زخم وریدی پا یا venous leg ulcers که معمولا به صورت مزمن است به زخمی گفته می شود که بنا به دلایلی در ناحیه پا بوجود آمده باشد و بهبود آن بیش از دوهفته طو ل کشیده باشد.
زخم مزمن وریدی پا چیست؟
این زخم ها معمولا در بخش های داخلی پا و بالای قوزک بوجود می آیند. زخم وریدی پا در ابتدا یک زخم کوچک می باشد که با ایجاد فضایی به هوا و سایر باکتر ی ها اجازه ورود به داخل لایه های زیرین بافت پوست را داده که متعاقبا سبب بروز مشکلات عفونی و ثانویه برای بافت می گردد.
عوارض زخم وریدی پا
از عوارض زخم مزمن پا می توان به درد، خارش و احساس تورم در پاها اشاره نمود . ممکن است قسمتی از پوست که اطراف زخم قرار دارد تغییر رنگ داده و یا سخت تر شود و ترشحات بدبویی از زخم خارج شود.
چه عواملی سبب بروز زخم وریدی در پا می شود
زخم وریدی پا از شایع ترین انواع زخم های پا است که شامل 90 درصد از انواع زخم های پا می گردد. زخم وریدی پا می تواند پس از یک جراحت سطحی در پا آغاز و گسترش یابد و علت آن افزایش فشار خون وریدها در پا است که سبب وخیم تر شدن وضعیت زخم می گردد. بیشترین عامل مشکلات زمینه ای که سبب بروز زخم پا مزمن می شود بیماری سیاهرگ ها یا ورید های پا می باشد. بیماری وریدی پا مشکل اصلی بیش از دوسوم بیماران زخم مزمن پا است .
زخم وریدی پا به دلیل عدم کارکرد متعادل سیاهرگ ها اتفاق می افتد. عامل 90 درصد از زخم های وریدی عدم کارکرد صحیح دریچه های سیاهرگی می باشد. در حدود 15 درصد از زخم های پا به دلیل مشکلاتی نظیر دیابت و آرتریت روماتوئید بوجود آمده و 5 درصد نیز به دلیل سایر مشکلات شکل می گیرد. در بعضی از موارد ممکن است دو یا چند مورد از موارد فوق سبب بوجود آمدن زخم وریدی پا شود که پزشک معالج فرد با انجام چند آزمایش به نوع و علت زخم پای بیمار پی خواهد برد.
چگونه بیماری وریدی سبب بیماری زخم پا میشود
سیاهرگ ها لوله ها هایی هستند که خون را از پاها و قشمت های تحتانی بدن به سمت قلب باز می گردانند . داخل سیاهرگ ها دریچه هایی وجود دارد که جریان خون را به سمت بالا هدایت میکنند و از برگشت خون به داخل سیاهرگها جلوگیری به عمل می آروند. در بعضی از موارد این دریچه ها عملکرد مناسب خود را از دست داده و قادر نیستند جلوی برگشت خون را به داخل سیاهرگ ها بگیرند. یکی از علت های اصلی این مشکل می تواند ترومبوسیس سیاهرگی باشد . در این شرایط اگر دریچه ها آسیب ببینند خون میتواند به جهت نادرست جاری شود و به سمت پایین برگردد. که درنتیجه فشار خون در رگ های وریدی پا بسیار افزایش یافته و متعاقبا این فشار خون غیر طبیعی و بالا در رگ های پا سبب آسیب به پوست شده و منجر به بروز زخم مزمن پا میشود.
افراد مستعد به زخم مزمن پا
اکثر افرادی که دارای مشکلات زمینه ای ذیل هستند مستعد ابتلا به زخم وردیدی هستند:
- بیماران مبتلا به ترومبوسیس
- بیماران مبتلا به استئو آرتریت
- صدمات در قسمت پا
- چاقی
- فلج
- افرادیکه تحت عمل جراحی تعویض استخوان لگن یا زانو قرارگرفته اند
- افرادیکه دچار رگ های واریسی یا رگ های گشاد و متورم هستند
زخم وریدی پا از هر 500 نفر در انگلستان یک نفر را تحت تاثیر قرار میدهد اگرچه این بیماری در افراد مسن بیشتر دیده می شود و از هر 50 نفر افراد بالای 80 سال یک نفر به این بیماری دچار می شود.
درمان زخم وریدی پا
درمان زخم مزمن پا با روش های زیر انجام می شود.
