انسداد روده کودکان چیست؟ انسداد روده در کودکان به‌معنی مسدود شدن جزئی یا کلی روده کوچک یا بزرگ در کودکان است. این بیماری از بیماری‌های مهم و خطرناک در کودکان است که باید خیلی زود شناسایی و تشخیص داده شود. شناسایی دیرهنگام این بیماری همواره عوارض و تبعات بدی را در پی دارد. انسداد روده در کودکان حتی در موارد شدید می‌تواند باعث مرگ کودک شود. انسداد روده در کودکان باعث می‌شد که غذا نتواند از روده عبور کند و در بدن بماند.
این عارضه درد پیچشی شکم و تورم معده را ایجاد می‌کند. عدم عبور غذا، عدم دفع را ایجاد کرده و یک وضعیت خطرناک و اورژانسی به‌وجود می‌آورد. درصورت عدم درمان این بیماری، کم‌آبی، نارسایی کلیه، پارگی دیواره‌های روده و مواردی ازاین‌دست ایجاد می‌شوند. این بیماری در نهایت عفونت شکمی و تحلیل رفتن بخش‌هایی از روده را ایجاد می‌کند. تمام این موارد سبب می‌شود که شناخت زودهنگام علائم انسداد روده در کودکان اهمیت زیادی داشته باشند.
نشانه‌های انسداد روده در کودکان
علائم انسداد روده کودکان چیست؟ این بیماری همواره با دردهای متناوب و شدید، نفخ و ناتوانی در دفع و علائم دیگری همراه است. معمولا این بیماری در زندگی روتین کودک اختلال ایجاد کرده و با دردهای شدیدی که به‌وجود می‌آورد؛ خیلی زود توجه دیگران را به خودش جلب می‌کند. استفاده از خدمات پرستار کودک در منزل در تشخیص به‌موقع و همچنین کمک به پروسه درمان بیماری موثر است. از رایج‌ترین علائم انسداد روده در کودکان عبارت‌اند از:
- ایجاد تب
- بزرگ شدن و تورم غیرعادی شکم
- عدم توانایی دفع گاز و اجابت مزاج
- دردهای شدید شکمی که به‌صورت متناوب تکرار می‌شوند.
- دفع مدفوع سیاه در نوزادان
- مخاط ژله‌ای مانند جمع شدن خون روی مدفوع
- استفراغ زرد مایل به سبز با تعداد دفعات زیاد
علل به وجود آمدن انسداد روده کودکان
بیماری انسداد روده در کودکان از بیماری های گوارشی کودکان است که ممکن است به‌دلایل زیادی ایجاد شوند. رایج‌ترین دلایل ایجاد بیماری انسداد روده در کودکان عبارت‌اند از:
- انتوساسپشن
این عارضه در کودکان و نوزادان کمتر از دو سال دیده می‌شود که طی آن بخش‌هایی از روده به بخش دیگر فرو می‌رود. درمان انسداد روده در نوزادان معمولا نیاز به عمل جراحی دارد.
- هرنی
این بیماری شامل فتق‌هایی است که در آن‌ها بخشی از روده در ناحیه ضعیف دیواره شکمی گیر کرده و انسداد روده ایجاد می‌شود.
- بیماری هیرشپرونگ
این بیماری یک اختلال مادرزادی است که در آن بخش‌هایی از روده بزرگ‌تر که فاقد اعصاب کنترل کننده حرکت روده هستند؛ بیماری انسداد روده در کودکان را ایجاد می‌کند.
- مکونیم ایلئوس
این انسداد ناشی از جمع شدن و سفت شدن مدفوع است که معمولا در نوزادان شایع است. نوزادانی که فیبروز سیستیک دارند؛ بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
- آترزی
این وضعیت از انسداد روده اطفال زمانی رخ می‌دهد که روده فرد به‌صورت مادرزادی کاملا بسته و مسدود بوده باشد.
سایر دلایل بروز بیماری انسداد روده در کودکان عبارت‌اند از:
- عمل‌های جراحی شکمی
- دیابت و کم‌کاری تیروئید
- انگل‌های روده‌ای
- چرخش‌های روده‌ای
- استفاده از آب آلوده و عدم استفاده از آب تصفیه شده
انواع انسداد روده در کودک
اکنون می‌دانید که انسداد روده در کودکان چیست؛ اما این بیماری شامل دو دسته کلی می‌شود. بیماری انسداد روده اطفال و انسداد روده در نوزادان شامل دو دسته کلی است. این بیماری به‌نسبت علائم و دلیل بروز بیماری، به دو دسته انسداد مکانیکی و انسداد عملکرد تقسیم می‌شود:
1. انسداد مکانیکی
انسداد مکانیکی در روده‌ها به حالتی گفته می‌شود که طی آن روده به‌صورت فیزیکی مسدود می‌شود. این نوع انسداد در شرایط مختلفی می‌تواند رخ بدهد. برای مثال انتوساسپشن بیماری است که طی آن روده‌ها داخل هم می‌لغزند و انسداد فیزیکی ایجاد می‌شود. همچنین بیماری ولولوس به خاطر پیچ خوردگی روده ایجاد می‌شود. وجود تومورها یا پولیپ‌ها یا جمع شدن آمونیوم در نوزادانی که به فیبروز سیستیک مبتلا هستند نیز انسداد فیزیکی را ایجاد می‌کند. با انسداد فیزیکی علائم زیر را تجربه می‌کنید:
- عدم توانایی در دفع گاز
- عدم توانایی در دفع مدفوع
- دردهای شکمی ناگهانی و شدید
- استفراغ
- دردهای کمی
درمان این بیماری شامل ترکیبی از درمان‌های پزشکی برای کاهش علائم و درد و عمل جراحی برای رفع انسداد روده است.
