شیمی درمانیchemotherapy می تواند عمر فرد را طولانی کند و به از بین بردن سرطان کمک کند. عوارض جانبی آن به نوع داروی شیمی درمانی درگیر بستگی دارد، اما عفونت، کبودی یا خونریزی آسان و ریزش مو برخی از شایع‌ترین موارد هستند.
سایر عوارض جانبی رایج شیمی درمانی عبارتند از:
تهوع و استفراغ
خستگی
نوروپاتی یا درد ناشی از آسیب عصبی
یبوست
اسهال
شیمی درمانی سلول های سالم و همچنین سلول های سرطانی را از بین می برد و به همین دلیل است که عوارض جانبی رخ می دهد. بسیاری از افراد این اثرات نامطلوب را تجربه می کنند، اما برخی از افراد هیچ کدام از این عوارض را ندارند.
در این مقاله 10 مورد از عوارض جانبی رایج شیمی درمانی را بررسی می کنیم.
1. عفونت و ضعف سیستم ایمنی
سرطان و درمان آن می تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند. از آنجایی که شیمی درمانی سلول های ایمنی سالم را از بین می برد، می تواند فرد را در برابر عفونت آسیب پذیرتر کند. در شرایطی که سیستم ایمنی ضعیف شده است، هر گونه عفونت ممکن است بیشتر از حد معمول طول بکشد.
خوردن مقدار زیادی میوه و سبزیجات تازه، شستن مکرر دست ها، دوری از افراد مبتلا به یک بیماری عفونی، و جستجوی مراقبت های پزشکی فوری برای درمان علائم عفونت می تواند خطر ابتلا به یک بیماری جدی را کاهش دهد.
2. کبودی و خونریزی
شیمی درمانی می تواند باعث کبودی یا خونریزی راحت تر در فرد شود. بسیاری از افرادی که در حال شیمی درمانی هستند، این عارضه جانبی را تجربه می کنند.
خونریزی شدیدتر از حد معمول می تواند خطرناک باشد. این ایده خوبی است که اقدامات احتیاطی مانند پوشیدن دستکش هنگام باغبانی یا بریدن غذا رت انجام دهید. همچنین اقدامات بیشتری را برای جلوگیری از صدمات مانند زمین خوردن انجام دهید.
پیشنهاد مقاله: علائم هشدار دهنده بیماری سرطان
در مورد هر گونه زخم جدی یا هر گونه جراحت یا کبودی که به نظر می رسد به کندی بهبود می یابد، با پزشک تماس بگیرید. لازم است در مورد هرگونه خونریزی یا کبودی غیرقابل توضیح در طول درمان سرطان یا وجود خون در مدفوع یا ادرار، فوراً با تیم درمان سرطان تماس بگیرید.
3. ریزش مو
شیمی درمانی می تواند به فولیکول های مو آسیب برساند و باعث ضعیف شدن مو، شکننده شدن و ریزش مو شود. هر مویی که دوباره رشد می کند ممکن است بافت یا رنگ متفاوتی داشته باشد. این روند معمولاً تا پایان درمان ادامه می یابد و پس از آن تقریباً همیشه موها دوباره رشد می کنند.
نویسندگان یک مطالعه تخمین می زنند که 65 درصد از افراد تحت شیمی درمانی، ریزش مو را تجربه می کنند. هیچ راه تضمینی برای جلوگیری از آن وجود ندارد، اما مراقبت خوب از موها ممکن است ریزش را کند کرده و باعث رشد مجدد آن شود.
4. حالت تهوع و استفراغ
حالت تهوع و استفراغ می تواند به طور ناگهانی شروع شود. این مشکلات ممکن است درست بعد از هر جلسه شیمی درمانی یا چند روز بعد رخ دهد.
تغییرات در رژیم غذایی، مانند خوردن وعده های غذایی کوچکتر یا اجتناب از برخی غذاها، می تواند کمک کننده باشد. داروهای ضد تهوع نیز می توانند به کاهش تهوع کمک کنند، به خصوص اگر فرد عوارض جانبی را در فواصل قابل پیش بینی یا بلافاصله پس از شیمی درمانی، تجربه کند.
5. نوروپاتی
نوروپاتی درد عصبی ناشی از اعصاب آسیب دیده است. اغلب دست ها و پاها را درگیر می کند و باعث گزگز، بی حسی و سوزش غیر معمول می شود. برخی از افراد نیز ضعف و درد را تجربه می کنند.
بر اساس یک تحقیق در سال 2014، نوروپاتی اغلب در افرادی که از داروهای شیمی درمانی خاصی استفاده می کنند بدتر است. لوسیون های حاوی لیدوکائین یا کپسایسین ممکن است به کاهش نوروپاتی کمک کنند، اما تحقیقات بیشتری لازم است.
6. یبوست و اسهال
شیمی درمانی ممکن است باعث ایجاد مشکلات هضم شود زیرا می تواند به سلول هایی که به هضم کمک می کنند آسیب برساند.
سایر عوارض شیمی درمانی، مانند حالت تهوع، می تواند افراد را مجبور به تغییر رژیم غذایی خود کند، اما این تغییرات همچنین ممکن است باعث یبوست یا اسهال در صورت ناگهانی یا بدتر شدن آنها شود.
اجتناب از غذاهایی که معده را تحریک می کند ممکن است کمک کننده باشد و داروهای بدون نسخه برای یبوست، مانند نرم کننده مدفوع یا مکمل فیبر، می تواند حرکات روده را کمتر دردناک کند.
علاوه بر این، هیدراته بودن می تواند شدت یبوست را کاهش دهد و همچنین از کم آبی ناشی از اسهال جلوگیری کند.
