کودک سوگوار پس از تجربه مرگ یکی از والدین احساسات مختلفی را تجربه می‌کند که در بیشتر مواقع طبیعی است. در این شرایط کودک سالم تمایل زیادی دارد تا درباره این موضوع با دیگران صحبت کند. ممکن است کودک بخواهد به اطرافیان توضیح دهد که چه اتفاقی افتاده است و چه احساساتی را تجربه می‌کند. صحبت کردن در مورد این موضوع ناراحت‌کننده برای کودک یک تجربه شفابخش است. یکی از بهترین راه‌هایی که اطرافیان می‌توانند به کودکان سوگوار کمک کنند، گوش‌دادن به صحبت‌های آنهاست. اما گاهی کودک سوگوار در بیان احساسات خود دچار مشکل می‌شود و برای کنار آمدن با شرایط به وجود آمده نیاز به کمک خواهد داشت. در این مقاله به بررسی روشهای کمک به کودکان سوگوار برای برگشت به روال طبیعی زندگی پرداخته‌شده است:
نکات مهم برای رفتار با کودک سوگوار
با رعایت نکات مهم و کاربردی در رفتار با کودکانی که تازه عزیزان خود از جمله پدر و مادر را از دست داده اند، میتوانیم از شدت فشار روحی وارده به کودک کاهش دهیم و اثرات منفی این اتفاق را کاهش دهیم.
حفظ روال عادی زندگی
حفظ و ادامه فعالیت‌های روتین زندگی کودکان در خانه، مدرسه و جامعه از اهمیت شایانی برخوردار است. لازم است اعضای خانواده کودک در اسرع وقت با مدرسه و معلم کودک در مورد اتفاقاتی که افتاده صحبت کنند تا کودک در مدرسه از حمایت و درک بیشتری برخوردار شود.
اختصاص زمانی برای مهرورزی به کودک
لازم است اعضای خانواده زمانی را برای در آغوش گرفتن و نوازش کودک اختصاص دهند. غم و اندوه از دست دادن یکی از والدین قطعاً تلخ‌ترین تجربه برای کودکان است. لازم است کودک در این شرایط احساس کند که همچنان مورد محبت، مراقبت و حمایت سایرین است. گاهی بهتر است در اولین روزهای سوگواری از سایر اعضای خانواده و دوستان خواسته شود تا مسئولیت مراقبت از کودک را به عهده بگیرند.
روش های ایجاد ارتباط با کودک سوگوار
وقتی یکی از اعضای خانواده از بین می‌رود کل اعضای خانواده ممکن است احساس شکستگی و نقص را تجربه کنند. در این شرایط تمایل به کناره‌گیری و تنهایی کاملاً طبیعی است اما درست در همین لحظات است که کوچک‌ترین اعضای خانواده به‌شدت احساس تنهایی و ناامنی خواهند کرد و از والدین عزادار خود جدا می‌شوند. حفظ ارتباط با کودک در این شرایط از اهمیت زیادی برخوردار است.
مهم‌ترین روشهای ایجاد ارتباط با کودکی که یکی از والدین خود را ازدست‌داده است:
– ارائه اطلاعات کافی در مورد مرگ
– موردتوجه قرار دادن ترس‌ها و نگرانی‌های کودک
– دادن اطمینان خاطر به کودک که او تقصیری در مرگ فرد نداشته است
– گوش دادن دقیق به صحبت‌های کودک
– تصدیق و پذیرش احساسات و اندوه کودک
– کمک به بازیابی احساس امنیت
– استفاده از مشورت افراد حرفه‌ای مانند روان‌پزشک یا روان‌درمانگر
– کمک به بیان احساسات ناخوشایند
– مشارکت کودک در برگزاری مراسم و سالگردها
– ایجاد فرصت‌هایی برای یادآوری فردی که درگذشته است
3 چالش مهم کودک خردسال در حین از دست دادن والدین
کودک پس از تجربه مرگ والدین با سؤالات زیادی روبرو می‌شود که مهم‌ترین سؤالات شامل موارد زیر است:
چه کسی از من مراقبت خواهد کرد؟
آیا من بیمار خواهم شد؟
آیا من باعث مرگ پدر و مادرم شدم؟
مرگ والدین باعث تزلزل باور کودک به این موضوع می‌شود که “جهان مکانی امنی است”. کودک سوگوار برای اینکه دوباره احساس امنیت کند به اطمینان و تشویق فراوان نیاز دارد. برخی از کودکان ممکن است نگران مریض شدن و مرگ خود یا سایر اطرافیان باشند. در این شرایط می‌توان با مراجعه به پزشک به کودک اطمینان خاطر داد که مشکلی سلامت او یا دیگران را تهدید نمی‌کند. گاهی لازم است ابتدا با پزشک در مورد احساسات کودک گفتگو شود تا پزشک با آمادگی و صرف زمان کافی به ابهامات و نگرانی‌های کودک پاسخ دهد.
