سوختگی با اسید و مواد شیمیایی یکی از دردناکترین سوختگیها است و پس از برخورد ترکیبات اسیدی با پوست اتفاق میافتد. این نوع از سوختگی با توجه به میزان آسیبی که به پوست وارد کردهاند، به انواع مختلف تقسیم میشوند. سوختگیهای اسیدی اغلب به شدت به بافتهای بدن آسیب میرسانند و سوزش، تاول و تورم ایجاد میکنند.
در صورتی که تاول و تورم بعد از سوختگی با مواد اسیدی و قلیایی درمان نشود، جای سوختگیهای شیمیایی روی پوست باقی میماند و به اسکار تبدیل میشود. جهت جلوگیری از ایجاد اسکارهای پوستی باید راهکارهای درمان این نوع از سوختگی را بشناسید. اگر خودتان توانایی مراقبت از پوست آسیب دیده را ندارید، میتوانید جهت درمان سوختگی با مواد اسیدی از خدمات پرستار در منزل نیز بهرهمند شوید.
انواع سوختگی شیمیایی
اشاره کردیم که سوختگیهای شیمیایی بر اساس میزان آسیبی که به پوست وارد شده است، به انواع مختلفی تقسیم میشوند. اگر شدت سوختگی شیمیایی بالا باشد، به احتمال زیاد شما درد و سوزش زیادی را تحمل میکنید و نیازمند خدمات پرستار بیمار هستید. در کل، درجات مختلف سوختگی در اثر تماس پوست با مواد اسیدی عبارتند از:
- سوختگیهای سطحی و درجه یک که تنها لایه بیرونی و اپیدرم پوست را درگیر میکنند و به لایههای زیرین پوست نمیرسند. در سوختگی درجه یک پوست قرمز شده و تاول میزند اما آسیب دائمی نمیبیند.
- سوختگیهای درجه دوم که علاوه بر لایه اپیدرم پوست، لایه درم را نیز درگیر میکنند و با تاول و تورم همراه هستند. ممکن است جای این نوع از سوختگی پس از برطرف شدن تاول و تورم روی پوست باقی بماند.
- سوختگی ضخامت کامل یا درجه سوم که از پوست عبور میکند و به بافتهای زیرین پوستی آسیب میرساند. ممکن است این نوع از سوختگی باعث سفید شدن قسمتی از پوست شود و اعصاب ناحیه آسیب دیده را از بین ببرد.
سوختگیهای جزئی
سوختگیهای جزئی که روی لایه بیرونی پوست تأثیر میگذارد و برخی از لایههای زیرین را تحت تاثیر قرار میدهد، به طور معمول با مراقبت مداوم از سوختگی بهبود مییابند و ممکن است یک زخم به جا بگذارد. پانسمان بیمار باید مرتباً بررسی و تعویض شود تا سوختگی به طور کامل بهبود یابد تا از عفونت جلوگیری شود.
پماد و کرم های آنتی بیوتیکی به جلوگیری از عفونت کمک میکند. مالیدن پماد ضدباکتریایی مانند باسیتراسین یا نئوسپورین بر روی محل سوختگی و یا یک پانسمان چرب با باند استریل میتواند مفید واقع شود.
سوختگی شدید
ممکن است فردی که دچار سوختگی شیمیایی با اسید شدید میشود روی سطح خود تاول و تورم داشته باشد و ممکن است جای زخم بر جای بگذارد.
سوختگی کامل یا سوختگی درجه سوم از ضخامت پوست میگذرد و ممکن است به بافت زیرین آسیب برساند. این منطقه ممکن است سیاه یا سفید به نظر برسد. از آنجا که اعصاب از بین میروند، ممکن است فرد سانحه دیده درد نداشته باشد. گاها بیمار ممکن است چند روز در بیمارستان بستری شود تا بهبودی نسبی پیدا نماید. ممکن است برای برداشتن ناحیه سوخته پوست و جایگزینی آن با قسمتی از پوست (پیوند) که از قسمت دیگری از بدن گرفته شده است، نیاز به جراحی داشته باشید.
سوختگیهای شدیدتر و عمیقتر ممکن است ماهها یا حتی سالها طول بکشد تا به طور کامل بهبود یابد و معمولاً برخی از جای زخمهای قابل مشاهده بر روی پوست میمانند. در برخی موارد، عمق و محل سوختگی نیز ممکن است منجر به مشکلاتی مانند کاهش بینایی یا محدودیت استفاده از اندامها یا ماهیچهها شود.
به نقل از سایت nhs :
سوختگی اسیدی یا شیمیایی چگونه اتفاق می افتد
سوختگی اسیدی یا شیمیایی ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که یک اسید یا ماده شیمیایی مضر روی پوست یا چشم شما وارد شود.
