کبد یکی از اندام‌های مهم بدن است که وظایف مختلفی همچون تنظیم سوخت‌وساز چربی، ذخیره قند به صورت گلیکوژن، سم‌زدایی داروها، تولید فاکتورهای انعقادی خون و غیره را بر عهده دارد. یکی از بیماری‌هایی که سلامت این اندام را تهدید می‌کند، بیماری کبد چرب است. انواع کبد چرب شامل سطوح مختلفی است که در صورت عدم درمان و کنترل خطرناک بوده و کبد را از کار می‌اندازد. با توجه به اهمیت این بیماری در ادامه این مطلب از وبلاگ مرکز خدمات پرستاری زندگی برتر، قصد داریم تا علائم کبد چرب و دیگر اطلاعات این بیماری را ارائه دهیم؛ با ما همراه باشید.
کبد چرب چیست؟
کبد چرب شایع‌ترین بیماری مربوط به کبد بوده که به نام استئاتوز کبدی نیز معروف است. این بیماری در اثر تجمع و رسوب چربی در اندام کبد ایجاد می‌شود که در مراحل اولیه، هیچ نشانه‌ای ندارد. رفته رفته با پیشرفت بیماری، علائم کبد چرب ایجاد می‌شوند. امروزه به دلیل مصرف غذاهای ناسالم، کم تحرکی و افزایش وزن، احتمال ابتلا به بیماری کبد چرب افزایش یافته است.
پیشنهاد مقاله: مراقبت از بیمار دیابتی
با انواع کبد چرب بیشتر آشنا شوید
بیماری کبد چرب 2 نوع کلی دارد که در ادامه آن‌ها را معرفی کرده‌ایم:
- کبد چرب الکلی (AFLD): همانطور که از نام این بیماری مشخص است، در اثر مصرف نوشیدنی‌های الکلی به وجود می‌آید. این نوشیدنی‌ها احتمال تجمع و رسوب چربی در کبد را افزایش داده و فرد به بیماری کبد چرب الکلی مبتلا می‌شود.
- کبد چرب غیرالکلی (NAFLD): در این بیماری، فرد نوشیدنی‌های الکلی مصرف نمی‌کند، اما عوامل دیگری مانند دیابت، چاقی، کم تحرکی و مصرف برخی داروها باعث تجمع چربی می‌شوند. با وجودی که علت کبد چرب غیرالکلی به طور دقیق مشخص نیست، اما سبک زندگی را می‌توان عامل ایجاد آن دانست.
بر اساس آمارها، در کشورهایی همچون آمریکا که میزان مصرف نوشیدنی‌های الکلی بالاتر است، بیماری کبد چرب الکلی نیز بیشتر اتفاق می‌افتد. با این وجود کبد چرب غیرالکلی نیز به دلیل سبک زندگی ناسالم، شیوع زیادی دارد. اگر این سوال برای شما پیش آمده است که شایع ترین نوع کبد چرب چیست؟ می‌توان گفت کبد چرب غیرالکلی در سراسر جهان و ایران شیوع زیادی دارد.
گریدها و مراحل کبد چرب
بیماری کبد چرب دارای مراحل مختلفی است که سطح بیماری را نشان می‌دهد.
- کبد چرب گرید ۱ (کبد چرب ساده): در این مرحله بیماری بی‌خطر بوده و علائمی ندارد، اما رفته رفته پیشرفت کرده و به مراحل بعدی می‌رسد.
- کبد چرب گرید ۲ (استئو هپاتیت): چربی تجمع یافته افزایش می‌یابد و التهاب کبد نیز آغاز می‌شود. کنترل بیماری در این مرحله اهمیت بسیاری دارد.
- کبد چرب گرید ۳ (فیبروز کبدی): در این مرحله وجود التهاب باعث می‌شود تا اسکار و زخم کبد به وجود آید. کبد چرب گرید 3 بسیار شایع است اما کبد هنوز می‌تواند به فعالیت طبیعی خود ادامه دهد.
- کبد چرب گرید ۴ (سیروز کبدی): مرحله نهایی بیماری کبد چرب است که زخم کبد گسترش یافته و علائم تشدید می‌شود. در این مرحله کبد فعالیت طبیعی خود را از دست داده و از کار می‌افتد.
مراحل اولیه بیماری کبد چرب خطرناک نیست، چرا که کبد به فعالیت طبیعی خود ادامه می‌دهد. عدم کنترل بیماری، موجب پیشرفت آن شده و پس از گرید 3 وارد فاز خطرناک‌تری می‌شود.
پیشنهاد مقاله: پرستاران چگونه می توانند به دیابت در خانه کمک کنند؟
مهم ترین علائم کبد چرب چیست؟
پس از آشنایی با این بیماری، اکنون باید به این سوال پاسخ دهیم که مهم ترین علائم کبد چرب چیست؟ کبد چرب در مراحل اولیه و گرید 1 با علائم خاصی همراه نیست و فرد متوجه نمی‌شود که به کبد چرب مبتلا شده است. با پیشرفت بیماری، علائم زیر بروز می‌کند:
- کاهش اشتها
- ضعف و خستگی شدید
- حالت تهوع و استفراغ
- خارش‌های پوستی
- درد سمت راست و بالای شکم
- زرد شدن پوست یا چشم‌ها
پس از مشاهده این علائم باید به پزشک مراجعه کنید، پزشک با انجام آزمایش کبدچرب، سونوگرافی، آزمایش خون و بیوپسی کبد، وجود بیماری و مرحله آن را تشخیص می‌دهد.
