نفخ و رفلاکس معده Bloating and gastric reflux یکی از شایعترین بیماریهای دستگاه گوارشی است. زمانی که اسید تولید شده در معده از دریچه مری عبور کرده و وارد مری شود، علائمی همچون سوزش سر دل و درد معده در یک فرد ایجاد میشوند و نشان از رفلاکس دارند. اگر نشانهها و علائم این بیماری در هفته دو بار یا بیشتر بروز پیدا کنند، احتمالا شما به بیماری رفلاکس مبتلا شدهاید.
این بیماری با تنگی نفس، خشکی دهان، گرفتگی بینی، درد در پشت، ترشحات پشت حلق و دندان درد ارتباط مستقیمی دارد. از آنجایی که رفلاکس در معده یک بیماری آزاردهنده است، باید سریعا درمان شود. روشهای مختلفی برای درمان این بیماری وجود دارند. حتی ممکن است نیاز شود از خدمات پرستار در منزل یا مراکز درمانی بهرهمند شوید.
رفلاکس معده چیست؟
رفلاکس یک بیماری رایج است که دستگاه گوارش بدن را با خود درگیر میکند و موجب سوزش معده در قسمت پایین قفسه سینه میشود. دریچه مری بدن انسان پوشش خوبی ندارد. به همین دلیل زمانی که اسید معده از معده وارد مری میشود، این دریچه نمیتواند اثرات مخرب اسید را از بین ببرد و در نتیجه سوزش معده و بیماری رفلاکس معده را ایجاد میکند. بیماری رفلاکس یا GERD زمانی مشخص میشود که اسید معده چندین بار از دریچه مری عبور مرده و وارد مری شود.
به نقل از وبسایت www.mayoclinic.org :
بیماری ریفلاکس معده وضعیتی است که در آن اسید معده به طور مکرر به لوله ای که دهان و معده را به هم متصل می کند، به نام مری، برمی گردد. اغلب به اختصار GERD نامیده می شود. این شستشوی معکوس به عنوان ریفلاکس اسید شناخته می شود و می تواند پوشش مری را تحریک کند.
بسیاری از افراد گاهی اوقات رفلاکس اسید را تجربه می کنند. با این حال، هنگامی که رفلاکس اسید به طور مکرر در طول زمان اتفاق می افتد، می تواند باعث GERD شود.
اکثر افراد می توانند ناراحتی GERD را با تغییرات سبک زندگی و داروها کنترل کنند. و اگرچه غیر معمول است، برخی ممکن است برای کمک به علائم نیاز به جراحی داشته باشند.
نفخ و رفلاکس معده به چه معناست؟
نفخ و رفلاکس معده میتواند یک بیماری موقتی یا یک بیماری دائمی باشد. این بستگی به شدت بیماری و نحوه درمان آن دارد. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، به مرور زمان زخم معده میگیرند یا دچار خونریزی مری میشوند. زیرا اسید معده بسیار قوی است و سریعا تغییرات جدی در بافت مری ایجاد میکند. این بیماری در دراز مدت مشکلات جبرانناپذیری همچون سرطان مری را به دنبال دارد.
علت رفلاکس معده
بیماری رفلاکس در معده دلایل متعددی دارد. اولین و مهمترین عاملی که میتواند باعث بازگشت اسید معده به مری شود، پرخوری است. اگر فردی بیش از ظرفیت معده غذا بخورد، غذای اضافی موجب تولید هیدروکلراید میشود و ترش شدن معده را به دنبال دارد.
عامل مهم دیگر در ایجاد این بیماری ضعف ماهیچههای مری است. زمانی که شما از مواد غذایی همچون نعنا، شکلات، چای، قهوه، نسکافه، مرکبات و لبنیات استفاده کنید، احتمال ضعف ماهیچههای مری و در نتیجه ترش شدن معده وجود دارد. همچنین مصرف غذاهای تند و نوشیدنیهای کربناته تاثیر زیادی در سوزش معده و بازگشت اسید معده به مری دارند. افزون بر این، عوامل عواملی همچون مشکلات پزشکی مثل ورم معده، اضافه وزن، بارداری و مصرف مداوم سیگار و الکل موجب رفلاکس و نفخ معده میشوند.
