تحریک حسی سالمند Sensory Stimulation Activities یکی از مهمترین بخش های مراقبت از سالمند مبتلا به زوال عقل می باشد.
برای یک فرد سالم استفاده از حس‌هایی مانند حس چشایی، لامسه، بویایی، صدا و بینایی امری بدیهی است اما زمانی که توانایی حواس پنجگانه با افزایش سن رو به افول می‌گذارد، مشکلات زیادی برای فرد سالمند به وجود می‌آید.
برای سالمندان مبتلا به زوال عقل، کاهش تدریجی عملکرد حواس امری شایع است و انجام فعالیت‌هایی که باعث تحریک حسی سالمند شود برای بهبود این وضعیت مفید می‌باشد.
زوال عقل چگونه بر حواس تأثیر می‌گذارد؟
زوال عقل اختلالی است که بر عملکرد مغز تاثیر می‌گذارد. در طی این بیماری، توانایی‌های حافظه، تفکر و حل مسئله به تدریج کاهش می‌یابد.
از آنجایی که زوال عقل کل مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد،در سالمندانی که دچار زوال عقل می‌گردند توانایی درک حواس به تدریج دچار اختلال می‌گردد.
حواس پنج گانه به فرد اجازه می‌دهد تا با محیط خود اطراف خود ارتباط برقرار کنند. اما با کاهش شنوایی، توانایی یک سالمند برای برقراری ارتباط با دیگران کاهش می‌یابد.
عملکردهای روزانه و عملی سالمند نیز تحت تأثیر این اختلال قرار می‌گیرند. سالمندی که شنوایی خود را از دست می‌دهد، زنگ در، تلفن یا تلویزیون را نمی‌شنود.
حواسی مانند بویایی و چشایی، در بیماران مبتلا به زوال عقل با هم مرتبط هستند و دستخوش تغییراتی می‌شوند. کسی که حس بویایی قوی نداشته باشد، بوی دود آتش سوزی خانه را حس نمی‌کند. کمبود حس چشایی می‌تواند منجر به مصرف غذای فاسد توسط سالمند یا گذاشتن اشیاء غیرقابل خوردن در دهان شود.
حس لامسه نقش مهمی در بهزیستی انسان دارد. سالمندی که دچار ضعف حس لامسه شده است، نمی‌تواند تشخیص دهد که آب حمام چقدر داغ است.
مزایای تحریک حسی سالمند
یک سالمند مبتلا به زوال عقل می تواند از طریق درمان هایی که باعث تحریک حواس او می شود ارتباط خود را با جهان پیرامون خود حفظ نماید.
اشیاء در زندگی روزمره می توانند حواس سالمند را تحریک کرده و خاطرات و احساسات مثبت را به او بازگردانند. با برانگیختن هر یک از حواس پنج گانه می توان به بهبود خلق و خو، عزت نفس و آرامش سالمند کمک نمود.
تحریک حواس سالمند به بیماران مبتلا به زوال عقل کمک می‌کند تا زمانی که قادر به برقراری ارتباط با استفاده از کلمات نیستند، عقاید خود را بیان کنند.
استفاده از اشیایی مانند آلبوم‌های عکس خانوادگی یا کتاب‌های قدیمی با رایحه‌های قدیمی، می‌توانند احساسات سالمند را تحریک کنند و در نتیجه احساسات و پاسخ‌های حسی سالمندان را تقویت نمایند.
ایجاد تجارب حسی مستلزم این است که پرستار سالمند در نزدیک سالمند بنشیند تا سالمند بتواند پرستار را ببیند یا صدای او را به خوبی بشنود.
لازم است پرستار سالمند پس از ارائه اشیاء معمولی، به بیمار زوال عقل اجازه دهد تا با صرف زمان این اشیا را کشف کند. در مورد اشیاء به گونه ای صحبت کنید که باعث تحریک خاطرات مثبت در ذهن سالمند شود.
1.تحریک حسی سالمند با محرک‌های شنوایی
تحریک حس شنوایی سالمندان می تواند باعث آرامش ذهن سالمند شود. صداهای مثبت همچنین می توانند خلق و خو سالمند را تقویت کنند. افراد مسن اغلب در بخش شنوایی مشکل دارند، بنابراین تنظیم سطح صداها با میزان درک سالمند بسیار مهم است. با استفاده از فناوری های با حس شنوایی سالمندان ارتباط برقرار کنید.
پخش صداهای طبیعی مانند برخورد امواج در ساحل یا بارش ملایم جنگل های بارانی از یک تلفن هوشمند برای سالمند بسیار موثر است. یا برای پخش موسیقی کلاسیک یا آهنگ های مورد علاقه دوران جوانی سالمند رادیو را روشن کنید.
