آبله مرغان یکی از بیماری‌های ویروسی شایع در دوران کودکی است که بیشتر در میان کودکان زیر ۱۲ سال مشاهده می‌شود. این بیماری که به دلیل ویروس واریسلا زوستر ایجاد می‌شود، باعث ظهور بثورات پوستی خارش‌دار و تاول‌دار می‌گردد. آبله مرغان در کودکان معمولاً به شکل بیماری خفیفی ظاهر می‌شود که بدون ایجاد عوارض جدی برطرف می‌شود. در صورتی که کودک شما به این بیماری مبتلا شده باشد، می‌توانید از مشاوره پرستار کودک استفاده کرده و درمان‌های خانگی و دارویی مناسبی را انجام دهید.
آبله مرغان در کودکان چیست؟
آبله مرغان در کودکان به بیماری ویروسی‌ای گفته می‌شود که توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد می‌شود. این ویروس به راحتی از طریق تماس مستقیم با ترشحات افراد مبتلا به بیماری یا از طریق قطرات تنفسی منتشر می‌شود. بیماری آبله مرغان باعث ظهور تاول‌های قرمز رنگ و خارش‌دار بر روی پوست می‌شود که معمولاً ابتدا در نواحی سر و قفسه سینه شروع می‌شود و به تدریج در سراسر بدن پخش می‌شود. این بیماری در کودکان به‌طور معمول خفیف است و بهبود می‌یابد، اما در مواردی می‌تواند عوارضی جدی به همراه داشته باشد.
آبله مرغان در بچه ها از قدیم یکی از بیماری‌های شناخته‌شده دوران کودکی بوده که در گذشته عموماً هیچ واکسنی برای پیشگیری از آن وجود نداشت. با پیشرفت علم پزشکی و معرفی واکسن آبله مرغان در دهه ۹۰ میلادی، میزان شیوع این بیماری در بسیاری از کشورهای جهان کاهش یافته است. باوجود این، آبله مرغان همچنان در برخی از جوامع شایع است و ممکن است کودکان به‌خصوص در صورت عدم واکسیناسیون به آن مبتلا شوند.
علائم آبله مرغان در کودکان و بچه ها
علائم اولیه آبله مرغان در کودکان معمولاً شبیه به علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا است و با آبله میمون تفاوت دارد و می‌تواند شامل تب، سردرد، بی‌حالی و خستگی باشد. پس از گذشت ۱ تا ۲ روز از بروز علائم اولیه، بثورات پوستی به شکل دانه‌های قرمز رنگ ظاهر می‌شود که به تدریج به تاول‌های پر از مایع تبدیل می‌شوند. این تاول‌ها خارش‌دار بوده و به مرور زمان خشک می‌شوند و پوسته‌پوسته می‌شوند. مهم‌ترین علائم آبله مرغان در کودکان عبارتند از:
- تب: یکی از علائم رایج در ابتدای بیماری است.
- تاول‌های قرمز و خارش‌دار: این تاول‌ها معمولاً در سطح پوست بدن ظاهر می‌شوند.
- گلودرد و سردرد: این علائم همراه با تب می‌توانند ایجاد شوند.
- احساس ناخوشی و خستگی: کودک مبتلا ممکن است احساس ضعف و بی‌حالی کند.
در برخی موارد، تاول‌ها ممکن است در نواحی غیرمعمولی همچون داخل دهان، روی پلک‌ها یا حتی ناحیه تناسلی ظاهر شوند که این امر نشان‌دهنده شدت بیشتر بیماری نیست و جزء علائم طبیعی آبله مرغان محسوب می‌شود.
به نفل از سایت hopkinsmedicine:
آبله مرغان یک بیماری بسیار عفونی است که معمولا در دوران کودکی رخ می دهد. تا بزرگسالی، بیش از 90 درصد آمریکایی ها به آبله مرغان مبتلا شده اند. از اواسط دهه 1990، بیشتر کودکان در برابر عفونت واکسینه شده اند.
