فتق hernia یکی از بیماری‌های شایع است که می‌تواند برای بسیاری از افراد مشکلاتی را به وجود آورد. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که قسمتی از یک عضو داخلی بدن از ناحیه‌ای که معمولاً در آن قرار دارد، به بیرون فشار وارد کند.
بیماری فتق می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد که در صورت عدم درمان مناسب، مشکلات جدی‌تری را ایجاد کند. در این مقاله به طور مفصل به بررسی انواع فتق، علائم، علل ایجاد بیماری، روش‌های درمان و تشخیص آن پرداخته می‌شود.
در صورتی که شما یا کسی که می‌شناسید دچار این مشکل هستید، این اطلاعات می‌تواند راهنمای خوبی برای شما باشد. این بیماری نیاز به مراقبت پزشکی دارد و گاهی نیز ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. در برخی موارد نیز ممکن است برای مدیریت بیماری، به مراقبت‌های ویژه مانند پرستار بیمار نیاز باشد.
بیماری فتق چیست؟
فتق زمانی رخ می‌دهد که قسمتی از یک عضو داخلی بدن، به‌ویژه در ناحیه شکم، از طریق یک نقطه ضعیف یا شکاف در دیواره عضلات بدن به بیرون فشار وارد می‌کند. این وضعیت معمولاً در ناحیه شکم یا کشاله ران مشاهده می‌شود، اما ممکن است در نقاط دیگر بدن نیز رخ دهد. در برخی موارد، این فشار می‌تواند باعث ایجاد برآمدگی یا توده‌ای در ناحیه آسیب‌دیده شود.
اگرچه بیشتر فتق‌ها تهدیدی برای زندگی فرد نیستند، اما در صورت عدم درمان به‌موقع، می‌توانند مشکلات جدی‌تری مانند انسداد روده در کودکان ایجاد کنند. در مواردی نیز ممکن است برای درمان فتق نیاز به جراحی باشد. در این شرایط، بیمار باید تحت مراقبت‌های ویژه قرار گیرد.
به نقل از وبسایت my.clevelandclinic :
فتق زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از داخل بدن شما از طریق یک سوراخ یا ضعف در عضله یا بافتی که حاوی آن است، برآمده می‌شود. اکثر فتق ها شامل یکی از اندام های شکمی شما می شود که از طریق یکی از دیواره های حفره شکم شما فشار می آورد. فتق می تواند به تدریج با افزایش سن ایجاد شود و ساییدگی و پارگی منظم عضلات شما شروع به افزایش می کند. آنها همچنین می توانند ناشی از آسیب، جراحی یا اختلال تولد باشند.
انواع باد فتق
فتق‌ها انواع مختلفی دارند که هرکدام ویژگی‌ها و علائم خاص خود را دارند که با کمک پرستار در منزل قابل شناسایی است. در ادامه به بررسی چند نوع رایج فتق می‌پردازیم.
- فتق اینگوینال (کشاله ران)
فتق اینگوینال، که به فتق کشاله ران نیز معروف است، شایع‌ترین نوع فتق است. این نوع فتق معمولاً در ناحیه کشاله ران رخ می‌دهد و به دلیل فشار وارد شده به دیواره شکم یا کانال اینگوینال ایجاد می‌شود. در مردان، این فتق ممکن است به بیضه‌ها فشار وارد کند، که می‌تواند منجر به ایجاد تورم یا درد در ناحیه بیضه‌ها شود.
- فتق هیاتال
در فتق هیاتال، قسمتی از معده از موقعیت طبیعی خود خارج شده و به سمت بالا حرکت می‌کند و به دیافراگم فشار وارد می‌آید. این نوع فتق معمولاً در افراد مسن و بالای 50 سال مشاهده می‌شود. فتق هیاتال می‌تواند منجر به سوزش معده، مشکل در بلع غذا و درد در ناحیه قفسه سینه شود.
