عفونت کلیه یکی از انواع عفونتهای شدید مجاری ادراری است که ابتدا در مثانه آغاز شده و میتواند به یکی یا هر دو کلیه سرایت کند. کلیهها نقش حیاتی در بدن ایفا میکنند و از آنجایی که وظیفه تصفیه خون و تنظیم مایعات بدن را بر عهده دارند، انتشار عفونت به این ارگانها میتواند خطرات جبرانناپذیری به همراه داشته باشد.
در صورتی که عفونت به موقع درمان نشود، ممکن است منجر به آسیب دائمی به کلیهها یا حتی سپسیس شود که تهدیدی جدی برای زندگی است. از آنجا که این بیماری میتواند به سرعت پیشرفت کند، مراجعه به پزشک متخصص و کمک گرفتن از پرستار بیمار، جهت تشخیص و درمان مناسب ضروری است. درمان این بیماری معمولاً شامل مصرف آنتیبیوتیکهای قوی است که باید طبق دستور پزشک انجام شود.
عفونت کلیه چیست؟
پیلونفریت، یکی از انواع عفونتهای دستگاه ادراری (UTI) است که معمولاً به دلیل ورود باکتریها از طریق مجاری ادراری به کلیهها ایجاد میشود. این وضعیت میتواند به سرعت پیشرفت کرده و التهاب و عفونت در بافتهای کلیه را در پی داشته باشد. پیلونفریت اغلب پس از ابتلا به عفونتهای مثانه یا پیشرفت عفونتهای مجاری ادراری به کلیهها رخ میدهد.
در برخی موارد، عفونت میتواند به یکی از کلیهها یا هر دو کلیهها گسترش یابد و باعث مشکلات جدیتری در عملکرد کلیهها شود. علائم عفونت کلیه معمولاً شامل تب بالا، درد شدید در ناحیه کمر یا پهلو، احساس سوزش و تکرر در هنگام ادرار و در برخی مواقع تهوع و استفراغ است.
این علائم میتوانند باعث ناراحتی شدید و کاهش کیفیت زندگی فرد شوند. در صورت عدم تشخیص و درمان بهموقع، پیلونفریت میتواند منجر به عوارض جدی و خطرناک، از جمله آسیبهای دائمی به کلیهها یا سپسیس (عفونت خون) شود که نیاز به مراقبتهای فوری پزشکی دارد.
نشانه های عفونت کلیه
عفونتهای کلیه که به عنوان پیلونفریت شناخته میشوند، میتوانند علائم و نشانههای مختلفی را به همراه داشته باشند که در صورت عدم درمان به موقع، ممکن است منجر به مشکلات جدیتری شوند. برخی از رایجترین علائم عفونت کلیه عبارتند از:
- تب و لرز: یکی از اصلیترین نشانههای این بیماری، بروز تب ناگهانی و بالا بودن دمای بدن است. این تب معمولاً با لرز همراه بوده و ممکن است شدت آن به قدری باشد که فرد احساس سرما و لرز شدید کند.
- درد در ناحیه کمر، پهلو یا کشاله ران: این نوع درد معمولاً در ناحیه پایین کمر یا پهلوها احساس شده و ممکن است با حرکت یا فشار به این نواحی تشدید شود. در برخی موارد، درد به کشاله ران نیز گسترش مییابد.
- درد شکم: برخی از مبتلایان به پیلونفریت ممکن است در ناحیه شکم احساس درد کنند. این درد معمولاً عمیق و مداوم بوده و با سایر علائم مانند تهوع و استفراغ همراه است.
- تکرر ادرار و احساس نیاز به ادرار کردن: این بیماری میتواند باعث تحریک مثانه شده و باعث شود فرد احساس نیاز به ادرار کردن مکرر و به دفعات داشته باشد. در برخی موارد، این ادرار همراه با سوزش و درد همراه است.
عفونت کلیه در خانم ها
این سوال برای بیشتر افراد بهوجود میآید که در زنان عفونت کلیه چیست. در پاسخ این سوال میتوان گفت پیلونفریت در خانمها، یک بیماری التهابی است که به طور معمول به دلیل ورود باکتریها به سیستم ادراری ایجاد میشود و میتواند تأثیرات جدی بر سلامت کلیهها داشته و حتی منجر به بیماری عروق محیطی شود.