2. انسداد عملکردی یا پارالیتک
انسداد عملکردی یا پارالیتیک یک نوع از انسداد روده است که در آن بدون اینکه هیچ مانع فیزیکی وجود داشته باشد؛ روده‌ها دیگر هیچ حرکت معمولی برای حرکت دادن غذا ندارند. در این بیماری معمولا ناشی از عدم عملکرد عصب‌هایی است که حرکت روده را کنترل می‌کنند. عمل‌های جراحی اخیر، عفونت‌ها یا بیماری‌هایی مانند دیابت و بیماری‌های تیروئید باعث به‌وجود آمدن این نوع بیماری می‌شوند. علائم انسداد عملکردی عبارت‌اند از:
- یبوست نوزاد
- درد شکمی
- استفراغ
- نفخ
- عدم توانایی دفع گاز
- عدم توانایی دفع مدفوع
برای درمان این نوع از انسداد روده در کودکان می‌توان از داروها برای تحریک حرکات روده‌ای استفاده کرد. داروها همچنین برای مدیریت علل زمینه‌ای و کاهش علائم هم کاربرد دارند. به جز این موارد اقدامات تهاجمی‌تر مانند نصف لوله‌های تغذیه‌ای و حتی جراحی هم کاربرد دارد.
به نقل از سایت emedicine.medscape:
در هر کودکی با استفراغ مداوم، اتساع شکم و درد شکم باید به انسداد روده مشکوک بود. تشخیص و درمان تاخیری می تواند عواقب مخربی داشته باشد. نوزادان و کودکان خردسال مبتلا به انسداد روده با عدم تحمل تغذیه، تحریک پذیری، استفراغ، درد و اتساع شکم ظاهر می شوند. انسدادهای تشخیص داده نشده یا مدیریت نادرست می توانند به ایسکمی روده تبدیل شوند که به نوبه خود در صورت عدم درمان می تواند به نکروز، سوراخ شدن و سپسیس تبدیل شود.
تشخیص انسداد روده اطفال
راه تشخیص انسداد روده کودکان چیست؟ برای تشخیص انسداد روده اطفال مانند سرطان روده معمولا به بررسی سوابق پزشکی کودک، تست‌های تشخیصی و ارزیابی بالینی استفاده می‌شود. رایج‌ترین کارهایی که برای تشخیص انسداد روده در کودکان انجام می‌شوند؛ عبارت‌اند از:
- معاینات فیزیکی: طی معاینات فیزیکی، نواحی دردناک و متورم شکم کودک بررسی شده و میزان تورم و درد و نشانه‌های فتق بررسی می‌شود.
- ارزیابی بالینی: علائم و نشانه‌هایی مانند درد شکمی، استفراغ، تورم شکم و عدم توانایی دفع گاز و مدفوع بررسی می‌شود.
- تصویربرداری: تصویربرداری از مهم‌ترین ابزار تشخیص ایلئوس است. انواع روش‌های تصویربردرای از جمله رادیوگرافی ریه‌ها، سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن و تست‌های آزمایشگاهی انجام می‌شود.
درمان انسداد روده کودک
به‌نسبت علت بیماری انسداد روده در کودکان، شدت علائم و سلامت عمومی کودک، می‌توان از روش‌های درمانی مختلف استفاده کرد. روش‌های درمانی مختلفی از جمله روش‌های دارویی، جراحی و روش‌های درمان خانگی برای کاهش علائم انسداد روده در کودکان و درمان آن استفاده می‌شود.
درمان خانگی انسداد روده در کودکان
در موارد خفیف‌تر بیماری از روش‌های درمان خانگی انسداد روده در کودکان استفاده می‌کنند. درمان‌های خانگی شامل نظارت تغذیه کودک، هیدراته کردن بدن و بررسی علائم حیاتی کودک است. در این دوره تلاش می‌شود که مصرف برخی از غذاها محدود شوند تا روده کار ساده‌تری داشته و به‌نوعی برای مدتی استراحت کند. درمان‌های خانگی بیماری انسداد روده مشابه روش‌های درمانی التهاب روده در کودکان هستند.