این بیماری توسط ویروس واریسلا زوستر (VZV) که نوعی ویروس تبخال است ایجاد می شود. انتقال از فردی به فرد دیگر از طریق تماس مستقیم یا از طریق هوا با سرفه یا عطسه صورت می گیرد.
شروع آبله مرغان در کودکان
آبله مرغان معمولاً با علائم اولیه‌ای شبیه به آنفولانزا آغاز می‌شود. کودک ممکن است ابتدا دچار تب خفیف یا شدید، سردرد، گلودرد، بی‌حالی و احساس ناخوشی شود که در این شرایط نقش پرستار در منزل بسیار مهم است. این علائم ممکن است 1 تا 2 روز قبل از ظهور بثورات پوستی ظاهر شوند. سپس، دانه‌های قرمز رنگی روی پوست کودک ظاهر می‌شود که به تدریج تبدیل به تاول‌های آبکی و پر از مایع می‌شوند. این تاول‌ها اغلب در نواحی خاصی همچون صورت، گردن و شکم ظاهر می‌شوند و سپس به دیگر قسمت‌های بدن، از جمله دست‌ها و پاها، گسترش می‌یابند.
در این مرحله، خارش و ناراحتی ناشی از تاول‌ها می‌تواند برای کودک آزاردهنده باشد. هرچند بسیاری از کودکان می‌توانند این دوره را به‌طور نسبی بدون عوارض جدی پشت سر بگذارند، اما در برخی موارد، ممکن است این بیماری با مشکلاتی مانند عفونت‌های پوستی یا التهاب ریه همراه شود.
راه های انتقال آبله مرغان در کودکان
آبله مرغان از دسته بیماری های واگیردار محسوب می‌شود که به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. ویروس واریسلا زوستر از طریق تماس مستقیم با مایعات تاول‌های فرد مبتلا یا از طریق قطرات تنفسی که در اثر سرفه و عطسه منتشر می‌شوند، به دیگران انتقال می‌یابد.
- تماس مستقیم با تاول‌ها: اگر کودک با تاول‌های فرد مبتلا تماس پیدا کند، احتمال انتقال ویروس وجود دارد.
- تماس با سطوح آلوده: ویروس ممکن است از طریق تماس با اشیاء یا سطوحی که با مایعات تاول‌های فرد مبتلا آلوده شده‌اند، منتقل شود.
- انتقال از طریق هوا: قطرات تنفسی ناشی از سرفه یا عطسه فرد بیمار ممکن است ویروس را به محیط اطراف پراکنده کرده و به فرد سالم منتقل کند.
بنابراین، رعایت اقدامات پیشگیرانه مانند حفظ فاصله اجتماعی از فرد مبتلا و شست‌وشوی مرتب دست‌ها بسیار مهم است. همچنین، در صورتی که یکی از اعضای خانواده مبتلا به آبله مرغان شود، باید از تماس مستقیم کودک با آن فرد جلوگیری کرد.
علت ابتلا کودکان به آبله مرغان
ویروس واریسلا زوستر که عامل بیماری آبله مرغان است، به راحتی از طریق تماس با فرد مبتلا یا سطوح آلوده منتشر می‌شود. این ویروس به‌ویژه در محیط‌های پرجمعیت مانند مدارس، کودکستان‌ها، یا زمین‌های بازی که کودکان به هم نزدیک هستند، به‌طور سریع منتشر می‌شود.
کودکان به ویژه در سنین پایین‌تر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند، زیرا سیستم ایمنی آنها هنوز به طور کامل توسعه نیافته است. حتی اگر کودکی قبلاً به آبله مرغان مبتلا شده باشد، در صورتی که سیستم ایمنی وی ضعیف شده باشد، احتمال ابتلا مجدد وجود دارد. علاوه بر این، تماس با فرد مبتلا به زونا (نوع دیگری از بیماری ایجاد شده توسط همان ویروس) نیز می‌تواند باعث انتقال ویروس به کودک شود.
