علل گاز گرفتن در کودکان و روش های برطرف نمودن آن

کودکان در طول سنین مختلف، گاهی رفتارهای ناهنجار و غیرعادی از خود نشان می‌دهند. گاز گرفتن کودکان از رفتارهای ناهنجاری است که معمولا باعث گیج شدن یا حتی ترس و نگرانی والدین می‌شود. علت گاز گرفتن کودک به‌نسبت سنی که کودک در آن قرار دارد؛ متفاوت است. این عارضه معمولا برای کشف اشیا، بروز خشم و احساسات و مواردی از این دست انجام می‌شود. پیدا کردن علت گاز گرفتن بچه‌ها مهم‌ترین مسئله در این زمان است. معمولا با مشخص شدن علت گاز گرفتن بچه‌ها می‌توانید بهترین راهکار را برای درمان آن پیدا کنید.

گاز گرفتن کودکان

کودکان خردسال از روش‌های عجیبی برای کشف محیط اطراف استفاده می‌کنند. آن‌ها چیزها را در دهان گذاشته و آن‌ها را از طریق چشیدن یا لمس کردن کشف می‌کنند. کودکان 6 تا 12 ماهه از روش‌هایی مانند گاز گرفتن، نیشگون گرفت و کشیدن مو بری کشف اقلام موجود در محیط استفاده می‌کنند. این یک راه برای شناختن دنیا است. ممکن است شما هم تجربه کرده باشید که کودک شما را گاز می‌گیرد و به شما زل می‌زد تا ببیند که عکس‌العمل شما چیست. حتی ممکن است که کودک این کار را بارها تکرار کند.

درصورتی‌که عصبانی شوید؛ ممکن است کودک از این واکنش شما خوشش آمده و دوباره کارش را تکرار کند. از طرفی دندان درآوردن و خارش لثه‌ها انگیزه‌ای است که باعث می‌شود نوزاد بخواهد چیزی را گاز بگیرد. حسادت در کودکان هیجان یا عصبانیت یا ناراحتی و آسیب‌دیدن از انگیزه‌هایی است که کودک نوپا را وادار می‌کند که چیزی را گاز بگیرد. همچنین گاهی نوزاد احساسات و عواطفی را تجربه می‌کند که نمی‌تواند با هیچ کلمه‌ای آن را توصیف کند. درنتیجه تلاش می‌کند تا با گازگرفتن، احساسات خود را بروز بدهد. گاهی نوزاد این کار را برای جلب توجه انجام می‌دهد چرا که می‌داند با گاز گرفتن همواره همه متوجه او خواهند شد.

چرا کودکان گاز می‌گیرند؟

بیشتر کودکان تا پیش از سن پیش‌دبستانی، حداقل یک بار رفتار گاز گرفتن را بروز داده‌اند. هرچه سن نوزاد شما کمتر باشد و او توانایی کمتری در صحبت کردن و بیان احساسات خود داشته باشد؛ ممکن است رفتار گاز رفتن را بروز دهد. بچه‌ها ممکن است احساساتی مانند ترس، عصبانیت، احساس درماندگی و خشم را با گاز گرفتن نشان بدهند. همچنین کودکان خردسال در زمان دعوا، اگر احساس بی‌دفاع بودن بکنند؛ ممکن است با گاز گرفتن از خودشان دفاع کنند.

گاهی یک تغییر بزرگ مانند ورود نوزاد جدید و یا تغییر خانه باعث ناراحتی‌ نوزاد شده و پرخاشگری او با گاز گرفتن بروز پیدا می‌کند. در این مواقع باید راه‌های کاهش استرس کودک را یاد بگیرید و تلاش کنید که دوباره آرامش را به کودکتان بازگردانید.

روش‌های جلوگیری از گاز گرفتن کودک

حالا که علت گاز گرفتن کودک را می‌دانید؛ بهتر است روش‌های جلوگیری از آن را هم بشناسید. برای درمان این عارضه معمولا باید از راهکارهایی استفاده کنید که با علت گاز گرفتن کودک تناسب داشته باشند. به‌عبارتی شما از ترفندهای متناسب با علت گاز گرفتن کودک استفاده می‌کنید. از جمله روش‌های جلوگیری از گاز گرفتن کودک عبارت‌اند از:

1. برای جلوگیری از گاز گرفتن نوزاد سه ماهه زمان صرف کنید و فکر کنید

رفتارهای نوزاد را چک کنید و ببینید که فرزند شما دقیقا در چه زمان‌هایی واکنش گاز گرفتن را انجام می‌دهد. آیا کودک شما در زمان‌های بازی و کار کردن با اسباب‌بازی‌ها این کار را می‌کند یا زمانی که اطراف شلوغ شده و در جمع دوستانش حضور دارد؛ این رفتار از او سر می‌زند؟ آیا زمانی که به نوزاد جدید شیر می‌دهید؛ تلاش می‌کند که او را گاز بگیرد؟ رفتارهای کودک را بررسی کنید و ببینید که علت گاز گرفتن کودک چیست. بعد از مشخص کردن علت گاز گرفتن کودک می‌توانید خودتان را برای مقابله با گاز گرفتن کودک آماده کنید. در این مواقع استفاده از خدمات پرستار کودک هم می‌تواند مفید باشد.

