ام اس یا مولتیپل اسکروزیس (Multiple Sclerosis)، یک بیماری خودایمنی در سیستم عصبی بدن می‌باشد که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های طبیعی خود حمله می‌کند.
علائم بیماری ام اس
علایم بیماری ام اس باتوجه به درگیر بودن قسمت‌های مختلف سیستم عصبی مرکزی متفاوت است. ام اس می‌تواند مناطق متعددی از مغز، نخاع و عصب بینایی را تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری در همه افراد مبتلا یکسان نیست و آسیب‌های مختلفی را گاهی به صورت دائمی و گاهی به صورت موقت برای افراد مبتلا ایجاد می‌کند.
انواع بیماری ام اس
سندرم جداشده بالینی (Clinically Isolated Syndrome)
Cis، به‌عنوان اولین قسمت از علائم عصبی ناشی از التهاب در سیستم عصبی مرکزی است که بعد از گذشت حداقل 24 ساعت مشخص می‌کند که فرد به ام اس مبتلا شده است یا نه. معیارهای تشخیصی برای ام اس، امکان تشخیص ام اس را در فرد مبتلا به cis که یافته‌های مشخصی در MRI مغز دارد، فراهم می‌کند.
افراد مبتلا به cis که در معرض ابتلا به بیماری ام اس هستند، می‌توانند با یک درمان اصلاح‌کننده بیماری که توسط سازمان غذا و دارو ایالات متحده (FDA) تصویب شده است، درمان شوند؛ که درمان زودهنگام cis، باعث تأخیر در شروع بیماری ام اس می‌شود.
ام اس عودکننده و بهبودیابنده (Relapsing _ Remitting MS )
Relapsing _ Remitting MS، شایع‌ترین و درعین حال خوش‌خیم‌ترین نوع بیماری ام اس که حدود 85 تا 90 درصد مبتلایان به انواع ام اس را شامل می‌شود، می‌باشد. شایع‌ترین دوره بیماری با حملات عصبی جدید یا بازگشت علائم قبلی و یا افزایش آن مشخص می‌شود که به آن عود یا تشدید نیز می‌گویند. در طول درمان همه علائم ناپدید یا دائمی می‌شوند. RRMS، می‌تواند به صورت فعال، غیرفعال، درحال برترشدن یا عدم بدتر شدن نمایان شود. افراد مبتلا به این نوع از ام اس معمولا در دهه 20 خود، اولین علائم را دارا می‌شوند و بعد از آن هر چند وقت یکبار، بیماری عود و بعد از آن هفته‌ها، ماه‌ها و سال‌ها بهبودی دارند.
ام اس پیشرونده اولیه (Primary Progressive MS)
PPMS، با بدتر شدن عملکرد عصبی، بدون عود یا عود زودرس و بهبودی مشخص می‌شود که می‌تواند در زمان‌های مختلف به صورت فعال، غیرفعال، با پیشرفت یا بدون پیشرفت نمایان شود. این نوع از ام اس به صورت تقریبا برابر بین مردان و زنان در رده سنی تقریبا 40 سال و به بالا را شامل می‌شود درصورتیکه در انواع دیگر از ام اس، زنان مبتلا سه برابر مردان هستند. تقریبا 15 درصد از مبتلایان به ام اس، از نوع PPMS می‌باشند.
ام اس پیشرونده ثانویه (Secondary Progressive MS)
SPMS، دنباله دوره RRMS است که بیشتر افراد مبتلا به دوره RRMS سرانجام وارد این دوره می‌شوند که این تغییر دوره معمولا بین 10 الی 20 سال بعد از تشخیص RRMS صورت می‌گیرد. SPMS، در زمان‌های مختلف در نقاط مختلف به صورت فعال، غیرفعال، با پیشرفت یا بدون پیشرفت نمایان می‌شود.
ام اس پیشرفت‌کننده و عودکننده (Progressive Relapsing MS)
PR، ناشایع است و قابل بازگردانی نمی‌باشد؛ اما با درمان‌های خاص خود، حملات و علائم را کاهش می‌دهد.
مراقبت ازبیماران مبتلا به ام اس چگونه است
در زیر به 6 روش برای مراقبت از بیمار مبتلا به ام اس اشاره شده است:
کمک به انجام فعالیت‌های روزمره
باتوجه به میزان پیشرف بیماری، توانایی فرد مبتلا به ام اس در زمان‌های مختلف متفاوت است؛ با پیشرفت بیماری، توانایی انجام فرد برای فعالیت‌های مستقل به تدریج کاهش می‌یابد و فرد مراقب در انجام کارهایی ازجمله جابجایی، نظافت خانه، تهیه غذا و در مراحل پیشرفته‌تر در انجام امور شخصی باید به فرد مبتلا کمک کند.
مناسب‌سازی خانه
مناسب‌سازی مناطق مختلف منزل باتوجه به سطح سلامتی فرد مبتلا به ام اس به کمک یک کاردرمانگر می‌تواند به حفظ استقلال فرد و همچنین درگیر شدن سایر افراد منزل و یا پرستار در منزل کمک شایانی بکند.
ورزش
یکی از روش‌های مراقبت از بیماران مبتلا به ام اس تشویق آن‌ها به ورزش است. ورزش برای مبتلایان به ام اس باعث افزایش سوخت و ساز بدن و کاهش مشکلات جسمی و همچنین بهبود وضعیت روانی فرد می‌شود.
استفاده مداوم ازعصا و واکر
در مراحلی که فرد مبتلا به ام اس تعادل خود را به‌طور ناگهانی از دست می‌دهد دچار آسیب‌دیدگی و زمین خوردن می‌شود که استفاده ازعصا و واکر باعث جلوگیری از این اتفاقات می‌گردد.
کاهش استرتس فرد بیمار
استرس، باعث تشدید و پیشرفت بیماری می‌شود؛ به همین دلیل محیط منزل و کار بیمار باید آرام و به دور از عوامل استرس‌زا باشد.
تنظیم خواب بیمار
تنظیم خواب بیمار تا حد زیادی در بهبود و کاهش مشکلات و حملات به فرد مبتلا به ام اس کمک می‌کند.
جمع‌بندی
درحال حاضر، علم بشر نسبت به درمان کامل بیماری ام اس موفق نبوده است و تنها با روش‌ها و درمان‌های خاص سبب کنترل و کاهش عوارض و حملات شده است. همچنین به دلیل مزمن بودن بیماری و درگیر کردن ناگهانی قسمت‌های مختلف بدن، افراد مبتلا به بیماری ام اس نیازمند مراقبت و توجه خاصی از طرف افراد خانواده و یا پرستار می‌باشند تا بتوانند نیازهای خود را رفع کنند.