علت رفلاکس معده و تنگی نفس
یکی از خطرناکترین علائمی که نشان از رفلاکس در معده دارد، تنگی نفس و دشواری در تنفس است. زمانی که محتویات معده به مری برمیگردند، مقداری از اسید خطرناک معده وارد مجاری هوایی بدن انسان میشود و تورم مجاری هوایی را به دنبال دارد.
امروزه بسیاری از پژوهشها بیانگر این هستند که رفلاکس و تنگی نفس رابطه دو سویه دارند. افرادی که به بیماری رفلاکس مبتلا میشوند، به احتمال زیاد دچار آسم هم هستند و افرادی هم که دچار آسم و تنگی نفس میشوند، تجربه ترش کردن معده را دارند. افزایش سن، ورزش کردن، خوابیدن پس از صرف غذا و استرس از جمله مهمترین عواملی هستند که احتمال ابتلا به بیماری آسم و نفخ و رفلاکس در معده را افزایش میدهند.
دلیل رفلاکس معده و ترشحات پشت حلق
برخلاف تصور عموم افراد، اسید معده یک اسید خطرناک و بسیار قوی است اما به بافت معده آسیبی نمیرساند. زیرا مخاط معده با دیگر قسمتهای مخاطی بدن انسان متفاوت است و اثرات مخرب اسید معده را خنثی میکند. این در حالی است که اگر اسید تولید شده در معده وارد سایر قسمتهای بدن شود، به سرعت بافت مخاطی را تحت تاثیر قرار میدهد و آن را زخم میکند. وقتی که اسید از معده خارج شده و به قسمتهای مخاطی مری میرود، باعث آسیب دیدن مخاط مری میشود. در نتیجه ترشحات پشت حلق افزایش پیدا میکنند و شما سنگینی این ترشحات در پشت حلق را احساس خواهید کرد.
این حالت در اوایل ابتلا به بیماری رفلاکس معده چندان خطرناک نیست؛ اما پس از گذشت مدتی میتواند خطرناک باشد و تغییر شکل مخاط مری و حلق را به دنبال داشته باشد. به همین دلیل افراد مبتلا به بیماری رفلاکس شدید سریعا باید نزد متخصص گوارش بروند و بیماری خود را درمان کنند.
علت رفلاکس معده و درد پشت
گاهی اوقات ترش کردن معده باعث ایجاد درد پشت میشود. اگر درد معده و درد پشت همزمان با هم ایجاد شوند، قطعاً آزاردهنده خواهند بود. باید بدانید در اغلب موارد چنین دردهایی جای نگرانی ندارند. زمانی شما باید نگران باشید که درد پشت و درد در معده چند روز طول بکشد و هر روز شدیدتر شود. لازم به ذکر است دلایل زیادی در بروز همزمان درد در پشت و در معده تاثیرگذار هستند. استرس و اضطراب، عفونتهای ادراری، آسیب دیدن کمر و قسمت پشتی بدن، بارداری، تغییرات هورمونی در بدن افراد و نفخ و مشکلات گوارشی از جمله این دلایل هستند.
باید توجه داشت گاهی اوقات دردی که از معده به پشت و کمر میرود، نشانهای از وجود بیماریهای مختلف در بدن است. اگر علاوه بر درد شدید معده و کمر دچار درد در جناق سینه تب و لرز، نفخ روده، یبوست شدید، استفراغ، حالت تهوع و بی اشتهایی در کودک، باید بدانید یک بیماری خاص در بدن شما وجود دارد و باید پس از شناسایی درمان شود.