2. برای درمان گاز گرفتن نوزاد از معلمان و مربیان مهد کودک کمک بگیرید

رفتار ناهنجار کودک‌تان را به مربیان و معلمان مهد کودک اطلاع بدهید. مربیان و معلمان مهد کودک هم زمان زیادی را با کودک صرف می‌کنند. از آن‌ها بخواهید که رفتار ناهنجار کودک شما را تحت نظر گرفته و تلاش کنند که آن را کنترل کنند. مربیان برای مقابله با رفتارهای ناهنجار کودک و گاز گرفتن در کودکان روش‌های ابداعی خودشان را دارند. مطمئن شوید که آن‌ها رفتارهای اصولی و درستی با کودک شما داشته باشند و برای کنترل کودک عکس‌العمل‌های غلطی بروز نمی‌دهند.

3. جلوگیری از گاز گرفتن با زیر نظر گرفتن بچه

معمولا گاز گرفتن کودک با علائم هشدار دهنده‌ای مانند گریه کردن، پا کوبیدن، جهش به جلو و غیره همراه است. فرزندانتان را تحت نظر بگیرید و درصورت مشاهده این علائم، به اوضاع رسیدگی کنید.

4. مسیر توجه فرزند برای پیشگیری از گاز گرفتن آن ها را تغییر دهید

در مواقعی که احساس می‌کنید کودک قرار است واکنش گاز گرفتن را نشان بدهد؛ با چیز دیگری حواس او را پرت کنید.

5. برای پیشگیری  گاز گرفتن کودک یک ساله محبت کردن به فرزندتان را فراموش نکنید

زمانی که می‌خواهید از گاز گرفتن فرزندتان جلوگیری کنید؛ رفتار با محبت و ملایم را فراموش نکنید. درصورتی که شما هم هیجان‌زده یا عصبانی شوید؛ ممکن است دیگر نتوانید رفتارهای کودک را کنترل کنید. اما اگر سعی می‌کنید که او را مهار کنید؛ به یاد داشته باشید که او یک فرزند بسیار کوچک است و توانایی بالایی برای کنترل رفتارهای خود ندارد. ازطرفی فرزند شما در حال یادگیری است و در این مسیر شما تنها پشتیبان او هستید.

6. در خصوص گاز گرفتن با فرزندتان صحبت کنید

تلاش کنید که بد بودن رفتار گاز گرفتن را به فرزندتان توضیح دهید. اگر علت گاز گرفتن در کودکان را متوجه شدید و دریافتید که این عارضه یک پشتوانه روانی دارد؛ می‌توانید به فرزند‌ان آسیبی که گاز گرفتن ایجاد می‌کند را توضیح دهید. برای مثال به او بگوید که وقتی شما را از می‌گیرد؛ شما احساس درد می‌کنید.

7. برای جلوگیری از  گاز گرفتن کودک یک ساله با او به قرارهای بازی بروید

شاید لازم باشد تا زمانی که مشکل گاز گرفتن کودک حل شد؛ با او در بازی‌ها  شرکت کنید یا او را همراهی کنید. شما باید زمان بیشتری را در کنار فرزندتان باشید تا بتوانید این رفتار او را کنترل کنید.

8. هرگز مقابله به مثل نکنید

گاز گرفتن رفتاری نیست که با مقابله به مثل درمان شود. برخی از والدین تصور می‌کنند که درصورتی که کودک‌شان را گاز بگیرد؛ او متوجه می‌شود که این کار دردناک است و آن را تکرار نمی‌کند؛ اما این رفتار درواقع یک الگوی غلط برای مقابله با پرخاشگری به نوزاد می‌دهد. به‌عبارتی او زمانی که از طرف فرد دیگری مورد آزار قرار بگیرد؛ با گاز گرفتن از خود دفاع می‌کند. همچنین گازهای محبت‌آمیز هم می‌تواند الگوی گاز گرفتن در کودکان را القا کند.