- فتق ناف
این نوع فتق معمولاً در نوزادان و کودکان دیده می‌شود، اما در بزرگسالان نیز ممکن است رخ دهد. فتق ناف زمانی اتفاق می‌افتد که قسمتی از روده از ناحیه ناف به بیرون فشار وارد می‌کند. در بیشتر موارد، این نوع فتق خود به خود در دوران کودکی درمان می‌شود، اما در صورتی که این عارضه در سنین بالاتر رخ دهد، نیاز به درمان پزشکی دارد.
- فتق شکمی
این فتق زمانی رخ می‌دهد که بافت شکم از طریق ناحیه ضعیف یا شکاف در دیواره شکم به بیرون فشار وارد کند. معمولاً این فتق‌ها پس از جراحی‌های شکمی یا آسیب‌های جسمانی به‌وجود می‌آیند. در صورتی که فرد از بارداری یا چاقی رنج می‌برد، احتمال ابتلا به فتق شکمی افزایش می‌یابد.
علت ابتلا به بیماری فتق چیست؟
بیماری فتق در نتیجه فشارهای مداوم و زیاد به عضلات و بافت‌های بدن ایجاد می‌شود. عواملی مانند افزایش فشار داخلی شکم یا ضعف در دیواره‌های شکم می‌توانند منجر به بروز این بیماری شوند. از جمله عواملی که می‌تواند خطر ابتلا به فتق را افزایش دهد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بلند کردن اجسام سنگین
یکی از عوامل اصلی ایجاد فتق در افراد، بلند کردن اجسام سنگین به طور مداوم است. این عمل فشار زیادی را بر روی دیواره‌های شکم وارد می‌کند و می‌تواند به نواحی ضعیف شده دیواره شکم فشار بیاورد و فتق ایجاد کند. - چاقی و اضافه وزن دلیل باد فتق
افرادی که دچار چاقی و اضافه وزن هستند، بیشتر در معرض ابتلا به فتق قرار دارند. چربی اضافی شکم به تدریج بر دیواره شکم فشار وارد می‌کند و موجب بروز فتق می‌شود. - افزایش سن
با افزایش سن، عضلات و بافت‌های بدن ضعیف‌تر می‌شوند و احتمال بروز فتق افزایش می‌یابد. این روند به خصوص در افراد مسن دیده می‌شود که به دلیل کاهش قدرت عضلات و بافت‌های اطراف، فتق به طور طبیعی رخ می‌دهد. - بارداری دلیل فتق زنان
در طول بارداری، فشار داخلی شکم به شدت افزایش می‌یابد. این فشار می‌تواند به عضلات و بافت‌های ضعیف شده شکم آسیب وارد کند و منجر به بروز فتق شود. - یبوست مزمن علت ابتلا به باد فتق در مردان و زنان
یبوست مزمن نیز یکی از عواملی است که می‌تواند خطر بروز فتق را افزایش دهد. فشار زیادی که هنگام اجابت مزاج ایجاد می‌شود، می‌تواند به دیواره شکم فشار بیاورد و فتق ایجاد کند.
باد فتق چه علائمی دارد؟
علائم فتق بسته به نوع و محل فتق متفاوت است. در بیشتر موارد، نشانه‌های فتق شامل برآمدگی یا توده‌ای در ناحیه آسیب‌دیده است. این توده ممکن است با فعالیت‌هایی مانند سرفه یا خم شدن بزرگ‌تر شود و در مواقع استراحت یا دراز کشیدن کوچک‌تر یا ناپدید گردد. همچنین، درد و ناراحتی در ناحیه فتق ممکن است در برخی افراد مشاهده شود.
