تکرر ادرار در سالمندان + علت و درمان در زنان و مردان مسن

تکرر ادرار در سالمندان دغدغه بسیاری از خانواده هاست. با افزایش سن، ظرفیت عملکردی مثانه کاهش می‌یابد و عضلات دتروسور بیش‌فعال می‌شوند؛ در نتیجه، پیام‌های عصبی نادرست باعث احساس نیاز مکرر به دفع ادرار می‌شود. مصرف داروهای کاهنده فشار خون مانند دیورتیک‌ها، نوشیدنی‌های محرک شامل کافئین و الکل، عفونت‌های ادراری، دیابت نوع دو و اختلالات قلبی–عروقی از عوامل تشدیدکننده این وضعیت‌اند. کاهش حس تشنگی در سالمندان نیز باعث الگوی نادرست مصرف مایعات شده و علائم را برجسته‌تر می‌کند.

تغییرات ساختاری مرتبط با سالمندی، از جمله کاهش انعطاف‌پذیری مثانه و کندی پیام‌های عصبی، نقش مهمی در قرص تکرر ادرار در سالمندان دارند. بیماری‌هایی مانند یبوست مزمن، نارسایی کلیوی خفیف، اختلالات خواب و مصرف داروهای خواب‌آور نیز می‌توانند علائم را تشدید کنند. در برخی سالمندان، تکرر ادرار نخستین نشانه یک بیماری جدی‌ مانند انسداد ادراری یا عفونت سیستمیک است و نیاز به ارزیابی دقیق دارد.

درمان تکرر ادرار در سالمندان

قرص تکرر ادرار در سالمندان با یک ارزیابی جامع آغاز می‌شود که شامل آزمایش ادرار، سونوگرافی مثانه و پروستات و تست جریان ادرار است. هدف از این مرحله تشخیص علل عفونی، ساختاری یا عملکردی  و مسائل مربوط به نارسایی کلیه سالمندان است. اصلاح سبک زندگی، از جمله کاهش مصرف مایعات در ساعات پایانی روز، کنترل کافئین، تخلیه دوگانه و تنظیم زمان‌بندی دفع، در بسیاری از سالمندان به کاهش علائم کمک می‌کند.

در سطح دارویی، آنتی‌کولینرژیک‌ها، آگونیست‌های بتا–۳ و آلفابلاکرها برای کنترل انقباضات مثانه و بهبود تخلیه به‌کار می‌روند. در موارد مقاوم به درمان، تزریق بوتاکس به دیواره مثانه، نورومدولاسیون ساکرال و جراحی برای اصلاح اختلالات ساختاری انجام می‌شود. فیزیوتراپی کف لگن با بیوفیدبک نیز در کاهش علائم نقش قابل‌توجهی دارد.

علت تکرر ادرار در زنان مسن

در زنان مسن، کاهش استروژن پس از یائسگی موجب نازک‌شدن بافت‌های مجرای ادراری و افزایش حساسیت مثانه می‌شود. این تغییرات احتمال عفونت‌های ادراری مکرر، خشکی واژن و سوزش را افزایش می‌دهد و در نتیجه تکرر ادرار بروز می‌کند. افتادگی مثانه در زنان دارای سابقه زایمان‌های متعدد نیز یکی از علل شایع است و باعث کاهش کنترل مثانه می‌شود.

علاوه بر این، اختلالاتی مانند مثانه بیش‌فعال (OAB) در حدود یک‌سوم زنان بالای ۶۵ سال مشاهده می‌شود و ارتباط نزدیکی با تغییرات عصبی و عضلانی لگن دارد. درمان‌هایی مانند کرم استروژن موضعی، تمرینات کف لگن و اصلاح الگوی مصرف مایعات در مدیریت علائم نقش مؤثر دارند و معمولاً به‌صورت ترکیبی تجویز می‌شوند.

درسایت clevelandclinic می‌خوانیم:

هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات باعث افزایش اندازه پروستات شما می‌شود. این بیماری معمولاً از اواسط دهه 50 زندگی شروع می‌شود. بزرگ شدن پروستات می‌تواند به سیستم ادراری شما فشار وارد کند و باعث تکرر ادرار شود.

تومورهای پروستات همچنین می‌توانند باعث رشد پروستات و فشار بر سیستم ادراری شما شوند.

اختلالات عصبی ممکن است بر نحوه همکاری سیستم عصبی و مثانه شما تأثیر بگذارند. اعصاب آسیب‌دیده ممکن است باعث ایجاد بیماری‌های مثانه (مثانه نوروژنیک) شوند که می‌تواند باعث شود بیش از حد معمول ادرار کنید.