این بیماری زمانی رخ میدهد که باکتریها از مثانه به طور معکوس به کلیهها وارد شده و موجب التهاب و عفونت در بافتهای کلیه شوند. یکی از نکات قابل توجه این است که شیوع پیلونفریت در زنان نسبت به مردان بیشتر بوده؛ چرا که سیستم ادراری زنان به دلیل ساختار آن، مستعد ابتلا به این نوع عفونتها است.
زنان به دلیل داشتن مجرای ادراری کوتاهتر و نزدیکتر بودن آن به مقعد، بیشتر در معرض خطر عفونتهای ادراری قرار دارند. پیلونفریت اگر به موقع درمان نشود، میتواند به مشکلات جدیتری مانند نارسایی کلیه منجر شود. این بیماری در برخی موارد علائمی مانند درد در ناحیه کمر یا پهلو، تب، سرگیجه و حتی حالت تهوع را به همراه دارد.
آیا عفونت کلیه خطرناک است؟
حال که دانستید عفونت کلیه چیست، به بررسی خطرناک بودن این بیمار ی میپردازیم. بسیاری از افراد به اشتباه بهجای مراجعه به پزشک متخصص، تصمیم میگیرند درمانهای خانگی را امتحان کنند. این تصمیم میتواند عواقب خطرناکی به همراه داشته باشد.
درمانهای خودسرانه میتوانند باعث تأخیر در تشخیص و درمان صحیح بیماری شوند و در نتیجه، عوارض جدیتری برای بیمار ایجاد کنند. از جمله این عوارض میتوان به مسمومیت خونی که در آن میکروبها به خون وارد میشوند، اشاره کرد.
به نقل از mayoclinic.org
داشتن انسداد مجرای ادرار. هر چیزی که جریان ادرار را کند کند یا تخلیه کامل مثانه را سختتر کند، میتواند خطر عفونت کلیه را افزایش دهد. این شامل سنگ کلیه، تنگی مجرای ادرار یا بزرگ شدن غده پروستات است.
روش های تشخیص عفونت کلیه
برای تشخیص علائم عفونت کلیه، پزشکان معمولاً مجموعهای از آزمایشات و بررسیها را تجویز میکنند تا نتایج آنها نشان دهد که آیا پیلونفریت وجود دارد یا خیر. این آزمایشات که ممکن است برای درمان عفونت ادراری در کودکان هم استفاده شوند، میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- آزمایش ادرار: این آزمایش برای بررسی وجود باکتریها یا سایر علائم عفونت در ادرار شما انجام میشود. پزشک ممکن است به بررسی گلبولهای سفید و دیگر نشانههای عفونت در ادرار بپردازد.
- آزمایشهای خون: این آزمایشها برای بررسی نشانههای عفونت در خون و ارزیابی عملکرد کلیهها انجام میشوند. ممکن است سطح برخی از مواد شیمیایی خون مانند کراتینین برای بررسی کارکرد کلیهها اندازهگیری شود.
- آزمایشهای تصویربرداری: این آزمایشها به پزشک کمک میکنند تا به صورت تصویری وضعیت کلیهها را مشاهده کند. رایجترین روشها شامل اشعه ایکس، سونوگرافی یا سیتی اسکن است که به وضوح مشکلات در ساختار کلیه را نشان میدهند.
- معاینه رکتوم (برای مردان): در این معاینه، پزشک یک انگشت دستکشدار و روغنکاریشده را وارد مقعد میکند تا بررسی کند که آیا غده پروستات بزرگ شده است یا خیر. این معاینه به پزشک کمک میکند تا از مسدود شدن جریان ادرار توسط پروستات بزرگشده آگاه شود.
انواع عفونت کلیه
عفونت کلیه دارای دو نوع رایج است. در ادامه به بررسی کامل این دو نوع عفونت کلیوی خواهیم پرداخت:
پیلونفریت حاد
پیلونفریت حاد، نوعی عفونت شدید و ناگهانی در کلیهها است که میتواند به طور جدی به بافت کلیه آسیب وارد کرده و حتی منجر به مشکلات دائمی در عملکرد کلیهها شود. این بیماری معمولاً به دنبال عفونتهایی در دستگاه ادراری یا مثانه ایجاد میشود. زمانی که باکتریها از مثانه به کلیهها منتقل میشوند، التهاب و عفونت در کلیهها بهوجود میآید. علائم این عفونت شامل درد شدید در ناحیه پهلو، تب، سردرد، حالت تهوع و گاهی ادرار دردناک و بدبو میشود.