نمونه هایی از اسیدها و مواد شیمیایی مضر عبارتند از:
سفید کننده
سایر محصولات پاک کننده خانگی مانند پاک کننده های توالت، اجاق گاز و فاضلاب
اسید باتری (مایع درون برخی از انواع باتری ها)
مواد شوینده شستشو
آمونیاک
مواد شیمیایی مورد استفاده در صنایعی مانند کشاورزی، تولید، ساخت و ساز و آزمایشگاه ها
سوختگی با اسید
سوختگی شیمیایی با اسید نوعی از سوختگیهای شدید به شمار میآید که پس از نفوذ یا برخورد ترکیبات شیمیایی مضر با پوست ایجاد میشود. این سوختگی در سادهترین حالت ممکن به لایه بیرونی پوست آسیب میزند و در شدیدترین حالت خود لایههای زیرین بافت پوستی را تحت تاثیر قرار میدهد. سوختگی با مواد اسیدی صرفا یک سوختگی خطرناک نیست.
در مواردی که تنها سطح پوست آسیب دیده باشد، این نوع از سوختگی هیچ ردی از خود بر جای نمیگذارد. گاهی اوقات ممکن است جای زخم سوختگی با مواد شیمیایی همچون زخمهای ناشی از بیماری پسوریازیس باشند و گاهی سوختگیهای اسیدی موجب چروک شدن پوست شوند. اگر شما در مورد روشهای درمان و اقدامات اولیه سوختگی ناشی از اسید اطلاعات کافی داشته باشید، در مواقع حادثه اقداماتی را انجام خواهید داد که کمترین آسیب به پوست برسد.
سوختگی اسیدی و شیمیایی چگونه است؟
سوختگی با اسید همچون سایر انواع سوختگی با علائمی همچون سوزش، قرمزی، تاول زدن پوست و آسیب به بافتهای عمیق پوستی همراه است. این نوع از سوختگی به سرعت میتواند پوست بدن را از بین ببرد. معمولترین عوامل ایجاد سوختگیهای شیمیایی تحریک کنندههای اسیدی، بازی، اکسیدکنندهها، مواد شیمیایی مضر و حلالها هستند. در بسیاری از موارد افراد ناخواسته دچار سوختگی اسیدی میشوند و چارهای ندارند جز اینکه راهکارهای درمانی این نوع از سوختگی را به کار بگیرند.
اولین اقدام در سوختگی شیمیایی چیست؟
به محض اینکه مواد شیمیایی و اسیدی با پوست برخورد میکنند، لایههای پوستی تحت تاثیر قرار گرفته و آسیب میبینند. در همان لحظات اول اگر چند اقدام مهم را انجام دهید، قطعا شدت سوختگی پوست کاهش خواهد یافت.
اولین اقدام پس از سوختگی پوست با اسید این است که خود و فرد دچار سوختگی را از محل حادثه دور کنید. پس از آن لباسهای آلوده را از تن خارج کرده و برای پاکسازی موادی که روی پوست قرار گرفتهاند، از آب زیاد استفاده کنید. حداقل ۲۰ دقیقه ناحیه آسیب دیده را با آب زیاد شستشو دهید. در همین حین آب فراوان بنوشید و اگر برایتان مقدور است دوش بگیرید.
چنانچه پس از سوختگی دچار سرگیجه، درد قفسه سینه و تنگی نفس شدید سریعا به پزشک مراجعه نمایید. برای جلوگیری از آسیب های ناشی از سوختگی های شیمیایی اقدامات زیر را انجام دهید :
- سعی کنید مواد شیمیایی و لباسهای آلوده را با دقت از روی بدن بردارید.
- تا جایی که ممکن است ناحیه آسیب دیده را با آب تمیز بشویید.
- لباسهای شیمیایی و آسیب دیده را از روی بدن بردارید.
- سعی کنید لباسهای شیمیایی و آلوده که در تماس با پوست و چشم هستند را جدا کنید، اما بسیار مراقب باشید که مواد شیمیایی را لمس یا پخش نکنید.
- برای پوشاندن دستها از دستکش یا سایر مواد محافظ استفاده کنید و در صورت امکان، لباسهایی مانند تی شرت را با دقت جدا کنید، نه اینکه آنها را از بالای سر جدا کنید.
- پوست را پاک نکنید زیرا ممکن است آلودگی را گسترش دهد.
- اگر ماده شیمیایی خشک است، آن را با براش از روی پوست پاک کنید.
- به طور مداوم با آب تمیز موضع را بشورید.
- هرچه سریعتر ناحیه آسیب دیده را با آب تمیز بشورید.
- سعی کنید مطمئن شوید که آب می تواند از ناحیه آسیب دیده بدون جمع شدن روی پوست جاری شود.
- فقط از آب استفاده کنید، ناحیه را نمالید یا با دست پاک نکنید.
- تا آمدن آمبولانس با مرکز اورژانس در تماس بمانید و هرگونه توصیه دیگری که توسط تماس نماینده اورژانس به صورت تلفنی به شما داده میشود را اجرا نمایید تا از آسیب بیشتر جلوگیری کنید.
