مثانه بیش فعال در کودکان؛ درمان قطعی سندروم مثانه بیش فعال

مثانه بیش فعال در کودکان سبب می‌شود که فرد به‌طور ناگهانی به دفع ادرار نیاز پیدا کند. افرادی که علائم مثانه بیش فعال را بروز می‌دهند؛ مجبور می‌شوند که بارها در طول شبانه روز دفع ادرار داشته باشند. حتی اگر مقدار دفع ادرار کم باشد؛ رایج‌ترین علائم مثانه بیش فعال تکرر ادرار، عوامل عصبی و التهاب مثانه است. این افراد تصور می‌کنند که باید خودشان را فوری به سرویس بهداشتی برسانند. همچنین نشتی ادرار و بی‌اختیاری ادرار هم در این افراد دیده می‌شود.  سندروم مثانه بیش فعال کاملا قابل درمان نیست؛ اما می‌توان با رعایت برخی موارد شدت آن را کاهش داد.

مثانه بیش فعال چیست؟

مثانه بیش‌فعال یا Overactive bladder (OAB) حالتی است که طی آن فرد مدام به دفع ادرار نیاز پیدا می‌کند. او میل بدون کنترل به دفع، حس بی‌اختیاری ادراری و نیاز به دفع شبانه دارد. عارضه مثانه بیش فعال در حدود دو سوم زنان رایج است. این بیماری در بین زنان بیشتر از نوع مثانه بیش فعال خشک است. فرد مبتلا تصور می‌کند که بلافاصله باید دفع ادرار داشته باشد. نوع دیگری از عارضه مثانه بیش فعال از نوع خیس است که در آن فرد دچار بی‌اختیاری ادراری فوری شده و بعد از نیاز شدید و ناگهانی به دفع ادرار، دچار نشت ادراری نیز می‌شود.

بدن معمولا ادرار را در مثانه نگه می‌دارد و زمانی که مثانه پر شد؛ عصب‌ها به عضلات اطراف مثانه پیام می‌دهند که زمان تخلیه و دفع ادرار رسیده است. همچنین دیگر عصب‌ها به مجرای ادرار دستور می‌دهند که برای خروج ادرار از بدن باز شوند. گاهی عصب‌ها سیگنال‌های اشتباه ارسال می‌کنند و به مثانه دستور دفع می‌دهند؛ درحالی‌که هنوز مثانه کاملا پر نشده است. در این حالت گفته می‌شود که فرد دچار مثانه بیش فعال شده است. برای کمک به درمان انواع بیماری‌ها شما می‌توانید از خدمات پرستار کودک بهره‌مند شوید. پرستار با ارائه خدمات تخصصی برای بهبود شرایط بیماری، به بهبود وضعیت بیمار کمک می‌کنند.

بیش فعالی مثانه در کودکان

سندروم مثانه بیش‌فعال در کودکان نیز بروز می‌کند. مثانه بیش فعال در کودکان مانند سندروم مثانه بیش فعال در بزرگسالان است. هرچند ممکن است کودکان علائم متفاوتی نشان بدهند. ناتوانی در کنترل عضلات مثانه، مصرف مواد محرک مانند شکلات و مایعات زیاد و التهاب مثانه از دلایل پرکاری مثانه در کودکان است.

به نقل از سایت webmd:

یکی دیگر از علل پرکاری مثانه وضعیتی به نام پولاکیوری یا سندرم تکرر ادرار در روز است. کودکانی که پولاکیوری دارند مکرر ادرار می کنند. در برخی موارد، ممکن است هر پنج تا 10 دقیقه یکبار ادرار کنند یا بین 10 تا 30 بار در روز ادرار کنند. این عارضه بیشتر در بین کودکان 3 تا 8 ساله دیده می شود و فقط در ساعات بیداری وجود دارد. علائم دیگری وجود ندارد. پزشکان معتقدند پولاکیوری با استرس مرتبط است. معمولاً این بیماری پس از دو تا سه هفته بدون نیاز به درمان از بین می رود.