- علائم فتق اینگوینال در مردان
معمولاً در ناحیه کشاله ران برآمدگی ایجاد می‌شود که به‌هنگام سرفه یا ایستادن بزرگ‌تر می‌شود. در برخی موارد، فتق اینگوینال ممکن است باعث درد در ناحیه بیضه‌ها شود. - نشانه های فتق هیاتال
این نوع فتق ممکن است باعث سوزش معده، درد قفسه سینه و مشکل در بلع غذا شود. در برخی افراد، فتق هیاتال می‌تواند منجر به رفلاکس اسید معده شود. - علائم فتق ناف در مردان و زنان
در این نوع فتق، ممکن است یک برآمدگی قابل مشاهده در نزدیکی ناف مشاهده شود که در هنگام گریه یا فشار اضافی مانند سرفه بیشتر نمایان می‌شود.
علائم فتق در زنان
فتق در زنان می‌تواند به شکل‌های مختلف بروز کند، اما از رایج‌ترین انواع آن می‌توان به فتق فمورال اشاره کرد. این نوع فتق اغلب به دلیل فشار بیش از حد به عضلات شکم یا نواحی دیگر ایجاد می‌شود. علائم فتق در زنان ممکن است با درد شدید و برآمدگی در نواحی شکم و کشاله ران همراه باشد.
فتق فمورال در زنان
فتق فمورال یکی از شایع‌ترین انواع فتق در زنان است. در این نوع فتق، برآمدگی یا توده‌ای در ناحیه کشاله ران و شکم ایجاد می‌شود. این توده می‌تواند به طور قابل توجهی دردناک باشد و به ویژه زمانی که فرد در حالت ایستاده قرار دارد یا فشار وارد می‌کند، شدت می‌یابد. این فتق اغلب پس از بارداری‌های متعدد یا در زنانی که چاق هستند، بیشتر دیده می‌شود. در این نوع فتق، ممکن است به مرور زمان روده‌ها به داخل حفره شکم فشار وارد کنند و موجب بسته شدن روده یا ایجاد انسداد در آن شوند. در چنین شرایطی، بیمار باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد.
فتق در دوران بارداری
فتق در بارداری به طور خاص در زنان باردار ممکن است بروز کند. افزایش حجم رحم و فشار داخلی ناشی از بارداری می‌تواند به دیواره شکم آسیب وارد کند. این آسیب باعث می‌شود که برخی از بافت‌ها یا ارگان‌ها از نواحی ضعیف شده بیرون بزنند و فتق ایجاد کنند.
چگونه بفهمیم باد فتق داریم؟
باد فتق یا همان فتق در واقع به برآمدگی یا توده‌ای گفته می‌شود که در نتیجه ضعف عضلات یا بافت‌ها در یک ناحیه از بدن به وجود می‌آید. یکی از علائم مشخص فتق، مشاهده یک برآمدگی یا توده است که در نواحی مختلف بدن مانند شکم، کشاله ران یا حتی اطراف ناف ایجاد می‌شود.
برآمدگی در ناحیه آسیب دیده
زمانی که فرد دچار فتق می‌شود، یک برآمدگی یا توده در ناحیه آسیب دیده به وضوح قابل مشاهده است. این برآمدگی ممکن است با افزایش فشار داخلی بدن مانند سرفه کردن، خم شدن یا بلند کردن اجسام سنگین، بزرگ‌تر شود.
تشخیص باد فتق در زنان و مردان با درد در ناحیه برآمدگی
معمولاً در ناحیه‌ای که فتق ایجاد شده است، فرد دچار درد یا ناراحتی می‌شود. این درد ممکن است خفیف یا شدید باشد و در مواردی که فشار بیشتری به ناحیه آسیب‌دیده وارد شود، شدت می‌یابد.
کاهش یا ناپدید شدن برآمدگی هنگام دراز کشیدن
در برخی از موارد، فتق ممکن است به هنگام دراز کشیدن کاهش یافته و یا ناپدید شود. این امر به دلیل کاهش فشار داخلی بدن است. اگر شما متوجه برآمدگی در نواحی خاصی از بدن خود شدید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم را انجام دهد.
