فرایند پرستاری آسم و پرستاری از بیماران مبتلا به آسم یکی از حوزه‌های مهم و حیاتی در مراقبت‌های بهداشتی است. آسم به عنوان یک بیماری مزمن دستگاه تنفسی، به مدیریت دقیق و مستمر برای کنترل علائم و جلوگیری از تشدید آن نیاز دارد. نقش پرستار در فرایند پرستاری آسم، نه تنها شامل مراقبت فیزیکی، بلکه شامل آموزش بیمار و خانواده، مدیریت دارویی و ارائه حمایت روانی نیز است. پرستار بیمار با ایجاد ارتباط موثر با بیماران و خانواده‌های آنان، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به آسم کمک کند و از بروز حملات آسمی جلوگیری نماید.
بیماری آسم چیست؟
آسم یک بیماری مزمن تنفسی، ریوی است که افراد را در سنین مختلف درگیر می کند. تنگی نفس، خس خس و سرفه نشانه های بارز این بیماری می باشد. این بیماری در نیمی از کودکان خود را نشان خواهد داد. البته با رسیدن به سنین نوجوانی علایم آسم کم یا بطور کلی برطرف می گردد. نیمی دیگر همواره از روش های درمانی برای کنترل علائم این بیماری استفاده خواهند کرد.تشخیص به موقع و دقیق آسم، نکته مهم و اصلی در این بیماری و مزاقبت آن است. زیرا در صورت تشخیص اشتباه داروهای مصرفی تاثیر منفی برسلامتی فرد خواهد گذاشت. پرستاری از سالمندان مبتلا به آسم اهمیت زیادی دارد.
فرایند پرستاری آسم
فرایند پرستاری آسم شامل مراحل مختلفی بوده که برای مراقبت از بیمارانی که از آسم رنج می‌برند، طراحی شده است. در این فرآیند، اقدامات تسکین دهنده، تشخیص به موقع حمله آسمی و مدیریت علائم و نشانه‌های آسم از اهمیت زیادی برخوردارند. در ادامه به تفصیل به این مراحل می‌پردازیم:
1. ارزیابی (Assessment)
در این مرحله، پرستار وضعیت بیمار را به طور دقیق ارزیابی می‌کند. اطلاعات لازم شامل تاریخچه پزشکی بیمار، علائم فعلی، شدت بیماری و عوامل محرک احتمالی که می‌توانند موجب تشدید آسم شوند، جمع‌آوری می‌شود. علائمی مانند تنگی نفس، خس‌خس سینه، سرفه و احساس سنگینی در قفسه سینه مورد توجه قرار می‌گیرند.
2. تشخیص به موقع حمله آسمی
تشخیص به موقع حمله آسمی یکی از مهم‌ترین بخش‌های مدیریت این بیماری است. پرستار باید قادر باشد علائم پیش‌حمله‌ای را شناسایی کند، مانند افزایش خس‌خس سینه، تشدید سرفه و کاهش توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره. استفاده از اسپیرومتری و پیک فلومتر نیز می‌تواند در تشخیص دقیق‌تر کمک کند. در صورت تشخیص زودهنگام حمله آسمی، می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد.
3. برنامه‌ریزی (Planning)
با توجه به اطلاعات جمع‌آوری‌شده در مرحله ارزیابی و تشخیص، پرستار برنامه‌ای برای مدیریت بیماری تدوین می‌کند. این برنامه ممکن است شامل آموزش به بیمار در مورد نحوه استفاده صحیح از داروها، آموزش نحوه اجتناب از عوامل محرک و توصیه‌های مربوط به تغییرات سبک زندگی باشد.
4. اقدامات تسکین دهنده آسم
اقدامات تسکین دهنده در شرایط حمله آسمی بسیار مهم است. این اقدامات شامل استفاده از داروهای برونکودیلاتور (گشادکننده‌های برونش)، اکسیژن‌درمانی و ایجاد محیطی آرام و بدون استرس برای بیمار است. پرستار باید بیمار را به استفاده صحیح از دستگاه‌های استنشاقی مانند اسپری‌های تنفسی و نبولایزرها تشویق کند. همچنین باید وضعیت تنفسی بیمار را به دقت تحت نظر داشته و در صورت نیاز، از خدمات اورژانسی کمک بگیرد.