علائم مثانه بیش فعال

سندروم مثانه بیش فعال در کودکان علائم و نشانه‌های زیادی دارد که رایج‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• نیاز فوری به ادرار: در این بیماری کودک به سرعت نیاز به دفع ادرار دارد. به‌عبارتی او تصور می‌کند که باید خیلی سریع خودش را به سرویس بهداشتی برساند؛ در غیر این صورت نمی‌تواند ادرارش را نگه دارد.
• در این بیماری کودک مدام نیاز به دفع ادرار پیدا می‌کند.
• کوکد همواره نیاز فوری به دفع ادرار دارد و این عارضه با احتمال نشتی ادرار همراه است.
• خیس شدن مکرر کودک در طول روز بعد از 3 سالگی، یا خیس شدن شبانه بعد از 4 سالگی و یا حداقل دوباره در شب نیاز به دفع ادرار
• خواب کودک برای دستشویی رفتن مختل و یا قطع شود.

علائم و نشانه های مثانه بیش فعال در کودکان ممکن است به سختی قابل تشخیص باشد.

علل مبتلا شدن به بیش فعالی مثانه

اصلی‌ترین دلیل ابتلا به سندروم مثانه بیش‌فعال در کودکان، آسیب عضلات دتروسور است. عضله دتروسور یک مجموعه از فیبرهای عضلانی است که در دیواره مثانه قرار دارند و بیماری باعث اختلال در عملکرد و آسیب آن‌ها می‌شود. می‌دانید که عفونت بیمارستانی چیست؟ گاهی انواع عفونت‌ها در مجاری ادرار می‌توانند دلیلی برای بروز بیماری OAB باشند. از شایع‌ترین دلایل بروز سندروم مثانه بیش فعال شامل موارد زیر است:

1. کافئین
   کافئین در نوشیدنی‌های انرژی زا یافت می‌شود، ادرار آور است که مایعات را از بدن خارج می‌کند می‌تواند منجر به تکرر ادرار شود. همچنین می‌تواند در مقادیر زیاد باعث اسپاسم عضلانی در مثانه شود.

1. آلرژی خوراکی
   خوردن یا نوشیدن چیزی که کودک به آن حساسیت دارد نیز می‌تواند باعث فعال شدن مثانه شود.

1. اضطراب
   موقعیت‌هایی که باعث ترس یا اضطراب برای کودک می‌شوند نیز می‌توانند باعث خیس شدن لباس او شوند.

1. ساختار مثانه کودک
   اگر مثانه به طور غیر طبیعی کوچک باشد یا برخی از ناهنجاری‌ها در مثانه یا سیستم‌های متصل وجود داشته باشد بیش فعالی مثانه در کودک رخ می‌دهد.

1. تحریک دیواره مثانه
   مثانه ممکن است با تخلیه مکرر به عفونت یا تحریک پاسخ دهد و باعث بروز علائم مثانه بیش فعال شود.

1. عدم تولید هورمون
   اگر بدن هورمونی به نام ADH به اندازه کافی تولید نکند، مثانه بیش فعال نیز ممکن است رخ دهد. این ماده شیمیایی تولید ادرار را کند می‌کند و بدن بیشتر در شب تمایل به تولید ADH دارد. اگر بدن به اندازه کافی ADH تولید نکند، ممکن است تولید ادرار در شب کم نشود. این می‌تواند منجر به پر شدن بیش از حد مثانه و نیاز کودک به ادرار کردن شود.

1. رفتار کودک
   تعدادی از دلایل مثانه بیش فعال نیز وجود دارد که به رفتار کودک مربوط می‌شود. این موارد شامل خنده یا حواس پرتی بیش از حد برای رفتن به‌موقع دستشویی است. اگر بعد از قطع کافئین از رژیم غذایی کودک و رفع شدن آلرژی و اضطراب، شب ادراری ادامه یابد، مراقبان بهتر است کودک را نزد پزشک متخصص ببرند.

تشخیص پرکاری مثانه

برای تشخیص مثانه بیش فعال در کودکان و بزرگسالان، معاینه توسط پزشک انجام می‌شود.