یک پرستار سالمند می تواند برای تحریک حس شنوایی و ارتباط موثر با او اشعار مورد علاقه سالمند را برای او بخواند یا یک آواز محبوب را به همراه او زمزمه نماید.
2. تحریک حسی سالمند با محرک‌های لمسی
می توان مغز یک سالمند مبتلا به زوال عقل را از طریق آگاهی از بافت و لمس اشیا مختلف تحریک نمود. تحریک لمسی برای افزایش آسایش بیماران زوال عقل امری شناخته شده است.
لمس نمودن اشیاء با جنس های مختلف می‌تواند مسیرهای حسی مغز را تحریک کند. در این شرایط هزاران گیرنده عصبی در انگشتان دست تحریک می شوند که به نوبه خود مغز را تحریک می کند.
پرستار سالمند می تواند با یک کاسه چینی، یک صدف، سنگ و توپ، حس لامسه سالمندان را تحریک کنید. سایر راه های جایگزین برای تحریک لمسی سالمند شامل ارائه مخروط کاج، کاغذ سنباده یا میوه های پلاستیکی است.
3. تحریک حسی سالمند با محرک‌های بینایی
فرآیندهای تخریب کننده بینایی بر سالمندان مبتلا به زوال عقل تأثیر نامطلوبی می‌گذارد. درمان های خاصی وجود دارد که می‌تواند برای تحریک حس بینایی سالمند مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال، تاثیرات نور درمانی برای کاهش احساس سرگردانی، بهبود چرخه خواب و تقویت عملکرد شناختی و رفتاری سالمندان ثابت شده است.
برای تحریک حس بینایی می‌توان با قرار دادن عکس عزیزان سالمند در محیط اطراف او، روحیه سالمند را نیز تقویت نمود. تماشای فیلم های مورد علاقه سالمند نیز می‌تواند باعث تحریک مغز از طریق حس بینایی شود.
انجام این کار به سالمند کمک می‌کند تا برخی از صحنه های فیلم را پیشاپیش به خاطر بیاورد. تماشای فیلم علاوه بر تحریک بینایی باعث تحریک حس شنوایی سالمند نیز می‌شود.
4.تحریک حسی سالمند با محرک‌های بویایی
رایحه‌های قوی می‌توانند فوراً ذهن سالمند را به یاد یک زمان یا مکان به یاد ماندنی بیندازد یا بی‌درنگ فرد را به موقعیت‌های خاص در گذشته متصل کنند.
می‌توان این خاطرات دوست داشتنی را با استفاده از تحریک حس بویایی مجدا به خاطر آورد. رایحه درمانی با استفاده از روغن های اسانسی یکی از راه های درمانی موثر در سالمندان است.
روغن‌های ضروری، مانند اسطوخودوس، به دلیل اثرات آرام بخش خود شناخته شده‌اند. نعناع فلفلی برای تحریک مغز و آرامش اعصاب استفاده می‌شود.
عصاره ترنج باعث بهبود خلق و خو می‌شود و اضطراب خفیف را از بین می‌برد. می‌توان از یک دستگاه پخش کننده عطر یا اسانس های معطر یا شمع های خوش بو برای تحریک حس بویایی استفاده نمود.
پیشنهاد مقاله: سرگردانی در زوال عقل
5. تحریک حسی سالمند با محرک‌های چشایی
خوردن غذاهای مورد علاقه می‌تواند به سالمند کمک کند تا یک رویداد به یاد ماندنی در گذشته را به خاطر بیاورد. به عنوان مثال، سالمندی که در کودکی به ساحل سفر کرده است، از خوردن یک کاسه خوراک ماهی با پرستار یا یکی از اعضای خانواده خود استقبال می‌کند.
سالمندانی که مبتلا به زوال عقل هستند با دنیای اطرافشان تعاملات متفاوتی دارند. چالش های فیزیکی آنها بر نحوه ارتباط و رفتار آنها با دیگران تأثیر می گذارد.
استفاده از یک پرستار سالمند که در مراقبت از سالمندان مبتلا به زوال عقل تجربه و دانش کافی دارد باعث بهبود کیفیت زندگی سالمند از جهات مختلف می گردد.
مرکز پرستاری زندگی برتر اکسین مجوز رسمی از وزارت بهداشت و سال ها تجربه در امر ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل آمادگی دارد با کادری مجرب و متخصص به صورت شبانه روزی در خدمت همشهریان گرامی باشد.
کادر مجرب این مرکز در قالب پرستار سالمند ، پرستار بیمار و پرستار کودک همواره با در نظر گرفتن آخرین استانداردهای خدمات مراقبتی و پرستاری به ارائه خدمت پرداخته و آسایش و امنیت عزیزان شما را اولویت اصلی خویش قرار داده است.
برای دریافت اطلاعات بیشتر تنها کافی است که با کارشناسان این مرکز تماس حاصل نموده و مشاوره رایگان دریافت نمایید.