رفلاکس معده و دندان درد
متاسفانه بیماری رفلاکس و بازگشت اسید معده به مری جزو بیماریهایی است که خطر مرگ یا خطرات چندان جدی را به دنبال ندارد اما مشکلات ریز و درشتی را در بدن انسان ایجاد میکند. یکی از این مشکلات دندان درد است. وقتی اسید معده در هنگام خواب وارد مری میشود و از مری به دهان میرسد، به سرعت دندانهای فرد بیمار را خراب میکند.
اگر دندانهای شما در مدت زمان طولانی با اسید معده تماس داشته باشند، مینای خود را از دست میدهند و باکتریهای زیادی در دندان رشد میکنند. همچنین اسید معده به قدری قوی است که به سرعت موجب پوسیدگی دندان شما میشود و درد در دندان را به همراه دارد. اگر شما در اسرع وقت به دنبال درمان رفلاکس معده نباشید، قطعاً دندانهایتان یکی پس از دیگری خراب میشوند.
علت رفلاکس معده و گرفتگی بینی
رفلاکس در نوزادان و بزرگسالان میتواند گرفتگی بینی نوزادان را به همراه داشته باشد. اسید معده اگر به قسمت پشتی حلق برسد، در واقع نزدیک سینوسهای بدن ما است. پس از تماس این اسید با بافت سینوس این بافت آسیب میبیند. سینوسها زمانی که آسیب ناشی از تماس با اسید آزار دهنده و تند معده را احساس کنند، موکوس میسازند و از خود محافظت میکنند. زمانی هم که مقدار موکوس در سینوس افزایش پیدا میکند، بینی حالت گرفتگی پیدا دارد. اگر دچار گرفتگی بینی، معده درد و سوزش سر دل شدید، احتمالا معده شما به بیماری رفلاکس مبتلا شده است و باید به فکر رفع بیماری باشید.
دلیل رفلاکس معده و خشکی دهان
بسیاری از افرادی که دچار بیماری رفلاکس معده میشوند، علائمی همچون خشکی دهان را گزارش میکنند. گرچه تحقیقات زیادی در این زمینه انجام نشده است و هنوز به طور قطعی نمیتوان گفت علت اصلی خشکی دهان و تلخی دهان رفلاکس و ترش کردن معده است؛ با این حال مطالعاتی در سال ۲۰۱۸ انجام شدند که نشان میدادند قورت دادن آب دهان در تعدیل اسید معده نقش موثری دارد.
علائم رفلاکس معده
بازگشت اسید معده به مری و رفلاکس علائم متعددی را با خود به همراه دارد. این علائم در همه افراد یکسان نیستند و از بیماری به بیمار دیگر متفاوت هستند. برخی از مهمترین نشانههای رفلاکس اسید معده عبارتند از:
- احساس سوزش سر دل که همچون احساس سوزش در مرکز قفس سینه دردناک است و گاهی به گلو نیز راه پیدا میکند.
- سرفه مزمن
- احساس سیری پس از ساعتها غذا نخوردن
- بوی بد دهان
- درد شدید در قسمت بالای شکم و قفسه سینه
- دل درد کودکان
- مشکل در بلع و هضم غذای مصرف شده
- گرفتگی صدا به علت تحریک تارهای صوتی
- گلو درد مداوم
- احساس وجود توده و خلط در گلو
- حالت تهوع و استفراغ شدید
- آسیب دیدن مری و درد در این ناحیه
نحوه تشخیص رفلاکس معده
یکی از سوالاتی که در ذهن بسیاری از بیماران مبتلا به رفلاکس اسید معده ایجاد میشود، نحوه تشخیص این بیماری است. اینکه چگونه میتوان رفلاکس اسید معده را به سرعت تشخیص داد. پزشکان غالباً با بررسی علائمی که یک بیمار دارد، بیماریهای مختلف بدن او را حدس میزنند. در رابطه با تشخیص رفلاکس معده نیز همینطور است. اگر با علائمی همچون سوزش سر دل، خلط پشت گلو، سوزش مری، ترش کردن معده و… به پزشک مراجعه کنیم، احتمال دارد این بیماری سریعاً تشخیص داده شود.