روشهای تشویق کودک به بیان احساسات
وقتی‌که پدر یا مادر در حال سوگواری برای عزیز از دست رفته خود هستند حفظ و ایجاد ارتباط سالم با فرزندان ممکن است به یک چالش بزرگ تبدیل شود. از سویی دیگر ممکن است در این شرایط کودکان تمایلی به صحبت با دیگران نداشته باشند. اما لازم است پدر یا مادر و پرستار کودک شرایطی را فراهم کنند که کودک بتواند به راحتی در مورد غم و اندوهی که تجربه کرده است گفتگو کند.
می‌توان از پیشنهادهای کاربردی زیر برای تشویق کودک به ابراز احساسات استفاده کرد:
– صحبت در مورد شخص فوت شده:
لازم است اعضای خانواده در مورد فردی که فوت کرده است گفتگو کنند و از نام او در میان صحبت‌ها استفاده کنند.
– تهیه جعبه خاطرات
برای حفظ خاطرات والدین فوت‌شده می‌توان از یک جعبه خاطرات استفاده کرد و از آن برای نگهداری وسایل گران‌بها و ارزشمند استفاده کنید. لازم است نیست این وسایل ارزش مادی زیادی داشته باشند تنها کافی است که یادآور خاطرات خوش و ارزنده از فرد فوت‌شده باشد.
– استفاده از عکس
قرار دادن عکس‌های فرد فوت شده در معرض دید کودکان در به یاد آوردن خاطرات خوش و ایجاد آرامش مؤثر است.
– آلبوم عکس و دفتر خاطرات
می‌توان با کمک آلبومی از عکس‌های فرد فوت‌شده یا استفاده از یک دفتر خاطرات مصور، قصه‌ها و خاطرات جذابی را برای کودک بازگو کرد.
– پرسش‌هایی کاربردی
می‌توان با پاسخ دادن به سؤالات مهم در مورد فرد فوت شده به خلق تصویری شفاف در ذهن کودک کمک کرد. معمولاً اعضای قادر به پاسخ به این سؤالات هستند مثلاً:
• غذای موردعلاقه او چه بود؟
• مکان موردعلاقه او کجا بود؟
• برنامه تلویزیونی موردعلاقه او چه بود؟
• چه اشیاء و چیزهای خاصی وجود دارند که موردعلاقه او بود؟
نگهداری از وسایل و اشیای خاصی که زمانی متعلق به والدین فوت‌شده بوده‌اند برای کودکان ارزش بسیار زیادی دارد. این وسایل ممکن است شامل اقلامی مانند لباس، جواهرات یا اشیاء دیگر باشند.
– اختصاص زمانی برای گوش دادن به صحبت‌های کودک
کودکی که یکی از والدین خود را ازدست‌داده است ممکن است به‌صورت ناگهانی شروع به گفتگو در مورد احساسات درونی خود کند. گوش سپردن به این صحبت‌ها فرصتی ارزشمند برای درک احساسات درونی کودک و شناخت برداشت او از اتفاقات پیش‌آمده است.
علایم مشکلات روانی پس از درگذشت یکی از والدین
کودکان در بیشتر مواقع تلاش می‌کنند که از والدین خود محافظت کنند و همواره با این ترس دست‌به‌گریبان هستند که اگر غم و اندوه خود را ابراز کنند باعث به وجود آمدن احساس ناراحتی بیشتر در اطرافیان شود. گاهی اوقات کودکان در موقعیت‌های ناراحت‌کننده مشکلات مختلفی را تجربه می‌کنند و ممکن است برای کنار آمدن با این شرایط به کمک‌های حرفه‌ای نیاز داشته باشد. در این شرایط کودک علائم خاصی دارد که نشان‌دهنده نیاز او به دریافت کمک تخصصی است.. تجربه بسیاری از این علائم اندکی پس از مرگ والدین طبیعی هستند، اما اگر برای مدت طولانی ادامه داشته باشند و هیچ نشانه‌ای از تغییر مشاهده نشود ممکن است نشان‌دهنده مشکلات جدی باشند.