تکرر ادرار در مردان مسن

در مردان سالمند، بزرگی خوش‌خیم پروستات شایع‌ترین علت تکرر ادرار است و با افزایش سن شیوع آن تا ۹۰ درصد می‌رسد. بزرگ‌شدن پروستات موجب تنگی مجرای ادرار و باقی‌ماندن ادرار در مثانه می‌شود که این باقی‌مانده تحریک مستمر ایجاد می‌کند. پروستاتیت مزمن و سرطان پروستات نیز ممکن است علائم مشابهی ایجاد کنند.

تشخیص و ارزیابی با تست PSA، سونوگرافی و معاینه دیجیتال رکتال انجام می‌شود. درمان دارویی شامل آلفابلاکرها و مهارکننده‌های ۵-آلفا ردوکتاز است که به ترتیب موجب کاهش مقاومت خروجی و کوچک‌سازی پروستات می‌شوند. در موارد پیشرفته، روش‌های جراحی مانند TURP برای بازکردن مجرای پروستات ضروری است.

جلوگیری از تکرر ادرار در سالمندان

پیشگیری شامل اصلاح الگوی زندگی است؛ کاهش مصرف نمک، پرهیز از محرک‌های مثانه مانند قهوه، چای پررنگ و غذاهای اسیدی و افزایش مصرف غذاهای سرشار از فیبر نقش مهمی دارد. تنظیم زمان‌بندی مصرف مایعات و تقسیم‌ آن در طول روز، به‌ویژه محدود کردن نوشیدنی‌های زیاد در ساعات پایانی شب، در کاهش بیدارشدن شبانه مؤثر است.

فعالیت بدنی منظم مانند پیاده‌روی روزانه و تمرینات کگل به تقویت عضلات کف لگن و کنترل بهتر مثانه کمک می‌کنند. مدیریت وزن، درمان یبوست و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای از جمله دیابت، بخش اساسی اقدامات پیشگیرانه هستند. سالمندان باید به‌طور منظم علائم خود را پایش کنند و در صورت تغییرات ناگهانی به پزشک مراجعه کنند.

علت ادرار زیاد در سالمندان

ادرار بیش از حد (پلی‌اوری) با تکرر ادرار متفاوت است و زمانی رخ می‌دهد که تولید ادرار روزانه از سه لیتر بیشتر شود. علل آن می‌تواند شامل دیابت شیرین کنترل‌نشده، دیابت بی‌مزه مرکزی یا نفروژنیک، نارسایی کلیه و مصرف برخی داروها مانند لیتیوم باشد. هایپرکلسمی و اختلالات هورمونی نیز از علل مهم محسوب می‌شوند.

تشخیص با آزمایش‌های خون، بررسی الکترولیت‌ها و تست محرومیت از آب انجام می‌شود. در دیابت بی‌مزه، کاهش یا نبود هورمون ADH عامل اصلی است و در نوع نفروژنیک، کلیه به ADH پاسخ نمی‌دهد. درمان بسته به علت، شامل اصلاح داروها، کنترل قند خون یا استفاده از دسموپرسین است.

قرص کنترل ادرار در سالمندان

داروهای مورد استفاده برای کنترل تکرر ادرار شامل چهار گروه اصلی هستند: آنتی‌کولینرژیک‌ها برای کاهش انقباضات مثانه، آگونیست‌های بتا–۳ برای افزایش ظرفیت مثانه، آلفابلاکرها برای بهبود جریان ادرار در مردان و دسموپرسین برای کنترل شب‌ادراری. انتخاب دارو باید براساس وضعیت قلبی، شناختی و کلیوی سالمند انجام شود.

عوارض جانبی این داروها شامل خشکی دهان، افزایش فشار خون، سرگیجه وضعیتی و هیپوناترمی است و به همین دلیل در سالمندان توصیه می‌شود درمان با دوزهای پایین آغاز شود. پایش منظم الکترولیت‌ها و فشار خون برای جلوگیری از عوارض ضروری است.

برای کنترل ادرار سالمندان چه باید کرد؟

مدیریت تکرر ادرار نیازمند یک ارزیابی چندجانبه است که شامل بررسی ساختاری مثانه، عملکرد پروستات، وضعیت هورمونی و مصرف داروهاست. برنامه‌ریزی برای تمرین مثانه با افزایش تدریجی فاصله دفع به تقویت کنترل عصبی–عضلانی کمک می‌کند و معمولاً طی چند هفته مؤثر است. استفاده از ابزارهای کمکی مانند آلارم دفع یا پوشینه‌های جاذب می‌تواند کیفیت زندگی را بهبود دهد.

حمایت روانی و آموزش‌های فردمحور اهمیت دارد، زیرا بسیاری از سالمندان به دلیل شرم یا اضطراب علائم خود را پنهان می‌کنند. پیگیری منظم هر سه ماه با آزمایش ادرار و سونوگرافی برای تنظیم درمان ضروری است. ترکیب درمان‌های دارویی، تمرینات کف لگن و اصلاح سبک زندگی معمولاً بهترین نتیجه را ایجاد می‌کند.

پرسش پرتکرار