چه کسانی بیشتر به کبد چرب مبتلا می شوند؟
پیش از آنکه به سراغ روش‌های درمان کبد چرب برویم، ابتدا قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که چه عواملی احتمال ابتلا به کبد چرب را افزایش می‌دهند. عوامل زیر در ابتلا به کبد چرب تاثیرگذار هستند:
- چاقی و افزایش وزن
- مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2
- ابتلا به سندرم متابولی
- ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
- عوارض مصرف برخی داروها مانند اسید والپروئیک، تاموکسیفن و متوترکسات
- افزایش کلسترول و چربی خون
- افزایش فشار خون
توجه داشته باشید که زمینه‌های ژنتیک، احتمال ابتلا به کبد چرب را افزایش می‌دهند. البته علت کبد چرب در نوع الکلی، مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های الکلی است که سلامت کبد را تهدید می‌کند.
پیشنهاد مقاله: بیماری دیابت علل، علائم و درمان آن
درمان کبد چرب
اگر در پی درمان فوری کبد چرب هستید، ابتدا باید بدانید که این بیماری هیچ درمان دارویی خاصی ندارد. با تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی، می‌توان در جهت کنترل بیماری و تجزیه چربی‌های کبد تلاش کرد. در ابتدا بیمار باید فعالیت‌های بدنی خود را افزایش داده و ورزش را به برنامه روزانه خود اضافه کند.
یکی از دیگر نکات مهم در درمان کبد چرب، تغییر رژیم غذایی است. مصرف چربی‌های اشباع، روغن‌های ترانس، غذاهای فرآوری شده، خوراکی‌های شیرین، قندهای مصنوعی، نوشیدنی‌های الکلی و غذاهای چرب ممنوع است. در عوض می‌توان از روغن‌های سالم گیاهی مانند روغن زیتون استفاده کرد و میوه و سبزیجات را به رژیم غذایی اضافه نمود.
سخن پایانی
در این مطلب به این سوال پاسخ دادیم که مهم ترین علائم کبد چرب چیست؟ و در ادامه علت کبد چرب را بیان کردیم. اگر سما عزیزان قصد استخدام پرستار بیمار در منزل را دارید با کارشناسان مرکز برای اعزام پرستار در ارتباط باشید، همانطور که گفتیم درمان کبد چرب با تغییر سبک زندگی امکان‌پذیر است. فراموش نکنید که کنترل بیماری کبد چرب اهمیت زیادی دارد، چرا که با پیشرفت بیماری و ورود به گرید ۴، کبد به طور کلی از کار می‌افتد. پس اگر به بیماری کبد چرب مبتلا هستید، همین امروز عادت‌های تغذیه‌ای خود را تغییر داده و ورزش را به برنامه روزانه خود اضافه کنید.
سوالات متداول
انواع کبد چرب و شایع ترین نوع کبد چرب چیست؟
این بیماری شامل دو نوع کبد چرب الکلی و غیرالکلی است. کبد چرب الکلی در اثر مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های الکلی ایجاد می‌شود. کبد چرب غیرالکلی شیوع بیشتری داشته و به علت چاقی، کم تحرکی، مصرف غذاهای مضر و سبک زندگی ناسالم اتفاق می‌افتد.
علائم کبد چرب شامل چه مواردی است؟
در مراحل اولیه ابتلا به کبد چرب، معمولا علائمی دیده نمی‌شود. رفته رفته با پیشرفت بیماری علائمی همچون کاهش اشتها، ضعف و خستگی شدید، حالت تهوع و استفراغ، خارش‌های پوستی، درد سمت راست و بالای شکم و زرد شدن پوست و چشم‌ها بروز می‌کند.
بیماری کبد چرب چه مراحل و گریدهایی دارد؟
بیماری کبد چرب دارای 4 گرید از عدد 1 تا 4 است. در گرید 1 بیماری علائمی نداشته و خطرناک نیست. در گرید 2 التهاب کبد آغاز می‌شود و در گرید 3 این التهاب به زخم و اسکار تبدیل می‌شود. کبد چرب گرید 4، پیشرفته‌ترین مرحله بیماری است که کبد از کار می‌افتد.
احتمال ابتلا به کبد چرب در چه افرادی بیشتر است؟
احتمال ابتلا به بیماری کبد چرب در اثر چاقی و افزایش وزن، مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2، ابتلا به سندرم متابولی، ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، افزایش کلسترول و چربی خون، افزایش فشار خون و مصرف برخی داروها مانند اسید والپروئیک و متوترکسات افزایش می‌یابد.
چگونه می‌توان کبد چرب را درمان کرد؟
بیماری کبد چرب درمان دارویی خاصی ندارد. برای کنترل بیماری و تجزیه چربی‌های کبد، باید سبک زندگی و رژیم غذایی را تغییر داد. در این بیماران مصرف روغن‌های ترانس، چربی‌های اشباع، غذاهای فراوری شده، قندهای مصنوعی و نوشیدنی‌های الکلی ممنوع است. همچنین بیماران مبتلا به کبدچرب باید فعالیت بدنی خود را افزایش داده و به طور روزانه ورزش کنند.
مهسا
کبد چرب خیلی شایع است؟