• بررسی سوابق بیمار و ارزیابی جزئیاتی مانند الگوی ادرار، تعداد و فاصله زمانی بین تحریک و دفع ادرار، عوامل تحریک کننده، دیگر علائم مرتبط و تاثیر آن در کیفیت زندگی
• تست ادرار و بررسی سطح آلبومین، قند، عفونت ادراری و دیگر نشانه‌های مرتبط
• سونوگرافی مثانه یا سیستتوسکوپی

ارتباط مثانه بیش فعال با سن

مثانه بیش فعال به سن مرتبط نیست، اگرچه بسیاری از مبتلایان به این بیماری ممکن است کودکان باشند. مثانه بیش فعال می‌تواند کودکان و بزرگسالان را تحت تأثیر قرار دهد. اگرچه ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما در بزرگسالان بالای 40 سال شیوع بیشتری دارد.
بیشتر کودکان تقریباً تا سن 7 سالگی از این بیماری رنج می‌برند. خیس شدن لباس یا خالی شدن مکرر مثانه در خردسال زیر 3 سال طبیعی است و نباید به عنوان مشکلی جدی در نظر گرفته شود.

درمان قطعی مثانه بیش فعال کودکان

درمان مثانه بیش فعال کودکان به‌صورت کامل امکان‌پذیر نیست. تنها می‌توان علائم بروز این بیماری را کمرنگ‌تر کرد. معمولا پزشکان برای درمان مثانه بیش فعال کودکان عضلات کف لگن را تقویت می‌کنند تا کنترل بیشتری روی دفع ادرار داشته باشند. در این موارد ورزش کگل توصیه می‌شود. درمان OAB خودبه‌خود انجام نمی‌شود. عدم درمان مثانه بیش فعال در کودکان باعث بدتر شدن و تشدید علائم، ضعیف شدن عضلات کنترل کننده ادرار و نازک شدن عضلاتی کف لگن می‌شود.

برای درمان OAB معمولا از ترکیبی از روش‌ها استفاده می‌کنند. کنترل علائم مثانه بیش فعال در کودکان شامل موارد زیر است:

• تغییر برخی از عادت‌ها در زندگی و عدم مصرف موادی مانند قهوه، مشروبات گازدار، آب‌نبات و الکل
• تکنیک‌های استراحت و تنفس مانند مدیتیشن و تمرینات آرامش از طریق تنفس عمیق و آهسته
• تمرینات تقویت و کنترل عضلات مثانه از جمله تمرینات کگل
• درمان دارویی به کمک داروهایی مانند آنتی‌کولینرژیک‌ها و داروهای مسدودکننده آلفا
• درمان مثانه بیش‌فعال به کمک فیزیوتراپی و تکنیک‌های توانبخش از جمله تحریک عصبی الکتریکی (PTNS)، تحریک مغناطیسی تکانه ناحیه‌ای (TMS) و تحریک توانبخشی عمقی (DBS)

درمان مثانه بیش فعال با بازآموزی مثانه

شامل قرار دادن کودک در یک “برنامه خنثی کردن” است که در آن او به اتاق دستشویی می‌رود تا طبق برنامه ادرار کند. این موضوع به کودک کمک می‌کند مثانه به آرامی آموزش داده شود تا ادرار بیشتر و بیشتر نگه داشته شود، همانطور که برای آن طراحی شده است.

تمرینات کف لگن برای درمان قطعی مثانه بیش فعال

راهی برای تقویت عضلاتی است که برای کند کردن و توقف جریان ادرار و جلوگیری از ادرار بی اختیار نقش دارند.

جراحی برای درمان سندروم بیش فعالی

اگر اسکن اولتراسوند نشان دهد که ناهنجاری‌های مثانه است که باعث شب ادراری می‌شود، ممکن است پزشک کودک گزینه های جراحی را برای ترمیم و برطرف نمودن مشکل پیشنهاد کند. جراحی معمولاً آخرین گزینه برای درمان است، زیرا بیشتر کودکان مشکلات شب ادراری خود را پشت سر می‌گذارند و هرگز نیازی به مداخله جراحی وجود ندارد.

قرص برای مثانه بیش فعال

از مهم‌ترین داروهایی که به درمان مثانه بیش فعال کمک می‌کند؛ داروهای ضدکولینرژیک است که فعالیت عضلات مثانه را کاهش داده و به کاهش ترشح ادرار کمک می‌کنند. از جمله این داروها می‌توان به قرص‌هایی مانند اوکسی‌بوتینین، تولترودین، داریفناکین و سولیفناسین اشاره کرد.