تشخیص انواع فتق
پزشک ابتدا تاریخچه پزشکی بیمار را بررسی کرده و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا وجود فتق را تشخیص دهد. در صورت نیاز، پزشک ممکن است از آزمایشات تصویربرداری استفاده کند.
- معاینه فیزیکی برای تشخیص فتق در مردان و زنان
در این مرحله، پزشک با مشاهده نواحی مختلف بدن و لمس آنها، بررسی می‌کند که آیا برآمدگی یا توده‌ای در نواحی مختلف بدن وجود دارد یا خیر. در بسیاری از موارد، پزشک از بیمار می‌خواهد که به حالت ایستاده قرار بگیرد یا سرفه کند تا فتق را شناسایی کند. - آزمایشات تصویربرداری برای شناسایی فتق در زنان
اگر پزشک نیاز به ارزیابی دقیق‌تری داشته باشد، ممکن است آزمایشاتی مانند سی‌تی‌اسکن، اولتراسوند یا MRI را تجویز کند. این آزمایشات به پزشک کمک می‌کنند تا موقعیت فتق و اندازه آن را بررسی کند و تصمیم به درمان مناسب بگیرد.
درمان فتق
درمان فتق به نوع و شدت بیماری بستگی دارد. در بسیاری از موارد، تنها راه درمان فتق، جراحی است. جراحی‌های مختلفی برای درمان فتق وجود دارند که به وضعیت بیمار و نوع فتق بستگی دارند.
درمان فتق در زنان با جراحی باز
در جراحی باز، پزشک برشی بزرگ در ناحیه فتق ایجاد کرده و بافت بیرون زده را به داخل می‌فرستد. سپس، دیواره شکم تقویت می‌شود تا از برگشت فتق جلوگیری شود.
درمان فتق درمردان با جراحی لاپاراسکوپی
در این نوع جراحی، از ابزارهای کوچک و یک دوربین برای درمان فتق استفاده می‌شود. این روش معمولاً عوارض کمتری نسبت به جراحی باز دارد و دوران بهبودی سریع‌تری را فراهم می‌آورد.
درمان خانگی فتق
در حالی که جراحی بهترین راه درمان فتق است، در مواردی که فتق کوچک باشد و درد زیادی ایجاد نکند، برخی از روش‌های خانگی می‌توانند به تسکین علائم کمک کنند. از جمله این روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درمان فتق زنان با استراحت کافی در منزل
در صورت بروز فتق، استراحت می‌تواند به کاهش فشار بر ناحیه آسیب‌دیده کمک کند. - پوشیدن لباس‌های فشرده‌سازی برای درمان خانگی فتق مردان
در برخی از موارد، پوشیدن لباس‌های فشرده‌سازی می‌تواند به حمایت از ناحیه آسیب‌دیده کمک کند و از بروز علائم بیشتر جلوگیری کند. - استفاده از داروهای مسکن برای بهبود باد فتق
داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا پاراستامول می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.
اگر فتق عمل نشود چه می‌شود؟
اگر فتق به موقع درمان نشود، می‌تواند به عوارض خطرناکی منجر شود. این عوارض عبارتند از:
- انسداد روده
اگر فتق باعث شود که بخشی از روده از محل اصلی خود خارج شده و در ناحیه آسیب‌دیده گرفتار شود، ممکن است روده دچار انسداد روده در کودکان شود. این مشکل می‌تواند به مشکلات گوارشی جدی منجر شود و در صورت عدم درمان به موقع، حتی به جراحی اورژانسی نیاز خواهد داشت. - پارگی فتق
در برخی موارد، فتق می‌تواند دچار پارگی شود. این پارگی به معنای خروج کامل بافت از ناحیه ضعیف است و ممکن است به عفونت یا التهاب شدید منجر شود.
