عنوان یک عادت ناخودآگاه ناخن‌های خود را بجوند. این رفتار در بسیاری از موارد به عنوان یک واکنش به موقعیت‌های استرس‌زا بروز می‌کند.
2- آیا ناخن جویدن کودکان خطرناک است؟
ناخن جویدن می‌تواند به آسیب به ناخن‌ها، پوست اطراف آن‌ها و حتی عفونت‌های پوستی منجر شود. همچنین، این رفتار ممکن است نشانه‌ای از اضطراب یا استرس باشد که نیاز به توجه دارد.
3- چگونه می‌توان به کودک کمک کرد تا ناخن جویدن را ترک کند؟
برای ترک ناخن جویدن، می‌توان از روش‌هایی مانند گفتگو با کودک، معرفی جایگزین‌ها، استفاده از تکنیک‌های تن‌آرامی و پشتیبانی از کودک در برابر استرس استفاده کرد.