ورزش برای مثانه بیش فعال کودکان

برای درمان سندروم مثانه بیش فعال می‌توان به تقویت عضلات مثانه پرداخت. ورزش و تمرینات ورزشی برای این منظور کاربرد دارند. از مهم‌ترین تمریناتی که در این زمینه به کودک شما کمک می‌کنند؛ عبارت‌اند از:

• تمرینات کگل
• تمرینات تنفسی عمیق
• پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، شنا و بدنسازی با وزنه‌های سبک

داروی گیاهی برای مثانه بیش فعال کودک

به جز تمام موارد گفته شده، برخی از داروهای گیاهی هم برای درمان و کنترل علائم مثانه بیش‌فعال کاربرد دارد. از جمله رایج‌ترین این داروها عبارت‌اند از:

• گل چای به‌خاطر خواص ضدالتهابی و ضدعفونی کننده به التیام علائم و کاهش التهاب در مثانه کمک می‌کند.
• آرنیکا یا گل همیشه بهار کوهی خواص ضدالتهاب و آرامش‌بخش دارد که برای کاهش التهاب و تحریک مثانه مفید است.
• پوک ریشه خواص ضدعفونی کننده داشته و به کاهش التهاب مثانه کمک می‌کند.

راهکارهای تقویت مثانه بیش فعال

درصورتی‌که در کنترل ادرار مشکل دارید؛ گزینه‌های متعددی برای کمک به شما وجود دارند. برخی از روش‌های طبیعی برای تقویت مثانه و درمان بیش‌فعالی مثانه مفید و موثر هستند. در ادامه برخی از راهکارهای موثر برای درمان و بهبود مثانه بیش فعال کودکان را مرور می‌کنیم:

• نظارت بر مصرف مایعات
  برای درمان  مثانه بیش فعال کودکان لازم است که نوع و میزان مایعاتی که مصرف می‌کنید را ثبت و بررسی کنید. درست مانند رژیم‌های غذایی لاغری، در این رژیم هم مصرف مایعات به‌دقت بررسی می‌شوند. ثبت دقیق مایعات مصرفی برای کنترل بهتر شرایط بیماری مثانه بیش فعال کودکان مفید است.

• تمرین دادن به مثانه
  از بهترین و موثرترین روش‌های غیردارویی برای درمان مثانه بیش فعال، تمرین دادن به مثانه است. این روش شامل یک برنامه دقیق برای دفع ادرار است. با این روش عضلات لگن تقویت می‌شوند و علائم بیش‌فعالی مثانه کنترل می‌شوند.

• استفاده از پدهای جاذب برای کنترل مثانه بیش فعال
  استفاده از پدهای جاذب ادرار کمک می‌کند تا استرس کمتری در خصوص این بیماری و کنترل علائم آن داشته باشید. پدهای جذب ادرار یک راه‌حل عالی برای کنترل نشت‌های ناخواسته ادرار هستند. این پدها با جذب سریع مایع به کودک این امکان را می‌دهند که در موقعیت‌های اجتماعی بدون نگرانی در خصوص بیماری حضور پیدا کند.

• مصرف ویتامین C
  مکمل‌های ویتامین C برای مبارزه با استرس اکسیداتیو مفید است و به حفظ سلامت اعصاب اطراف مثانه کودک کمک می‌کند. این ویتامین به تقویت سیستم دفعی پرداخته و نشتی ادرار را کاهش می‌دهد.

• کاهش وزن
  کاهش وزن نه تنها برای سلامتی بدن مفید است که باعث می‌شود انعطاف‌پذیری عضلات مثانه هم افزایش پیدا کند. این روند در نهایت برای کاهش علائم مثانه بیش فعال کودکان و بی‌اختیاری مثانه مفید است. این تغییر سبک زندگی تاثیر خوبی در بهبود کیفیت زندگی شما دارد.

• کوئرستین
  کوئرستین یک فلانوئید طبیعی است که خاصیت ضدالتهاب داشته و باعث می‌شود احساس اضطراب برای دفع ادرار کاهش پیدا کند. با این ماده مغذی نیاز فوری به سرویس بهداشتی کاهش پیدا می‌کند.

• گیاه بوچو
  گیاه بوچو یک گیاه ضدالتهاب، ضدباکتری و ادرارآور است. از درمان‌هایی که در طب سنتی برای مثانه بیش فعال کودک انتخاب می‌شود؛ گیاه بوچو است. این گیاه از آفریقای جنوبی می‌آید. این گیاه نه تنها برای پاکسازی دستگاه ادراری که برای بهبود عملکرد مثانه و کلیه‌ها نیز مفید است.