نحوه تشخیص آبله مرغان در کودکان
تشخیص آبله مرغان معمولاً از طریق مشاهده علائم بالینی و مشاهده بثورات پوستی انجام می‌شود. دکتر یا پزشک متخصص می‌تواند با مشاهده دانه‌های قرمز و تاول‌های آبکی که روی بدن کودک ظاهر شده‌اند، تشخیص قطعی بدهد.
در برخی موارد، به منظور تأیید تشخیص، پزشک ممکن است نمونه‌ای از مایع داخل تاول‌ها را جمع‌آوری کرده و برای آزمایش ویروسی ارسال کند. این آزمایش‌ها در مواردی انجام می‌شود که علائم مشابهی به سایر بیماری‌های پوستی مانند مخملک، اریتم مولتی‌فرم یا تبخال دهان کودک وجود داشته باشد.
در اینجا نمونه‌هایی از عکس‌های آبله مرغان در کودکان آورده شده است که به والدین کمک می‌کند تا علائم بیماری را بهتر شناسایی کنند و در صورت شک به بیماری، اقدام به مراجعه به پزشک نمایند.
راه های درمان آبله مرغان در کودکان
در بیشتر موارد، آبله مرغان به‌طور خود به خود بهبود می‌یابد و نیازی به درمان‌های خاصی ندارد. اما برای کاهش علائم و تسکین کودک، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
- داروهای ضدتب و مسکن‌ها
برای کاهش تب و تسکین درد می‌توان از داروهایی مانند پاراستامول استفاده کرد.
- آنتی‌هیستامین‌ها
برای کاهش خارش و التهاب، مصرف داروهای آنتی‌هیستامین ممکن است مفید باشد. این داروها به بهبود راحتی کودک و جلوگیری از خاراندن پوست کمک می‌کنند.
- کرم‌ها و پمادهای ضد خارش
استفاده از پمادهایی مانند کالامین یا سایر لوسیون‌های ضدخارش، به تسکین ناراحتی و التهاب ناشی از تاول‌ها کمک می‌کند.
در صورتی که کودک مبتلا به مشکلات جدی‌تری مانند عفونت باکتریایی یا ذات‌الریه شود، ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک‌ها یا درمان‌های خاصی را برای مقابله با عفونت تجویز کند.
درمان جای آبله مرغان در کودکان
پس از بهبود آبله مرغان و خشک شدن تاول‌ها، ممکن است برخی از کودکان جای زخم‌های کوچکی روی پوست باقی بگذارند. این اسکارها معمولاً به مرور زمان محو می‌شوند، اما برای تسریع روند بهبودی و کاهش ظاهر اسکارها، می‌توان از درمان‌های زیر استفاده کرد:
- کرم‌های مرطوب‌کننده
استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده مانند وازلین یا لوسیون‌های مخصوص برای کمک به ترمیم پوست و کاهش خشکی آن مفید است.
- کرم‌های ضدالتهاب
در صورت بروز التهاب پس از بهبود تاول‌ها، پزشک ممکن است کرم‌هایی مانند هیدروکورتیزون برای کاهش التهاب تجویز کند.
- محافظت از پوست در برابر آفتاب
پوست کودک پس از بهبود ممکن است حساس‌تر شود، بنابراین استفاده از کرم‌های ضدآفتاب برای جلوگیری از آسیب به پوست توصیه می‌شود.
پمادهای آبله مرغان در کودکان
آبله مرغان در کودکان معمولاً با خارش و التهاب شدید همراه است که می‌تواند ناراحتی‌های زیادی را برای کودک ایجاد کند. استفاده از پمادها می‌تواند به تسکین این علائم کمک کند و روند بهبودی را تسریع نماید. در ادامه به چندین نوع پماد و کرم‌های مفید برای کاهش علائم آبله مرغان اشاره می‌کنیم:
1. پماد کالامین
پماد کالامین یکی از معروف‌ترین و پرکاربردترین پمادها برای تسکین خارش ناشی از آبله مرغان است. این پماد خاصیت ضدخارش دارد و با ایجاد یک لایه حفاظتی روی پوست، به کاهش التهاب و سوزش کمک می‌کند. همچنین پماد کالامین به دلیل داشتن خاصیت خشک‌کنندگی می‌تواند در تسریع خشک شدن تاول‌ها و جلوگیری از گسترش بیشتر آنها موثر باشد. استفاده از این پماد باعث می‌شود تا کودک کمتر تاول‌ها را بخاراند، که این مسئله از عفونت‌های احتمالی پوستی جلوگیری می‌کند.