راه‌های جلوگیری از فتق
برای پیشگیری از فتق، رعایت چند نکته مهم می‌تواند از بروز آن جلوگیری کند یا احتمال ابتلا به آن را کاهش دهد. این نکات عبارتند از:
- مدیریت وزن برای جلوگیری از باد فتق
چاقی یکی از عوامل خطر مهم در ایجاد فتق است. داشتن وزن مناسب و کاهش وزن در صورت اضافه وزن می‌تواند فشار اضافی را از دیواره شکم برداشته و خطر بروز فتق را کاهش دهد. - پیشگیری از فتق در زنان با اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین
بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند به دیواره شکم فشار بیاورد و باعث فتق شود. در صورت نیاز به بلند کردن اشیاء سنگین، بهتر است از تکنیک‌های صحیح استفاده کرده و از نیروی عضلات پا به جای شکم استفاده کنید. - تقویت عضلات شکم برای جلوگیری از باد فتق مردان
انجام تمرینات ورزشی منظم برای تقویت عضلات شکم و سایر عضلات مرکزی بدن می‌تواند از بروز فتق جلوگیری کند و حمایت لازم را برای دیواره شکم فراهم آورد. - پرهیز از یبوست برای جلوگیری از فتق در مردان و زنان
یبوست می‌تواند فشار زیادی به شکم وارد کرده و موجب بروز فتق شود. برای جلوگیری از آن، باید رژیم غذایی پر فیبر و مصرف آب کافی را رعایت کنید. - کنترل سرفه و عطسه شدید برای پیشگیری از فتق
سرفه یا عطسه شدید می‌تواند به دیواره شکم فشار وارد کرده و فتق ایجاد کند. در صورت داشتن بیماری‌های تنفسی، درمان مناسب را انجام دهید و در مواقع سرفه یا عطسه فشار زیادی به بدن وارد نکنید.
فتق یکی از مشکلات شایع است که می‌تواند به دلیل فشار زیاد به دیواره‌های شکم یا سایر نواحی بدن ایجاد شود. علائم این بیماری می‌تواند از برآمدگی و درد تا انسداد روده یا مشکلات گوارشی متغیر باشد. درمان فتق معمولاً از طریق جراحی است، اما پیشگیری از آن با رعایت نکات ساده‌ای مانند مدیریت وزن، تقویت عضلات شکم و اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند به شدت مؤثر باشد. در صورتی که علائم فتق را مشاهده کردید یا از وجود آن مشکوک هستید، به پزشک متخصص مراجعه کنید تا درمان لازم را دریافت کنید.
سوالات متداول
بیماری فتق چیست و چه علائمی دارد؟
فتق زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از ارگان‌های داخلی از محل خود بیرون زده و از دیواره شکم یا سایر نواحی بدن عبور کند. علائم آن شامل برآمدگی، درد، و ناراحتی در ناحیه آسیب‌دیده است.
علائم باد فتق در مردان چیست؟
علائم باد فتق در مردان مشابه علائم فتق عمومی است و شامل برآمدگی دردناک در ناحیه شکم یا کشاله ران است. در برخی از موارد، درد هنگام ایستادن یا سرفه کردن شدیدتر می‌شود. فتق‌های ناحیه کشاله ران یا فتق‌های اینگوینال در مردان رایج‌تر هستند.
فتق زنان کجاست؟
در زنان، فتق بیشتر در نواحی شکم و کشاله ران بروز می‌کند. یکی از شایع‌ترین انواع فتق در زنان، فتق فمورال است که در ناحیه کشاله ران ایجاد می‌شود. همچنین فتق دیافراگم و فتق ناف در زنان نیز ممکن است مشاهده شود.
برای فتق به چه دکتری مراجعه کنیم؟
برای درمان فتق باید به جراح عمومی یا جراح متخصص گوارش مراجعه کرد. این پزشک پس از معاینه، تشخیص صحیح داده و در صورت نیاز، درمان جراحی یا سایر روش‌های درمانی را پیشنهاد خواهد کرد.
