ناتوانی ذهنی (یا ID) Intellectual Disability اصطلاحی است که زمانی استفاده می‌شود که کودک دارای محدودیت‌های خاصی در عملکرد و مهارت‌های شناختی از جمله مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و مراقبت از خود باشد. انواع مختلفی از ناتوانی ذهنی وجود دارد و دلایل زیادی برای بروز این مشکل وجود دارد. ناتوانی ذهنی شایع ترین ناتوانی رشدی است.
محدودیت‌های ناشی از ناتوانی ذهنی می‌تواند باعث شود که کودک کندتر یا متفاوت‌تر از یک کودک سالم رشد و پرورش یابد. ناتوانی ذهنی می تواند در هر زمانی قبل از 18 سالگی کودک، حتی قبل از تولد اتفاق بیفتد. ناتوانی ذهنی شایع ترین ناتوانی رشدی است.
طبق گزارش انجمن ناتوانی‌های فکری و رشدی، اگر فردی سه معیار زیر را داشته باشد، دچار ناتوانی ذهنی می‌شود:
- ضریب هوشی زیر 70-75 است
- محدودیت های قابل توجهی در دو یا چند حوزه وجود دارد (مهارت هایی که برای زندگی، کار و فعالیت در جامعه مورد نیاز است، مانند ارتباط با دیگران یا توانایی مراقبت از خود)
- این بیماری قبل از 18 سالگی خود را نشان می دهد
معلولیت ذهنی چگونه اتفاق می افتد؟
ناتوانی ذهنی –
ناتوانی ذهنی که قبلا به عنوان عقب ماندگی ذهنی شناخته می شد – می تواند ناشی از آسیب، بیماری یا مشکل در مغز باشد. برای بسیاری از کودکان، علت ناتوانی ذهنی ناشناخته است.
برخی از علل ناتوانی ذهنی –
مانند سندرم داون، سندرم الکل جنینی، سندرم X شکننده، نقایص مادرزادی و عفونت ها – ممکن است قبل از تولد اتفاق بیفتند. برخی از این عوامل هنگام تولد نوزاد یا بلافاصله پس از تولد اتفاق می افتد.
سایر علل ناتوانی ذهنی تا زمانی که کودک بزرگتر نشود، رخ نمی دهد. این عوامل ممکن است شامل آسیب شدید به سر، عفونت یا سکته مغزی باشد.
شایع ترین علل ناتوانی ذهنی چیست؟
شایع ترین علل ناتوانی ذهنی عبارتند از:
مشکلات ژنتیکی گاهی اوقات ناتوانی ذهنی به دلیل ژن‌های غیرطبیعی به ارث رسیده از والدین، اشتباهات در ترکیب ژن‌ها یا دلایل دیگر ایجاد می‌شود. نمونه هایی از مشکلات ژنتیکی عبارتند از: سندرم داون، سندرم X شکننده و فنیل کتونوری (PKU).
گاهی در دوران بارداری ممکن است کودک به دلایلی نتواند به درستی در درون رحم مادر رشد کند و متعاقبا ناتوانی ذهنی می تواند به وجود بیاید. به عنوان مثال، ممکن است در نحوه تقسیم سلول های نوزاد مشکلی وجود داشته باشد.
زنی که در دوران بارداری مشروبات الکلی مصرف می کند یا به عفونتی مانند سرخجه مبتلا می شود، ممکن است نوزادی با ناتوانی ذهنی به دنیا بیاورد.
مشکلات خاصی در هنگام تولد و در حین زایمان ممکن است رخ دهد مانند عدم دریافت اکسیژن کافی نوزاد- که ممکن است باعث ناتوانی ذهنی نوزاد شود.
بیماری ها یا قرار گرفتن در معرض سموم نیز از دیگر عوامل بروز ناتوانی ذهنی می باشد. بیماری هایی مانند سیاه سرفه، سرخک یا مننژیت می توانند باعث ناتوانی ذهنی در کودکان شوند.
ناتوانی ذهنی همچنین می تواند ناشی از سوء تغذیه شدید، عدم دریافت مراقبت های پزشکی مناسب، یا قرار گرفتن در معرض سمومی مانند سرب یا جیوه باشند.
خوشبختانه ناتوانی ذهنی مسری نیست و نمیتواند از یک فرد فرد دیگر منتقل شود. همچنین مشخص شده است که این مشکل یک نوع بیماری روانی مانند افسردگی نیست.
هیچ درمانی برای ناتوانی ذهنی وجود ندارد. با این حال، کودکان دارای ناتوانی ذهنی می توانند کارهای زیادی را بیاموزند. آنها ممکن است نیاز به زمان بیشتری داشته باشند یا با روش های متفاوتی نسبت به سایر کودکان اطلاعات را بیاموزند.