درمان‌های دارویی
درصورتی‌که درمان خانگی انسداد روده در کودکان موثر نبود؛ از روش‌های دارویی استفاده می‌شود. اگر بیماری انسداد روده در کودکان ناشی از اختلالات عملکردی مانند پارالیز بعد از جراحی باشد؛ استفاده از داروها می‌تواند به بهبود حرکات روده کمک کند. داروهای محرکی مانند متوکلوپرامید یا اریترومایسین برای تحریک حرکات روده کاربرد دارند. داروهای ضداسپاسم هم می‌توانند برای کاهش درد شکمی کاربرد داشته باشند.
درمان با روش‌های جراحی
درصورتی‌که انسداد روده ناشی از چسبندگی‌ها، فتق یا انواژناسیون باشد؛ لازم است که مانع فیزیکی با جراحی حفظ شود. موانع فیزیکی به کمک روش‌های درمانی خانگی یا دارویی قابل حل نیستند و حتما باید از جراحی استفاده کرد. حل کردن پیچ‌خوردگی‌ها یا حذف توده‌ها به‌وسیله جراحی امکان‌پذیر است. در موارد انتوساسپشن ممکن است بتوان با فشار هوا یا باریم در یک روش تصویربرداری، روده‌ها را به حالت عادی برگرداند.
زمان مراجعه به پزشک در انسداد روده در نوزادان
با مشاهده علائم انسداد روده اطفال باید خیلی زود به پزشک مراجعه کنید. درد شکمی و عدم توانایی دفع گاز و مدفوع بسیار خطرناک است و به‌صورت اورژانسی باید پیگیری شود. پزشک متخصص باید فورا وضعیت کودک را بررسی کرده و در صورت تشخیص برای جلوگیری از آب‌زدایی بدن کودک، به او مایعات تزریق کند.
معمولا در این مواقع برای تشخیص بیماری از روش رادیوگرافی استفاده می‌شود. در صورتی‌که پزشک به درون‌کشی روده مشکوک باشد؛ رادیوگرافی مخصوص با تنقیه باریم انجام می‌شود. درصورتی‌که با تنقیه مشکل و علائم انسداد روده اطفال رفع نشدند؛ معمولا پزشک برای برداشتن انسداد فیزیکی روده کودک، از روش‌های جراحی استفاده می‌کند.
سخن پایانی
بیماری انسداد روده در کودکان از بیماری‌های اورژانسی است که باید خیلی زود توسط پزشک بررسی شود. این بیماری معمولا با علائمی مانند دردهای شکمی و عدم توانایی در دفع خودش را نشان می‌دهد. عدم توانایی دفع و همچنین عدم توانایی تغذیه در عرض چند روز مشکلات شدیدی برای کودکان ایجاد می‌کنند. این بیماری با تورم‌های شکمی، دردهای شدید و پارگی روده و عفونت‌های شکمی همراه است و در مورد شدیدتر حتی ممکن است به مرگ کودک نیز منجر شود. برای درمان این بیماری معمولا از روش‌های خانگی، دارویی یا جراحی هایی مانند لاپارسکوپی استفاده می‌شود. به‌نسبت شدت علائم و نوع بیماری، هر کدام از این روش‌ها یا ترکیبی از آن‌ها می‌تواند کاربرد داشته باشند.
سوالات متداول
1. چرا درمان انسداد روده کودکان مهم است؟
در صورت انسداد روده کودکان، دیگر امکان مصرف غذا و جذب مواد مغذی وجود ندارد. همچنین غذای مصرف شده دفع نمی‌شود و در روده نمی‌ماند. در این صورت بدن مجبور می‌شود. از پروتئینی و چربی‌های موجود در بدن استفاده کردند. استفاده از پروتئین و چربی باعث تضعیف سیستم ایمنی و لاغر شدن فرد می‌شود. این روند در نهایت به مشکلات شدید؛ مانند عفونت شکمی و تورم انجامیده و حتی می‌تواند به مرگ کودک منتهی شود.
2. در کدام شرایط باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده این علائم به پزشک مراجعه کنید:
- نفخ شدید
- یبوست شدید
- از دست دادن اشتها
3. برای درمان خانگی انسداد روده چه باید کرد؟
در این موارد مصرف فیبر زیاد برای بهبود هضم مفید است. همچنین مصرف مایعات را افزایش می‌دهند. ورزش منظم و روش‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن و یوگا و تنفس عمیق نیز می‌تواند به درمان این عارضه کمک کند.
4. در کدام مواقع نیازی به جراحی برای درمان انسداد روده کودکان نیست؟
عمل جراحی در مواقعی استفاده می‌شود که انسداد فیزیکی در روده کودک وجود داشته باشند. انسداد عملکردی معمولا با روش‌های خانگی و دارویی، قابل درمان است.