- کنترل فشار خون بالا در رگ پا
به دلیل تراکم خون در قسمت های تحتانی اگر پا در سطحی بالاتر از قلب نگه داشته شود فشار خون داخل رگ پا کاهش یافته و به سطح نرمال و متعادل می رسد. به همین دلیل به بیماران مبتلا به این بیماری توصیه می شودکه هر زمان که برایشان مقدور بود پای خود را بالا نگه داشته و در این حالت استراحت نمایند. یکی دیگر از راهکار هایی که به این افراد توصیه می گردد استفاده از شیب در قسمت تحتانی رخت خواب یا تخت است که بهتر است انتهای تخت خواب خود را 6 اینچ یا بیشتر بالا آورده و به این ترتیب در زمان استراحت پاها مقداری از سطح سر بالاتر قرار گیرد. حتی می توانید از تعدادی کتاب قدیمی برای این موضوع استفاده نمایید.
- استفاده از جوراب واریس یا انجام بانداژ
به منظور کاهش فشار خون در سیاهرگ های پا در محل قوزک پا در هنگام ایستاده بودن بهترین راه درمان استفاده از جوراب واریس یا بانداژ پا می باشد. شاید لازم شود که از چندین لایه بانداژ استفاده نمایید تا به فشار متعادل و مناسب برای رگ های پا برسید. پس از درمان زخم پا نیز لازم است از این جوراب و بانداژها استفاده نموده تا از برگشت زخم پا جلوگیری شود. این جوراب ها لازم است که در پا تنظیم شوند و بسیار فشرده تر از جوراب های تنگ و عادی هستند.
- پانسمان زخم
یک پرستار سالمند ممکن است از پوشش های مختلفی در زیر بانداژ استفاده نماید که بر اساس محل زخم متفاوت هستند. این پوشش ها به صورت مرتب توسط پرستار تعویض می گردند.
- جراحی
در بسیاری از مواقع برای بهبود زخم های بزرگ و مقاوم به درمان جراحی پیوند پوست یا جراحی به روی سیاهرگ های پا انجام می گردد. اگر زخم پای شما ناشی از بیماری رگ های واریسی است این بیماری رگ های واریسی پس از درمان زخم پا معالجه می گردد.
طول مدت درمان زخم وردیدی
برای اینکه یک بیماری سیاهرگی در پا تبدیل به زخم مزمن پا گردد چندین سال زمان صرف میگردد. بنابر این جای تعجب ندارد که اگر مدت زمان نسبتا طولانی ای نیاز باشد تا زخم مزمن پا بهبود یابد. اگرچه اکثر زخم های پا در عرض 3 تا 4 ماه بهبود می یابند اما درصد کمی از بیماران هستندکه مدت زمان بیشتری زمان نیاز دارند تا بهبود کامل برسند. البته جایی برای نا امیدی وجود ندارد زیرا در مقاو ترین زخم ها نیز درمان به موفقیت خواهد رسید.
پیشگیری از برگشت زخم وریدی پا
زمانیکه زخم پا درمان شد به این معنا نیست که بیماری به صورت کامل برطرف شده است . اگرچه پوست پا ظاهری سلامت پیدا کرده است اما مشکلات رگ های پا به قوت خود باقی مانده است و بیمار باید اقداماتی انجام دهد که این زخم ها مجددا ظاهر نشوند:
- همچنان از جوراب های واریس یا از بانداژهایی که از قبل استفاده میشد در تمام لحظات در طول روز استفاده نمایید
- هر زمان که برایتان مقدور بود پاها را در سطحی بالاتر قرار دهید
- برای جلوگیری از خشکی پوست از رطوبت رسان های خوب استفاده نمایید
- کاهش وزن و استفاده از میوه تازه و ورزش و توقف مصرف سیگار برای درمان زخم های شما حیاتی هستند.
- به صورت دوره ای با پزشک خود ملاقات کرده تا از سلامت وضعیت رگ های خونی پا و فشار وریدهای خود مطمین شوید.
با توجه به موارد بیان شده زخم وریدی پا از شایع ترین انواع زخم های مزمن پا می باشد که مراقبت از آن نیازمند تبحر و تجربه خاصی می باشد. پرستاری زندگی برتر اکسین با داشتن کادری با تجربه و ماهر در خصوص مراقبت و پرستاری از زخم مزمن پا در سالمندان آماده ارئه خدمات شبانه روزی به سالمندان گرامی و خانواده های آن عزیزان می باشد.