• قطع کافئین
  کافئین می تواند منجر به مثانه بیش فعال در کودکان شود. کافئین همچنین می‌تواند اثرات منفی دیگری بر الگوی خواب در کودکان داشته باشد، بنابراین ممکن است ایده خوبی باشد که این ماده را به طور کامل از رژیم غذایی کودک حذف کنید.

• اجتناب از نوشیدن مایعات قبل از خواب
  این کار باعث کاهش شب ادراری کودک در طول شب می‌گردد.

چه موقع برای مثانه بیش فعال به پزشک مراجعه کنیم؟

همانطور که در بالا ذکر شد، بسیاری از کودکان از این بیماری رنج می‌برند. اگر کودکی تا زمان رسیدن به 7 سالگی هنوز علائم مثانه بیش فعال را نشان می‌دهد، باید به پزشک مراجعه شود. پزشک قادر خواهد بود برای بهترین گزینه‌های درمانی مشاوره ارائه دهد.

پزشک کودکان، احتمالاً یک سری آزمایشات را برای بررسی علت اصلی علائم مثانه بیش فعال انجام می‌دهد. این آزمایشات ممکن است شامل نمونه ادرار برای بررسی عفونت و سونوگرافی برای یافتن هرگونه ناهنجاری در مثانه یا سیستم‌های مربوطه باشد.

سندروم مثانه بیش فعال یک بیماری شایع است که باعث ایجاد حالت اضطرار برای دفع ادرار یا حتی نشتی و بی‌اختیاری ادرار می‌شود. این افراد معمولا احساس می‌کنند که باید سریع خودشان را به سرویس بهداشتی برسانند. درمان قطعی سندروم مثانه بیش فعال امکان‌پذیر نیست؛ اما می‌توان با برخی از ترفندها مانند تغییر سبک زندگی یا ورزش، فیزیوتراپی و غیره علائم این بیماری را کنترل کرد.

سوالات متداول

1. آیا مثانه بیش فعال در کودکان قابل درمان است؟

بله؛ با عوض شدن سبک زندگی، عمل جراحی، تمرینات ورزشی و محدود کردن نوشیدنی‌های الکلی و گازدار می‌توان علائم ناشی از بیماری OAB را درمان کرد.

2. آیا مثانه بیش فعال کودکان خطرناک است؟

سندروم بیش فعالی کودکان خطرناک و کشنده نیست؛ اما باعث ایجاد اختلال در کیفیت زندگی کودک می‌شود.

3. آیا مثانه بیش فعال و افتادگی مثانه با هم متفاوت هستند؟

بله؛ افتادگی مثانه ناشی از ضعف عضلات مثانه و بافت‌های اطراف آن است که در اثر ضربه یا فشار مزمن به‌خصوص بعد از زایمان یا ضعف لگنی یا عواملی مانند سن و کاهش سطح استروژن در زنان بعد از یائسگی ایجاد می‌شود.

4. علت پرکاری مثانه کودکان چیست؟

برخی بیماری‌ها و تروما می‌توانند باعث آسیب عصبی شوند، از جمله جراحی لگن یا کمر، فتق دیسک، پرتودرمانی، بیماری پارکینسون، ام اس یا سکته مغزی. داروها، الکل و کافئین بر سیگنال‌های مغز شما تأثیر می‌گذارد و باعث سرریزشدن مثانه می شود.

5. چه ویتامینی مثانه بیش فعال کودک را متوقف می کند؟

مکمل ویتامین D ممکن است به عنوان یک عامل موثر برای پیشگیری یا کاهش علائم مثانه مانند مثانه بیش فعال و بی اختیاری شناخته شود.

6. آیا نوشیدن آب برای مثانه بیش فعال کودک مفید است؟

نوشیدن آب در واقع یکی از بهترین کارهایی است که می توانید برای مثانه بیش فعال کودک خود انجام دهید. بهتر است آب مصرفی خود را در طول روز پخش کنید. جرعه جرعه بنوشید؛ یکباره آب زیادی نخورید.

7. بهترین درمان قطعی مثانه بیش فعال کدام است؟

تمرینات کگل و دوری از کافئین و قهوه جز بهترین درمان های قطعی مثانه بیش فعال در کودکان و بزرگسالان می باشد.