پیلونفریت مزمن
پیلونفریت مزمن نوعی عفونت مداوم و طولانیمدت در کلیهها است که اغلب بهطور تدریجی پیشرفت کرده و آسیبهای دائمی به کلیهها وارد میکند. این عفونت معمولاً در افرادی که دچار مشکلات در سیستم ادراری مانند انسداد یا مشکلات در تخلیه ادرار هستند، بیشتر دیده میشود.
به عنوان مثال، در افرادی که بهطور مکرر از تخلیه ادرار خود جلوگیری میکنند یا به علت مشکلات پزشکی مانند بزرگی پروستات یا سنگ کلیه قادر به تخلیه کامل ادرار نیستند، ادرار بهطور معکوس به کلیهها برمیگردد و باعث ایجاد عفونتهای مزمن میشود.
جلوگیری از عفوت کلیه
برای پیشگیری از علائم عفونت کلیه، اقداماتی وجود دارد که میتواند تأثیر بسیار زیادی داشته باشد. این اقدامات به ویژه برای خانمها از اهمیت بالایی برخوردار بوده و در ادامه به برخی از آنها اشاره شده است:
- مصرف مایعات بیشتر: افزایش مصرف مایعات بهویژه آب، نقش مهمی در کاهش عفونتهای ادراری دارد. مایعات کمک میکنند تا باکتریها از طریق ادرار از بدن خارج شوند و مثانه تمیز بماند.
- تخلیه منظم مثانه: هرگز ادرار خود را نگه ندارید و به محض نیاز به ادرار، مثانه خود را تخلیه کنید. نگه داشتن ادرار برای مدت طولانی باعث ایجاد شرایط مساعد برای رشد باکتریها در مثانه میشود.
- ادرار کردن پس از رابطه جنسی: ادرار کردن بلافاصله پس از رابطه جنسی میتواند به از بین بردن باکتریها در نزدیکی مجرای ادرار کمک کند.
- رعایت اصول بهداشت شخصی: بهتر است هنگام تمیز کردن ناحیه تناسلی از دستمال، از جلو به عقب (در جهت مخالف مقعد) پاک کنید. این کار از انتقال میکروبها به مجرای ادرار جلوگیری میکند و خطر ابتلا به عفونت را کاهش میدهد.
عوارض عفونت کلیه
عفونت کلیه در صورتی که به موقع درمان نشود، میتواند منجر به عوارض جدی و بالقوه خطرناک برای سلامتی فرد شود. برخی از مهمترین این عوارض عبارتند از:
- اسکار کلیه: عدم درمان به موقع پیلونفریت میتواند باعث ایجاد زخم و اسکار در بافت کلیه شود. این اسکارها با گذشت زمان عملکرد کلیهها را کاهش داده و ممکن است به بیماری مزمن کلیه منجر شوند. در نتیجه، فرد با مشکلاتی نظیر کاهش توانایی کلیهها در تصفیه مواد زائد، تجمع سموم در بدن و فشار خون بالا روبهرو میشود.
- مسمومیت خونی (Septicemia): در مواردی که این بیماری به طور جدی پیشرفت کند و به پیلونفریت حاد تبدیل شود، کلیهها قادر به دفع صحیح مواد زائد از بدن نخواهند بود. این وضعیت میتواند باعث گسترش باکتریها و سموم به داخل جریان خون شود که منجر به مسمومیت خونی یا سپسیس میگردد.
- عوارض بارداری: پیلونفریت در دوران بارداری ممکن است باعث بروز مشکلات جدی برای مادر و جنین شود. در صورت عدم درمان، این عفونت میتواند به مشکلاتی همچون تولد نوزاد با وزن کم یا زایمان زودرس منجر گردد.