7. راش
شیمی درمانی می تواند سیستم ایمنی بدن را به گونه ای تغییر دهد که باعث ایجاد بثورات و سایر تغییرات پوستی شود. این داروها همچنین می توانند مستقیماً باعث ایجاد تغییرات پوستی شوند.
بثورات شدید می تواند باعث خارش دردناک و شدید پوست شود. اگر فردی در این شرایط دچار خراش پوستی شود تا زمانی که پوست خونریزی کند، خطر عفونت وجود دارد. لوسیون های مرطوب کننده و کرم های ضد خارش بدون نسخه ممکن است به کاهش راش کمک کنند.
8. زخم دهان
برخی از افراد 1 تا 2 هفته پس از انجام برخی از انواع شیمی درمانی دچار زخم های دردناک دهان می شوند. شدت درد می تواند متفاوت باشد و زخم ها ممکن است خونریزی کنند یا عفونی شوند.
فرد می تواند از خمیر دندان غیر ساینده یا ژل بی حس کننده استفاده کند. برخی از افراد نیز با شستشوی دهان خود با آب نمک گرم تسکین می یابند. اگر زخمی بسیار دردناک یا ترشح کننده باشد برای درمان به پزشک مراجعه کنید.
9. مشکلات تنفسی
گاهی اوقات، شیمی درمانی می تواند به ریه ها آسیب برساند و دریافت اکسیژن کافی را دشوارتر کند. مشکلات تنفسی نیز می تواند ناشی از برخی انواع سرطان باشد.
آرام ماندن، نشستن و نگه داشتن قسمت بالایی بدن با بالش، و تمرین نفس کشیدن با لب های فشرده ممکن است کمک کند. در صورت ادامه مشکلات تنفسی، پزشک ممکن است دارو تجویز کند.
در صورت مشاهده علایم زیر با اورژانس تماس بگیرید:
مشکلات تنفسی که به طور ناگهانی شروع می شوند و بهبود نمی یابند
رنگ مایل به آبی در دهان، زمینه ناخن یا پوست
درد قفسه سینه
ضعف یا سرگیجه
مشکل در صحبت کردن
10. درد
برخی از عوارض شیمی درمانی می تواند باعث بروزدرد شود. به عنوان مثال، ممکن است علایم زیر وجود داشته باشد:
درد در دهان و گلو، احتمالاً به دلیل زخم های دهان
درد عصب
درد در محل تزریق
سردرد
درد نیز می تواند با پیشرفت سرطان رخ دهد. متخصصان معمولا افراد را تشویق می کنند تا در صورت تجربه سردرد یا درد در محل تزریق یا کاتتر، با تیم مراقبت از سرطان تماس بگیرند.
در صورت بروز درد، قبل از مشورت با پزشک، درمان را متوقف نکنید.
عوارض جانبی نادر
برخی از افراد عوارض جانبی نادر شیمی درمانی را تجربه می کنند. برخی از مثال‌هایی که ممکن است نشان دهنده یک وضعیت اضطراری باشند عبارتند :
حساسیت بیش از حد: این شامل واکنش سیستم ایمنی به داروی شیمی درمانی می شود.
Extravasation: زمانی است که مایع از رگ خونی به بافت های اطراف نشت می کند.
تیفلیت نوتروپنیک: این التهاب روده است که می تواند بر افرادی با سیستم ایمنی ضعیف تأثیر بگذارد.
پانکراتیت: این التهاب پانکراس است.
همولیز حاد: این شامل تخریب گلبول های قرمز خون است.
در صورت بروز هر یک از موارد زیر پس از شیمی درمانی، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید:
تب بالا، معمولاً بیش از 101 درجه فارنهایت
لرز شدید
خونریزی یا کبودی غیر معمول
یک واکنش آلرژیک، که ممکن است باعث تورم، بثورات پوستی یا خارش شدید شود
درد در محل تزریق یا کاتتر
سردردهای شدید یا سایر دردهای غیرعادی
اسهال مداوم، استفراغ، یا هر دو
وجود خون در مدفوع یا ادرار
مشکل در تنفس
شیمی درمانی می تواند یک درمان موثر برای سرطان باشد، اما می تواند اثرات نامطلوبی نیز داشته باشد. قبل از شروع درمان، با پزشک صحبت کنید که کدام یک از عوارض جانبی محتمل تر است، چه مدت ممکن است طول بکشد و چقدر ممکن است شدید باشد.
اگر عوارض جانبی رخ دهد، تیم مراقبت از سرطان ممکن است بتواند به مدیریت آنها کمک کند. درمان ها و تکنیک های مقابله ای می توانند بسیاری از عوارض جانبی شیمی درمانی را کاهش و تسکین دهند.
مرکز پرستاری زندگی برتر اکسین با داشتن مجوز رسمی از وزارت بهداشت و سال ها تجربه در امر ارائه خدمات مراقبت و پرستار در منزل آمادگی دارد با کادری مجرب و متخصص به صورت شبانه روزی در خدمت همشهریان گرامی باشد.
کادر مجرب این مرکز در قالب پرستار سالمند ، پرستار بیمار و پرستار کودک همواره با در نظر گرفتن آخرین استانداردهای خدمات مراقبتی و پرستاری به ارائه خدمت پرداخته و آسایش و امنیت عزیزان شما را اولویت اصلی خویش قرار داده است.
برای دریافت اطلاعات بیشتر تنها کافی است که با کارشناسان این مرکز تماس حاصل نموده و مشاوره رایگان دریافت نمایید.