5. اجرای برنامه (Implementation)
پرستار، برنامه‌های تدوین‌شده را به اجرا می‌گذارد و به طور مداوم وضعیت بیمار را نظارت می‌کند. این مرحله شامل ارائه داروها طبق تجویز پزشک، آموزش به بیمار در مورد کنترل علائم و نحوه مدیریت حملات آسمی و همکاری با سایر اعضای تیم درمانی برای بهبود وضعیت بیمار است.
با اجرای صحیح این فرآیند، می‌توان به کاهش شدت و تعداد حملات آسمی و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به آسم کمک کرد.
به نقل از وبسایت nurseslabs :
پرستاران نقش بسیار مهمی در مراقبت و مدیریت بیماران مبتلا به آسم دارند. آنها مسئول ارزیابی وضعیت تنفسی بیمار، نظارت بر علائم حیاتی مانند صداهای تنفسی و سطح اکسیژن خون هستند. یکی از وظایف اصلی پرستاران، بهبود الگوی تنفسی و تبادل گازها در بیماران است. آنها باید تنفس بیمار را از نظر عمق، سرعت و ریتم به دقت بررسی کرده و هر گونه نشانه‌های زودهنگام ناراحتی تنفسی را شناسایی کنند. همچنین پرستاران با تجویز داروها و اقدامات حمایتی، مجاری هوایی بیمار را باز نگه داشته و از افزایش التهاب جلوگیری می‌کنند.
نقش پرستار در تجویز دارو و نظارت بر واکنش بیمار به آن نیز بسیار حائز اهمیت است. آنها باید برنامه‌های دارویی را تنظیم کرده و واکنش بیمار به داروها را به دقت بررسی کنند. علاوه بر این، با آموزش بیماران درباره جلوگیری از تماس با محرک‌های آسم و تنظیم محیط زندگی، پرستاران به جلوگیری از بروز حملات و تشدید علائم کمک می‌کنند.
نکاتی که در فرایند پرستاری آسم باید رعایت کرد
فرایند پرستاری آسم شامل نکات مهمی است که به بهبود وضعیت بیمار کمک می‌کند. این نکات عبارت‌اند از:
- آموزش بیمار و خانواده: توضیح بیماری و عوامل محرک آن (مانند گرده، دود، آلودگی هوا). آگاهی دادن به بیمار و خانواده او در مورد علائم اولیه مشکلات ریوی. آموزش استفاده صحیح از داروها (اسپری‌ها، استنشاق‌ها، قرص‌ها). یادآوری زمان مصرف داروها و رعایت منظم آنها. آموزش روش‌های کنترل علائم و پیشگیری از حملات.
- پیگیری و ارزیابی مستمر: نظارت بر علائم و وضعیت تنفسی بیمار به‌صورت منظم. ارزیابی عملکرد ریه‌ها با استفاده از دستگاه‌هایی مانند اسپیرومتر. تنظیم داروها و دوز آنها بر اساس وضعیت بیمار.
- مدیریت حملات آسم: آگاهی از علائم هشداردهنده حملات آسم. استفاده سریع از داروهای نجات‌دهنده (مانند اسپری‌های بتا آگونیست). ارزیابی نیاز به مراجعه به اورژانس و فراهم کردن کمک‌های فوری در صورت نیاز.
- رژیم غذایی و فعالیت بدنی: حفظ وزن مناسب با رعایت رژیم غذایی سالم. انجام تمرینات ورزشی با نظر پزشک و پرهیز از فعالیت‌های شدید که ممکن است آسم را تشدید کند.
- پشتیبانی روانی: فراهم کردن حمایت عاطفی برای کاهش اضطراب و استرس که می‌تواند عامل تشدید آسم باشد. آموزش تکنیک‌های آرامش‌بخشی (مانند تنفس عمیق، مدیتیشن) به بیمار.
- پیشگیری از عفونت‌ها: توصیه به واکسیناسیون منظم (مانند واکسن آنفولانزا). رعایت بهداشت فردی و جلوگیری از تماس با افراد مبتلا به عفونت‌های تنفسی.
رعایت این نکات به بیمار کمک می‌کند تا با آسم بهتر کنار بیاید و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشد.