– مشکل در صحبت
کودک برای صحبت کردن درباره پدر یا مادرش که فوت کرده است دچار مشکل می‌شود.
– پرخاشگری
مشاهده رفتار پرخاشگرانه و عصبانیت زیاد در مواقعی که این مقدار خشم غیرطبیعی به نظر می‌رسد.
– علائم فیزیکی
ممکن است کودک به صورت مداوم مشکلات جسمی و ناراحتی‌های غیرقابل توضیحی مانند معده درد و سردرد را تجربه کند.
– مشکلات خواب و تغذیه
بروز مشکلات خواب و اختلال تغذیه در این کودکان شایع است مانند افراط در غذا خوردن یا کم‌اشتهایی
– انزواطلبی
کودک تمایلی به ایجاد ارتباط با دوستان و معاشرت با سایرین ندارد.
– مشکلات تحصیلی
کودک با مشکلات تحصیلی جدی، ناتوانی در تمرکز یا مشکلات رفتاری دست‌به‌گریبان است
– احساس گناه
کودک ممکن است به‌صورت مداوم خود را سرزنش کند و احساس گناه داشته باشد.
– رفتار خودویرانگر
کودک در این شرایط ممکن است رفتارهای پرخطر انجام دهد و در مورد تمایل به آسیب رساندن به خود صحبت کند.
اهمیت درمان کودک
کودکی که تحت درمان قرار می‌گیرد این فرصت را در اختیار خواهد داشت تا در یک محیط امن و بدون قضاوت در مورد مشکلات و نگرانی‌های خود صحبت کند. ممکن است درمانگر یا مشاور در بخشی از روند درمان، حضور سایر اعضای خانواده در جلسات لازم بداند. در این جلسات کلیه اعضای خانواده در کنار هم برای رفع مشکلات موجود صحبت و همفکری می‌کنند.
مهارت کلامی و بیان احساسات معمولاً در کودکان زیر حدود 8 سال رشد چندانی نکرده است و بنابراین کودک ممکن است نتواند از طریق صحبت کردن احساسات خود را با دیگران در میان بگذارد.
در این شرایط استفاده از بازی‌درمانی شرایطی را به وجود می‌آورد که کودک بتواند در مورد احساساتی که تجربه می‌کند با سایرین ارتباط برقرار کند.
نکته بسیار مهم این است که کودکان و نوزادان بسیار خردسال نیز بااینکه ممکن است در ظاهر علائم واضحی نداشته باشند اما عمیقاً تحت تأثیر از دست دادن والدین خود قرار می‌گیرند. در این شرایط لازم است اعضای خانواده و پرستار، رفتار کودک سوگوار را به‌صورت دقیق موردتوجه قرار دهند و در صورت مشاهده علایم خاص سریعاً با پزشک مشورت کنند.
یکی از مؤثرترین اقداماتی که می‌توان برای حفظ سلامت روان کودک در شرایط سوگواری و برگرداندن او به زندگی متعادل استفاده کرد، حضور یک پرستار کودک باتجربه و آگاه در کنار او است. در این شرایط پرستار کودک نقش مهمی در ایجاد آرامش در محیط اطراف کودک سوگوار و بهبود شرایط موجود دارد. پرستار کودک با ارائه حمایت عاطفی و روانی تأثیر بسزایی در سازگاری کودک با فقدان ایجادشده دارد.
مرکز پرستاری زندگی برتر اکسین با داشتن مجوز رسمی از وزارت بهداشت و سال‌ها تجربه در امر ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل آمادگی دارد با کادری مجرب و متخصص به‌صورت شبانه‌روزی در خدمت همشهریان گرامی باشد.
کادر مجرب این مرکز در قالب پرستار سالمند، پرستار بیمار و پرستار کودک همواره با در نظر گرفتن آخرین استانداردهای خدمات مراقبتی و پرستاری به ارائه خدمت پرداخته و آسایش و امنیت عزیزان شما را اولویت اصلی خویش قرار داده است.
برای دریافت اطلاعات بیشتر تنها کافی است که با کارشناسان این مرکز تماس حاصل فرموده و مشاوره رایگان دریافت کنید.
هشدار! این مطلب صرفاً جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید.
لطفاً به این مقاله امتیار دهید.