به نقل از سایت webmd:

حتی با بهترین تلاش‌های پیشگیرانه، ممکن است حوادث گزش همچنان رخ دهد. وقتی فرزندتان گاز می گیرد، قاطعانه به او بگویید که این رفتار قابل قبول نیست با گفتن «نه، ما گاز نمی گیریم!» توضیح دهید که گاز گرفتن به طرف مقابل آسیب می رساند. سپس کودک خود را از موقعیت خارج کنید و به کودک فرصت دهید تا آرام شود.
ممکن است از والدین دیگر شنیده باشید که اگر فرزندتان شما را گاز گرفت، او را دوباره گاز بگیرید. این توصیه خوبی نیست کودکان با تقلید یاد می گیرند. اگر فرزندتان را گاز بگیرید، کودک این تصور را پیدا می کند که این رفتار قابل قبول است و احتمال اینکه دوباره آن را تکرار کند، بیشتر می شود. کتک زدن بچه به خاطر گاز گرفتن هم همینطور.

درمان گاز گرفتن کودک در سنین متفاوت

گاز گرفتن کودکان یک رفتار ناهنجار است؛ در نتیجه باید به فکر درمان آن باشید. درمان گاز گرفتن کودک، نیاز به پیدا کردن علت گاز گرفتن کودک دارد. در نهایت به نسبت سن کودک درمان‌های مختلفی برای این رفتار کودک وجود دارد. در ادامه درمان گاز گرفتن در سنین مختلف را بررسی می‌کنیم:

درمان گاز گرفتن در کودک زیر 1 سال

کودکان زیر یک سال برای بررسی دنیای اطراف‌شان از دست و دهان‌شان کمک می‌گیرند. آیا معمولا برای اینکه رفتار درست و غلط را بشناسند؛ به راهنمایی نیاز دارند؛ بنابراین بعد از بروز یک رفتار ناهنجار مانند گاز گرفتن لازم است که با خونسردی با سیگنال‌های واضح به او بفهمانید که رفتار اشتباهی بروز داده است. همچنین نوزادان زیر یک سال با فراگیری مهارت‌های زبانی، به‌مرور زمان دیگر نیازی به گاز گرفتن ندارند. گفتن نه و گاز نگیر برای کنترل کودک نوپا کافی است. این رفتار را هر بار که کودک اقدام به گاز گرفتن شما می‌کند؛ تکرار کنید.

درمان علت گاز گرفتن کودک شیرخوار و نوپا

کودکان نوپا احساسات قوی‌ زیادی دارند که گاهی در مدیریت آن عاجز هستند. درنتیجه با گاز گرفتن تلاش می‌کنند که احاساسات خود را ابزار کنند. علت گاز گرفتن کودک نوپا معمولا به خاطر عصبانیت و ناراحتی از چیزی است. ناراحتی، ناامیدی یا گیج شدن کودک ممکن است باعث شود که کودک نوپا بخواهد کسی را گاز بگیرد.

• برای مقابله با این رفتار در کودکان نوپا خیلی زود با کودک برخورد کرده و در لحظه به رفتار او واکنش نشان بدهید.
• با لحن محکم و جدی به او یک جمله قوی و قاطع بگویید. برای مثال بگویید که حق گاز گرفتن ندارد.
• همچنین به فردی که قربانی است؛ بیشتر توجه کنید و تلاش کنید که ناحیه آسیب دیده را درمان کنید. برای مثال برای او یخ بیاورید و از او مراقبت کنید. با این رفتارها کودک متوجه می‌شود که به فرد آسیب رسانده است.
• وضعیتی که باعث بروز رفتار ناهنجار کودک شده است را مرور کرده و علت گاز گرفتن کودک نوپا را پیدا کنید. برای مثال اگر کودک شما از فردی عصبانی بوده است و او را گاز گرفته است؛ به او بگویید که اجازه ندارد به‌خاطر عصبانی شدن، کسی را گاز بگیرد.
• رفتارهای جایگزین را به کودک یاد بدهید. برای مثال به او بگویید که می‌تواند بعد از موقع عصبانیت چه رفتاری از خودش نشان دهد.

درمان گاز گرفتن کودک 3 تا 6 سال

کودکان در این سن بلوغ هیجانی بیشتری دارند و شما می‌توانید با توضیح شرایط و آموزش‌های رفتاری این ناهنجاری را درمان کنید. ابتدا علت گاز گرفتن کودک 3 ساله  را پیدا کنید و به‌تناسب آن یک روش درمانی پیدا کنید. کافی است که کودک‌تان را درخصوص تبعات کاری که می‌کند؛ آگاه شود. به‌این‌ترتیب دیگر برای ادامه آن اصرار نخواهد کرد.