در مواردی که علائم شدید باشند، بیمار پزشک انجام آزمایشات اضافی را تجویز میکند. زیرا علائم شدید میتوانند نشانهای از وجود بیماریهای خطرناک در بدن انسان باشند و نیاز به خدمات پرستار بیمار باشد. در کل برای تشخیص بیماری رفلاکس میتوان از آزمایشات تشخیصی زیر استفاده کرد:
- آندوسکوپی فوقانی که به پزشک اجازه میدهد مستقیماً دستگاه گوارش فوقانی بدن بیمار را بررسی کند. در این آزمایش لولهای کوچک و قابل انعطاف وارد مری معده و روده کوچک میشود. این لوله از یک دوربین کوچک و یک منبع نور برخوردار شده و برای ارزیابی بیماریهای دستگاه گوارش و معده درد عصبی بسیار مناسب است.
- آزمایش بررسی ph مری آزمایش دیگری است که ورود اسید معده به مری را مورد بررسی قرار میدهد. در این آزمایش یک قطعه ph سنج وارد مری میشود و در صورتی که با اسید معده تماس پیدا کند، مشکل رفلاکس معده را نشان میدهد.
- فشارسنجی مری آزمایش دیگری است که فشار ناشی از انقباضات عضلات مری را مورد بررسی قرار میدهد. این آزمایش با استفاده از یک لوله کوچک و انعطاف پذیر انجام میشود.
راه های درمان رفلاکس معده
خوشبختانه بیماری رفلاکس اسید معده از طریق روشهای مختلف قابل درمان است. پزشکان برای هر فرد با توجه به داروهای مصرفی، علائم بدنی فرد و سوابق پزشکی یک تکنیک درمانی خاص را در نظر میگیرند. گاهی برای کاهش تولید اسید در معده قرصهای مسدودکننده گیرنده هیستامین همچون فاموتیدین تجویز میشوند. گاهی پزشک داروهای مهارکننده پمپ پروتون از جمله داروی امپرازول و اسموم اسفرازول را تجویز میکند. افزون بر این داروها، داروهایی مثل باکلوفن با هدف تقویت LES برای درمان رفلاکس معده تجویز میشوند.
علاوه بر داروهای شیمیایی میتوان از همچون میگرن شکمی در کودکان تکنیکهای درمان رفلاکس در طب سنتی و طب اسلامی بهره برد. طب سنتی تاکید دارد زنجبیل، جوش،شیرین، رازیانه، عسل، موز، دارچین، برگ ریحان و مواد غذایی گرمیجات برای کاهش تولید اسید معده و تاثیرات مخرب آن بر مری و سایر اعضای بدن مناسب هستند. در صورتی که با مصرف داروهای مختلف و تغییر سبک زندگی علائم ترش کردن معده از بین بروند، نیاز به پیگیری جدی درمان نخواهید داشت. در غیر این صورت، ممکن است حتی نیازمند جراحی باشید.
جراحی آخرین گزینه درمان رفلاکس اسید معده است. چندین روش جراحی وجود دارند که به تسکین علائم رفلاکس در معده و عوارض آن در مری کمک میکنند. جراحی فوندوپلاستی و روش Stretta جزو رایجترین روشها برای رفع رفلاکس مری و معده هستند. ناگفته نماند روش مناسب درمان این بیماری برای یک فرد توسط پزشک بیمار تعیین میشود و برای همه بیماران ثابت نیست.
درمان خانگی رفلاکس معده
برای درمان مشکلات اسید معده علاوه بر روشهای درمان پزشکی میتوانید راهکارهای خانگی را نیز مورد استفاده قرار دهید. اولین روش مهم خانگی برای درمان رفلاکس معده تغییر سبک رژیم غذایی است.
شما باید از انواع سبزیجات که باعث خنثی شدن اسید معده میشوند و لبنیاتی مثل ماست پروبیوتیک که اجازه تولید بیش از اندازه اسید معده را نمیدهند، استفاده کنید. همچنین مصرف خربزه، زنجبیل، بلغور جو دو سر و میوههای خنثیکننده اسید معده توصیه شده است.