مواردی که نیاز است پرستار بیمار آسمی بداند
در فرایند پرستاری آسم باید اطلاعات و مهارت‌های خاصی داشته باشید تا بتوانید به طور مؤثر به بیمار کمک کنید. در اینجا چند نکته کلیدی برای پرستاران در مراقبت از بیماران آسمی آورده شده است:
- شناخت علائم و نشانه‌ها: پرستار بیمار آسم باید با علائم تشدید آسم مانند تنگی نفس، سرفه، خس خس سینه و مشکلات در تنفس آشنا باشد و بتواند آنها را شناسایی کند.
- آشنایی با داروها: دانستن در مورد انواع داروهای مورد استفاده در درمان آسم، از جمله داروهای روزانه و اورژانسی (مانند استروئیدها و برونکو دلاتورها) و نحوه استفاده صحیح از آنها، مهم است.
- آموزش استفاده از دستگاه‌ها: آموزش به بیمار در مورد نحوه استفاده صحیح از دستگاه‌های تنفسی مانند اسپری‌های استنشاقی و دستگاه‌های نئبولیزر از وظایف پرستار است.
- تشخیص عوامل محرک: کمک به شناسایی و اجتناب از عوامل محرک آسم مانند گرد و غبار، دود سیگار و آلرژن‌ها بسیار مهم است.
- مدیریت بحران: توانایی در مدیریت وضعیت‌های اورژانسی و تشدید آسم، شامل آموزش به بیمار و خانواده در مورد اقداماتی که در هنگام حمله آسم باید انجام دهند.
- پایش وضعیت بیمار: نظارت بر وضعیت تنفسی بیمار و تطابق با برنامه درمانی تعیین‌شده توسط پزشک مهم است.
- آموزش بیمار و خانواده: آموزش به بیمار و خانواده در مورد بیماری، روش‌های مدیریت و پیشگیری از حملات آسم مهم‌ترین وظیفه پرستار بیمار آسم است.
این اطلاعات به پرستار کمک می‌کند تا از وضعیت بیمار به خوبی مراقبت کرده و در مواقع اضطراری تصمیمات مناسب را اتخاذ کند.
سخن پایانی
پرستاری از بیماران مبتلا به آسم نیازمند توجه و مراقبت ویژه است. این بیماران به دلیل وضعیت پیچیده تنفسی خود به حمایت و مدیریت دقیق نیاز دارند. دقت در فرایند پرستاری آسم، آگاهی از علت آسم، روش‌های کنترل و پیشگیری از حملات آسم، نظارت مستمر بر وضعیت بیماری و ایجاد محیطی امن و مناسب جهت درمان بیمار، از اهمیت زیادی برخوردار است. با رعایت اصول مراقبتی و توجه به نیازهای خاص این بیماران، می‌توان به بهبود کیفیت زندگی آنها کمک کرد و خطرات ناشی از بیماری را کاهش داد.
سوالات متداول
1- چگونه می‌توان حملات آسم را در بیماران شناسایی کرد؟
حملات آسم ممکن است با علائمی مانند تنگی نفس، خس خس سینه، سرفه و دشواری در تنفس همراه شده و اگر این علائم شدید و مداوم شوند، ممکن است نیاز به مداخله فوری باشد.
2- چه اقداماتی باید در هنگام حمله آسم انجام دهیم؟
در هنگام حمله آسم، باید داروی تنفسی سریع‌الاثر بیمار را که به طور معمول در نزدیکی بیمار است، استفاده کنید. همچنین، بیمار را در وضعیت نشسته قرار دهید و در صورت عدم بهبود، با اورژانس تماس بگیرید.
3- چگونه می‌توانیم از وقوع حملات در فرایند پرستاری آسم جلوگیری کنیم؟
با پیروی از برنامه درمانی تجویز شده توسط پزشک، اجتناب از محرک‌ها (مانند آلرژن‌ها و دود سیگار) و استفاده منظم از داروهای پیشگیرانه می‌توان از حملات آسم جلوگیری کرد.
4- چه چیزهایی موجب بروز حمله آسم می شوند؟
1. هیجان (مهم ترین و رایج ترین عامل) 2. گرد و غبار 3. حشرات ذره بینی که با چشم دیده نمی شوند 4. وجود انواع آلایندگی ها در هوا 5. ورزش 6. دود دخانیات