• بعد از کشف علت گاز گرفتن کودک 3 ساله، غلط بودن و مضراتی که گاز گرفتن دارد را برای او توضیح بدهید.
• رفتار کودک را زیر نظر بگیرید و ببینید که او در چه مواقعی گاز گرفتن را انجام می‌دهد.
• تلاش کنید در مواقع مورد نظر، یک رفتار دیگر برای او جایگزین کنید. بری مثال اگر کودک شما در زمان عصبانیت، گاز گرفتن را انجام می‌دهد؛ به او یاد بدهید که رفتار دیگری در زمان عصبانیت انجام دهد.

نکات مهم در ترک عادت گاز گرفتن کودک

• از برچسب زدن روی کودک و تکرار این موضوع که او این رفتار را بروز می‌دهد؛ خودداری کنید. هرگز رفتارهای منفی کودک را به یک برچسب تبدیل نکنید.
• هرگز به‌عنوان مقابله به مثل یا بازی یا تفریح، کودک را گاز نگیرید.
• در مواجه با این رفتار کودک، از عصبانی شدن، فریاد زدن و خشمگین شدن خودداری کنید.
• از توجه کردن بچه‌ای که این رفتار ناهنجار را نشان می‌دهد؛ خودداری کنید. توجه زیاد می‌تواند یک پاداش برای کودک تلقی شده و این رفتار را تکرار کند.
• برای رفتار گاز گرفتن، مجازات در نظر نگیرید. این کار می‌تواند خشم و عصبانیت کودک را بیشتر کند.

رفتارهایی مانند گاز گرفتن و پرت کردن اشیا در کودکان خردسال، یک رفتار طبیعی است. برخی از نوزادان به قصد کشف دنیای پیرامون، نشان دادن خشم و ناراحتی و یا هیجان، جلب توجه و غیره این رفتار ناهنجار را نشان می‌دهند. اولین گام برای کنترل و درمان این رفتار پیدا کردن علت گاز گرفتن کودک است. معمولا با پیدا کردن منشا و علت گاز گرفتن کودک می‌توانید راهکار مناسبی برای درمان آن پیدا کنید. درمان گاز گرفتن کودک معمولا شامل گوشزد کردن اشتباه بودن این رفتار و جایگزین کردن آن با یک رفتار درست است. همچنین کودک باید برای مهارت‌های رفتاری مانند کنترل خشم یا هیجانات دیگر، آگاهی و آموزش لازم را کسب کند.

سوالات متداول

1. آیا گاز گرفتن کودکان قابل کنترل است؟

بله؛ معمولا بالا رفتن سن باعث می‌شود که کودک دیگر این رفتار را نشان ندهد. تا پیش از آن با شناسایی علت گاز گرفتن کودک می‌توان راهکار مناسبی برای درمان آن پیدا کرد.

2. علت گاز گرفتن کودک در نوزادان چیست؟

نوزادان معمولا با گاز گرفتن دنیای پیرامون خود را کشف می‌کنند. گاز گرفتن، چشیدن و سنجیدن اشیا با دهان، راهکار نوزادان برای درک واقعیت‌های دنیای اطراف است.

3. آیا گاز گرفتن مشکل رفتاری در کودکان است؟

این رفتارها نسبتاً رایج هستند و اغلب در اولین سالگرد تولد کودک ظاهر می شوند. والدین اغلب بر سر اینکه چگونه رفتار پرخاشگرانه و یا مخرب فرزندشان را مدیریت کنند دچار مشکل هستند.

4. سندرم گاز گرفتن در کودکان چیست؟

این سندرم یک تشخیص پزشکی شناخته شده نیست، بلکه اصطلاحی است که توسط متخصصان برای توصیف رفتارهای مداوم شامل گاز گرفتن در بین کودکان استفاده می شود.

5. چرا کودک 7 ساله من گاز می گیرد؟

گاز گرفتن، مانند کتک زدن، راهی است برای برخی از کودکان تا زمانی که هنوز خیلی کوچک هستند و نمی توانند احساسات خود را به طور مؤثر از طریق کلمات بیان کنند، خود را نشان می دهند.

6. گاز گرفتن در چه سنی طبیعی است؟

گاز گرفتن یک رفتار معمولی است که اغلب در نوزادان، کودکان نوپا و کودکان 2 ساله دیده می شود. همانطور که کودکان بالغ می شوند، کنترل خود را به دست می آورند و مهارت های حل مسئله را توسعه می دهند.

7. نحوه برخورد با کودک دو ساله که خیلی گاز میگیرد و چنگ میزند چیست؟

برای برخورد با کودک دو ساله که خیلی گاز میگیرد و چنگ میزند می توانید از روش هایی مثل صحبت، بازی کردن و در موارد شدید از تراپی استفاده کنید.