ناتوانی ذهنی چقدر شایع است؟
به عنوان مثال تقریباً 6.5 میلیون نفر در ایالات متحده دارای معلولیت ذهنی هستند. تقریباً 1 تا 3 درصد از جمعیت جهان دارای معلولیت ذهنی هستند یعنی چیزی به اندازه 200 میلیون نفر.
ناتوانی ذهنی به طور قابل توجهی در کشورهای کم درآمد شایع تر است – 16.41 نفر در هر 1000 نفر ممکن است دچار ناتوانی ذهنی باشند. به طور کلی ناتوانی ها در کشورهای کم درآمد شایع تر است.
برنامه توسعه سازمان ملل متحد تخمین می زند که 80 درصد از همه افراد دارای معلولیت در کشورهای کم درآمد زندگی می کنند. افراد دارای معلولیت تقریباً یک نفر از هر 10 نفر را در سراسر جهان را تشکیل می دهند. اما این میانگین در کشورهای فقیر به اندازه یک نفر از هر پنج نفر می باشد.
پیشنهاد مقاله: کودکان با نیاز‌های خاص
نکاتی برای والدین کودک با ناتوانی ذهنی:
با ناتوانی ذهنی آشنا شوید. هر چه بیشتر د رمورد این مشکل بدانید، بیشتر می توانید به خود و فرزندتان کمک کنید.
صبور باشید، امیدوار باشید زیرا فرزند شما مانند هر کودک دیگری، یک عمر کامل برای یادگیری و رشد فرصت دارد.
استقلال را در فرزند خود تشویق کنید. به عنوان مثال، به کودک خود کمک کنید تا مهارت های خودمراقبتی روزانه مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن، استفاده از حمام و نظافت را بیاموزد.
به فرزندتان کارهای خانه را یاد بدهید. سن، دامنه توجه و توانایی های او را در نظر داشته باشید. کارها را به مراحل کوچکتر تقسیم کنید. به عنوان مثال، اگر وظیفه فرزندتان چیدن سفره است، ابتدا از او بخواهید تعداد مناسبی دستمال سفره تهیه کند.
سپس از او بخواهید یکی را در محل هر یک از اعضای خانواده سر میز بگذارد. همین کار را با ظروف انجام دهید و یکی یکی پیش بروید. قدم به قدم به او بگویید چه کاری انجام دهد تا کار ها تمام شود. نحوه انجام کارها را به کودک نشان دهید. زمانی که کودک نیاز به کمک دارد به او کمک کنید.
به کودک خود بازخورد مثبت نشان دهید. وقتی فرزندتان کارها را بدرستی انجام می دهد، او را تحسین کنید. توانایی های فرزندتان را بسازید.
توجه کنید که فرزندتان در مدرسه چه مهارت هایی را می آموزد. راه هایی را بیابید که فرزندتان آن مهارت ها را در خانه به کار گیرد. به عنوان مثال، اگر معلم در مورد پول به کودکان درس داده است، فرزندتان را با خود به سوپرمارکت ببرید. به او کمک کنید تا برای خرید مواد غذایی پول را حساب کند. به او کمک کنید تا خرده پول ها را بشمارد.
فرصت هایی را در جامعه برای فعالیت های اجتماعی کودک بوجود آورید. فعالیت هایی مانند پیشاهنگی ها، فعالیت های مراکز تفریحی، ورزش و غیره را در نظر بگیرید. این فعالیت ها به فرزند شما کمک می کند تا مهارت های اجتماعی و همچنین سرگرمی های مختلف را بیاموزد.
با والدین دیگری که فرزندانشان معلولیت ذهنی دارند صحبت کنید. والدین این کودکان می توانند توصیه های عملی و حمایت عاطفی را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. درباره گروه های والدین در اطراف خود اطلاعات کسب نمایید و با آنها ارتباط برقرار کنید.
با مدرسه در ارتباط باشید. با معلمان فرزندتان در تماس باشید. به دنبال یافتن راه های پشتیبانی از کودک برای یادگیری موثرتر دروس در مدرسه باشید.
از زیبای درون کودک خود لذت ببرید – او یک گنج است. از فرزندتان هم یاد بگیرید. کسانی که دارای ناتوانی ذهنی هستند نور خاصی در درون دارند – بگذارید این نور بدرخشد.
موسسه پرستاری زندگی برتر اکسین با داشتن مجوز رسمی از وزارت بهداشت و سال ها تجربه در امر ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل آمادگی دارد با کادری مجرب و متخصص به صورت شبانه روزی در خدمت همشهریان گرامی باشد.
کادر مجرب این مرکز در قالب پرستار سالمند ، پرستار بیمار و پرستار کودک همواره با در نظر گرفتن آخرین استانداردهای خدمات مراقبتی و پرستاری به ارائه خدمت پرداخته و آسایش و امنیت عزیزان شما را اولویت اصلی خویش قرار داده است.
برای دریافت اطلاعات بیشتر تنها کافی است که با کارشناسان این مرکز تماس حاصل نموده و مشاوره رایگان دریافت نمایید.