2. پماد هیدروکورتیزون
پماد هیدروکورتیزون یک کورتیکواستروئید است که برای کاهش التهاب و قرمزی ناشی از آبله مرغان استفاده می‌شود. این پماد می‌تواند به کاهش تورم و سوزش پوست کمک کند، اما باید با احتیاط استفاده شود، زیرا مصرف طولانی‌مدت آن ممکن است موجب نازک شدن پوست شود. برای کودکان، بهتر است قبل از استفاده از این پماد با پزشک مشورت کنید.
3. پماد ضدعفونی‌کننده (مانند پماد بتادین)
تاول‌های آبله مرغان به دلیل باز بودن ممکن است دچار عفونت شوند. استفاده از پمادهای ضدعفونی‌کننده مانند پماد بتادین می‌تواند از بروز عفونت‌های باکتریایی جلوگیری کند. این پمادها برای تمیز نگه داشتن تاول‌ها و کاهش خطر عفونت مفید هستند. با این حال، باید از تماس این پمادها با چشم‌ها و غشای مخاطی خودداری کرد.
4. پماد آنتی‌هیستامین
پمادهایی که حاوی آنتی‌هیستامین هستند، می‌توانند برای تسکین خارش ناشی از آبله مرغان مؤثر باشند. آنتی‌هیستامین‌ها معمولاً در کاهش واکنش‌های آلرژیک و خارش‌های شدید کمک می‌کنند. این پمادها معمولاً به صورت موضعی روی پوست مالیده می‌شوند و می‌توانند در کاهش التهاب و خارش تاول‌ها مفید باشند.
5. کرم‌های مرطوب‌کننده
در بسیاری از موارد، پوست کودک به دلیل تاول‌ها و خشکی ناشی از آنها نیاز به مرطوب‌کننده دارد. کرم‌های مرطوب‌کننده بدون عطر می‌توانند به پوست کمک کنند تا رطوبت خود را حفظ کرده و از خشکی بیش از حد جلوگیری شود. استفاده از این کرم‌ها پس از خشک شدن تاول‌ها و پوسته‌پوسته شدن می‌تواند به تسریع فرایند ترمیم و بهبود پوست کمک کند.
6. پمادهای گیاهی (آلوئه‌ورا)
پمادهایی که حاوی عصاره گیاه آلوئه‌ورا هستند، به دلیل خواص التیام‌بخشی و ضدالتهابی خود می‌توانند برای درمان آبله مرغان مؤثر باشند. آلوئه‌ورا به کاهش التهاب و تسکین سوزش پوست کمک می‌کند و علاوه بر آن، باعث تسریع فرایند بهبود زخم‌ها و تاول‌ها می‌شود. این پمادها همچنین به مرطوب‌سازی پوست و جلوگیری از خشکی آن کمک می‌کنند.
راه های پیشگیری از آبله مرغان در کودکان
پیشگیری از ابتلا به آبله مرغان، بهترین راه برای محافظت از کودک در برابر این بیماری است. مهم‌ترین روش پیشگیری از آبله مرغان، واکسیناسیون است. واکسن آبله مرغان در سن 12 ماهگی به بالا به کودکان داده می‌شود و به طور مؤثری از ابتلا به بیماری جلوگیری می‌کند.
در صورتی که کودک واکسن را دریافت نکرده باشد، باید از تماس با افراد مبتلا به آبله مرغان یا زونا خودداری کند. همچنین، آموزش کودک به شستن مرتب دست‌ها و اجتناب از تماس با سطوح آلوده می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.