درمان سوختگی با اسید
سوختگی شیمیایی و اسیدی به دو دسته جزئی و شدید تقسیم میشوند. اگر سوختگی جزئی باشد و تنها لایه بیرونی پوست را تحت تاثیر قرار داده باشد، با پانسمان کردن پوست و استفاده از پمادها و کرمهای آنتی بیوتیک میتوان آن را برطرف کرد. برای درمان سوختگیهای شیمیایی عمیق پوستی بهتر است بیمار در بیمارستان تحت مراقبت قرار بگیرد.
گاهی نیز برای درمان جای سوختگی اسیدی لازم است جراحی پلاستیک انجام شود. در صورتی که جای زخم و علائم شدید سوختگی برطرف نشوند، احتمال آسیب دیدن اعضای مختلف بدن همچون چشم وجود دارد. اثرات این نوع از سوختگیها سالها و ماهها روی پوست باقی میمانند و حتی اسکار و زخم ایجاد میکنند. شما باید زیر نظر پزشکان متخصص درمان سوختگیها و مشکلات پوستی باشید تا رد اسید و مواد شیمیایی را از پوست خود پاکسازی کنید. درمان فوری سوختگیهای شیمیایی در بیمارستان شامل موارد زیر است:
- ادامه شستشوی مواد خورنده با آب تا زمانی که کاملاً از بین برود.
- تمیز کردن محل سوختگی و پوشاندن آن با پانسمان مناسب
- استفاده از مسکن برای کاهش درد
- تزریق واکسن کزاز
درمان سوختگی پوست با سم
اگر علت اصلی ایجاد سوختگی روی پوست، سموم گیاهی و شیمیایی باشند میتوانید از روشهای مختلف جهت رفع اثرات سوختگی استفاده کنید. اولین اقدام، شستشوی ناحیه آسیب دیده با آب فراوان است. جهت کاهش سوختگی پوست باید پوست خود را ۱۵ الی ۲۰ دقیقه با آب شستشو دهید. پس از شستشو ناحیه آسیب دیده را با یک باند تمیز بپوشانید تا عفونت نکند.
جهت رفع جای زخم و سوختگی نیز میتوانید از آنتی بیوتیکها و داروهای مخصوصی که پزشک برایتان تجویز میکند استفاده نمایید. در صورتی که پس از سوختگی علائمی همچون عفونت، درد شدید، تورم و ترشح در ناحیه آسیب دیده را مشاهده کردید، فورا جهت پیگیری روند درمان به پزشک مراجعه نمایید.
آیا استفاده از ژل آلوئه ورا در سوختگی با اسید موثر است؟
ممکن است استفاده از ژل آلوئه ورا برای کاهش خارش، قرمزی و تحریک کلی موثر باشد. همین مفهوم ممکن است در مورد سوختگیهای ملایم حرارتی یا شیمیایی اعمال شود. برای استفاده از آلوئه ورا برای درمان سوختگی، بهتر است آن را چند بار در روز به صورت آزاد روی ناحیه آسیب دیده بمالید.
جمع بندی
سوختگی با اسید همچنین سایر سوختگیها باعث ایجاد درد، تاول و سوزش و زخم پوستی میشود. سوختگیهای اسیدی بر اساس میزان آسیبی که به پوست وارد میکنند، به سه درجه مختلف تقسیم میشوند. این نوع از سوختگی میتواند لایههای سطحی، لایههای میانی و لایههای زیرین پوست را تحت تاثیر قرار دهد.
برای رفع جای رخم و اسکار ناشی از سوختگی با مواد اسیدی میبایست راهکارهای درمانی مختلف را امتحان کرد. در صورتی که اطلاعات کافی در مورد چگونگی درمان جای سوختگی اسید ندارید، میتوانید از خدمات مرکز زندگی برتر برای اعمال مراقبتهای پوستی از بیماری که دچار سوختگی شده است استفاده کنید.
سوالات متداول
1. آیا سوختگی با اسید عوارض بلند مدت دارد؟
سوختگیهای اسیدی منجر به آسیب دیدن دائمی پوست میشوند. این نوع از سوختگی باعث ایجاد زخمهای دائمی شده و رنگ پوست را تغییر میدهد. همچنین سوختگی اسیدی مشکلات عملکردی در ناحیه آسیب دیده را به دنبال دارد.
2. درمان سوختگی ناشی از اسید چگونه است؟
برای درمان سوختگی شیمیایی با اسید میتوان از روشهایی مثل شستشوی ناحیه آسیب دیده، مصرف آنتی بیوتیک و داروهای ضد درد، جراحی و روشهای درمانی تخصصی بهره برد.
3. اگر اسید روی دست بریزد چه کنیم؟
فقط روی آن آب بریزید و دست نکشید. مطمئن شوید آب در جریان است و دائما روی آن رد میشود.
4. اقدامات اولیه سوختگی با اسید چه مواردی میباشد؟
به هیچ عنوان روی آن دست نکشید و بهترین گزینه مداوم آب ریختن روی آن است و از محصولات جانبی استفاده نکنید.