شما میتوانید با حذف غذاهای چرب و سنگین و جایگزینی غذاهای مقوی بیماری بازگشت اسید معده به مری را برطرف کنید. البته این تنها راهکار درمان خانگی رفلاکس مری و معده نیست. اگر به سیگار و الکل اعتیاد دارید، مصرف این مواد را ترک کنید و مصرف کافئین را نیز به حداقل برسانید. جویدن آدامس در طول روز از یک سو باعث خنثی کردن اسید معده میشود و از سوی دیگر ترشح بزاق در دهان را افزایش میدهد. به همین دلیل میتواند اسیدهای برگشتی از معده را معده در مری را پاکسازی کند.
روش دیگر خوابیدن به پهلوی چپ است. از آنجایی که آناتومی بدن انسان به گونهای است که حین خوابیدن به پهلوی راست اسید راحتتر از معده خارج میشود، باید به پهلوی چپ بخوابید. با انجام این کار درصد بازگشت اسید معده به مری تا ۷۱ درصد کاهش پیدا میکند. کاهش وزن و آب کردن چربیهایی که در اطراف معده قرار دارند و معده را تحت فشار قرار میدهند، راهکار خانگی دیگر برای رفع مشکل بازگشت اسید معده است. چنانچه راهکارهای خانگی در درمان این بیماری مؤثر نباشند، میبایست از راهکارهای درمانی پزشکی و دارویی استفاده نمایید.
بیماری رفلاکس معده یک بیماری گوارشی است و در اثر بازگشت اسید معده به مری ایجاد میشود. این بیماری ناشی از عواملی همچون پرخوری و چاقی، ضعف ماهیچههای مری، مصرف مواد غذایی تند و چرب و مواد پلی کربناته است. سوزش سر دل، درد شدید معده و قفسه سینه، حالت تهوع و استفراغ، گلو درد، سرفه مزمن، خلط پشت گلو و مشکلات تنفسی از علائم رفلاکس اسید معده هستند. این بیماری عاملی برای خشکی دهان، گرفتگی بینی، دندان درد، نفخ، ترشحات پشت حلق و خلط گلو است.
از آنجایی که بیماری رفلاکس جزو بیماریهای دردناک و آزاردهنده به شمار میآید باید درمان شود. روشها و راهکارهای خانگی و پزشکی در درمان این بیماری موثر و کاربردی هستند. چنانچه از درمان رفلاکس در معده غافل شوید، به بیماریهای جدی و خطرناکتری مثل سرطان مری مبتلا خواهید شد. جهت درمان بیماری رفلاکس معده و استفاده از خدمات پرستاری میتوانید از خدمات مرکز زندگی برتر بهرهمند شوید.
سوالات متداول
رفلاکس معده چه زمانی خطرناک میشود؟
رفلاکس اسید معده اگر سریعا درمان شود، مشکل جدی برای بدن ایجاد نمیکند. در صورت عدم درمان این بیماری اسید باعث تحریک قسمتهای مخاطی مری شده و در این عضو از بدن زخم ایجاد میکند. همچنین موجب رشد غیر عادی بافتهای مری میشود و سرطان را به دنبال دارد.
درمان رفلاکس اسید معده چقدر طول میکشد؟
برای درمان این بیماری به ۲ الی ۸ هفته زمان نیاز دارید. به هر میزان اسید کمتری وارد معده شده باشد، روند بهبود این بیماری سریعتر خواهد بود.
برای درمان رفلاکس معده چی بخوریم؟
مصرف زنجبیل، سفیده تخم مرغ، میوههای غیر اسیدی مثل سیب قرمز و موز، چربیهای سالم، آب و بلغور جو دو سر به همراه شیر و لبنیات برای درمان بیماری رفلاکس اسید معده توصیه شدهاند.