عوارض آبله مرغان در کودکان
اگرچه آبله مرغان در بیشتر موارد بیماری خفیفی است، در برخی موارد ممکن است عوارض جدی ایجاد کند. این عوارض شامل موارد زیر هستند:
- عفونت‌های باکتریایی: تاول‌ها می‌توانند به منبعی برای رشد باکتری‌ها تبدیل شوند که باعث عفونت‌های پوستی می‌شود.
- ذات‌الریه: برخی کودکان ممکن است دچار التهاب ریه شوند که می‌تواند خطرناک باشد.
- التهاب مغز (آنفالیت): این حالت نادر اما جدی می‌تواند به عوارض جدی عصبی منجر شود.
در پایان
آبله مرغان در کودکان معمولاً یک بیماری خفیف است که با رعایت مراقبت‌های مناسب به‌طور کامل بهبود می‌یابد. با این حال، پیشگیری از آن از طریق واکسیناسیون می‌تواند بهترین راه برای کاهش خطر ابتلا و شیوع این بیماری در جامعه باشد. همچنین، باید توجه داشت که ویروس واریسلا زوستر، علاوه بر ایجاد آبله مرغان در کودکان، می‌تواند در بزرگسالان به شکل بیماری زونا ظاهر شود. زونا در سالمندان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، می‌تواند عوارض جدی‌تری به همراه داشته باشد. بنابراین، واکسیناسیون و مراقبت‌های بهداشتی مناسب، به‌ویژه در محیط‌های پرجمعیت، نقش مهمی در کاهش شیوع این ویروس ایفا می‌کند.
با آگاهی از علائم، روش‌های پیشگیری و درمان آبله مرغان، والدین می‌توانند به‌راحتی از سلامت کودکان خود مراقبت کنند و در صورت بروز هرگونه علائم نگران‌کننده، به‌سرعت اقدامات لازم را انجام دهند.
سوالات متداول
1. آیا بعد از ابتلا به آبله مرغان، کودک می‌تواند دوباره به آن مبتلا شود؟
خیر، پس از ابتلا به آبله مرغان، سیستم ایمنی بدن کودک آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که او را در برابر این ویروس محافظت می‌کند. به طور معمول، کودک پس از بهبودی از آبله مرغان ایمنی دائمی پیدا می‌کند و دوباره به این بیماری مبتلا نمی‌شود.
2. آیا آبله مرغان برای بزرگترها خطرناک‌تر است؟
بله، آبله مرغان در بزرگسالان می‌تواند عوارض جدی‌تری ایجاد کند. در بزرگسالان، به‌ویژه کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا در معرض استرس‌های فیزیکی و روحی قرار دارند، این بیماری می‌تواند منجر به عوارضی مانند ذات‌الریه، عفونت‌های باکتریایی پوست، التهاب مغز (انسفالیت) یا سایر مشکلات جدی شود.
3. چه زمانی کودک باید به مدرسه یا مهد کودک برود؟
کودک مبتلا به آبله مرغان باید تا زمانی که تمامی تاول‌ها خشک شده و پوسته‌پوسته شوند از حضور در مدرسه یا مهد کودک خودداری کند. این زمان معمولاً حدود 5 تا 7 روز پس از بروز بثورات پوستی است. به‌طور کلی، تا زمانی که کودک همچنان تاول دارد یا تب می‌کند، باید از تماس با دیگران خودداری کند تا از انتقال بیماری جلوگیری شود.
4. آیا واکسن آبله مرغان همیشه مؤثر است؟
واکسن آبله مرغان در بیشتر افراد مؤثر است و به‌طور قابل توجهی خطر ابتلا به این بیماری را کاهش می‌دهد. با این حال، در برخی موارد نادر، ممکن است فردی که واکسن را دریافت کرده است، به شکل خفیف‌تری به بیماری مبتلا شود. این افراد معمولاً علائم خفیفی مانند تب یا تعداد کمی تاول خواهند داشت، اما شدت بیماری بسیار کمتر از افرادی است که واکسن دریافت نکرده‌اند. برای همین، واکسیناسیون همچنان یکی از بهترین روش‌های پیشگیری از آبله مرغان و عوارض ناشی از آن است.