درمان عفونت کلیوی
درمان عفونت کلیه به شدت عفونت، وضعیت کلی بیمار و وجود عوامل زمینهای بستگی دارد. برای دستیابی به این هدف، روشهای درمانی مختلفی وجود دارد که در ادامه به شرح آنها خواهیم پرداخت:
- مصرف آنتیبیوتیکها: آنتیبیوتیکها اصلیترین دارو برای درمان عفونتهای کلیوی هستند. این داروها به طور معمول به صورت خوراکی یا تزریقی تجویز میشوند تا باکتریها را از بین ببرند.
- مصرف مایعات فراوان: نوشیدن مایعات به مقدار زیاد یکی از اقدامات ساده اما مؤثر در درمان پیلونفریت است. این کار به شستوشوی مجاری ادراری کمک کرده و باکتریها را از سیستم ادراری خارج میکند.
- استراحت کافی: استراحت یکی از عوامل کلیدی در فرآیند بهبودی است. با استراحت کافی، سیستم ایمنی بدن میتواند به طور مؤثرتری با عفونت مقابله کند. همچنین، استراحت کمک میکند تا بدن انرژی لازم را برای مقابله با عفونت ذخیره کرده و بهبود سریعتری داشته باشد.
- کنترل تب و درد: عفونتهای کلیه معمولاً با تب، درد و ناراحتی همراه هستند. برای کاهش تب و درد، مصرف داروهای ضدتب و مسکن مانند ایبوپروفن یا استامینوفن توصیه میشود.
- بستری شدن در بیمارستان (در موارد شدید): در مواردی که پیلونفریت به شدت پیشرفته باشد، بستری شدن بیمار در بیمارستان ضروری است. این اقدامات معمولاً در شرایطی انجام میشود که بیمار دچار تهوع، استفراغ، یا علائم شدید دیگری مانند کاهش فشار خون یا شوک باشد.
سخن پایانی
عفونت کلیه از جمله بیماریهایی هستند که تشخیص و درمان سریع آنها بسیار حیاتی است. در صورتی که این عفونتها به موقع درمان نشوند، ممکن است منجر به عوارض جدیتری مانند نارسایی کلیه یا انتشار عفونت به خون شوند. علاوه بر درمانهای دارویی، برخی از روشهای خانگی نیز میتوانند به تسکین علائم و تقویت عملکرد کلیهها کمک کنند.
مصرف آب کافی بهویژه آب طبیعی، سرکه سیب، آب زغالاخته و آب جعفری میتوانند به سمزدایی کلیهها و پیشگیری از عفونتهای جدید کمک کنند. با این حال، همیشه مهم است که درمانهای خانگی را به عنوان مکمل درمان پزشکی در نظر بگیرید و قبل از استفاده از آنها، با پزشک خود مشورت کنید. در کنار این دو مورد، باید از یک پرستار نیز کمک بگیرید. برای استخدام پرستار خوب، میتوانید از مجموعه زندگی برتر اقدام کنید.
سوالات متداول
عفونت کلیه چیست؟
عفونت کلیه، که به آن پیلونفریت نیز گفته میشود، زمانی اتفاق میافتد که باکتریها یا میکروبها به کلیهها حمله میکنند. این عفونت میتواند ناشی از عفونتهای مجاری ادراری (UTI) باشد که به سمت کلیهها گسترش یافتهاند.
چگونه عفونت کلیه را تشخیص دهیم؟
تشخیص پیلونفریت معمولاً از طریق ترکیبی از تاریخ پزشکی، علائم و آزمایشهای تشخیصی انجام میشود. برخی از روشهای معمول شامل آزمایش ادرار، کشت ادرار و تصویربرداری است.
آیا عفونت کلیه خطرناک است؟
بله، عفونت کلیه میتواند خطرناک باشد. اگر عفونت به موقع درمان نشود، ممکن است به مشکلات جدیتری مانند نارسایی کلیه یا انتشار عفونت به خون (سپسیس) منجر شود.
برای عفونت کلیه چه بخوریم؟
در درمان علائم عفونت کلیه، آنتیبیوتیکها نقش اصلی را ایفا میکنند. با این حال، برخی از مواد غذایی میتوانند به بهبود وضعیت کلیهها کمک کنند که عبارتند از آب زیاد، بلوبری، زنجبیل، سیر.