اضطراب در سالمندان یک واکنش طبیعی در مواجهه با شرایط استرس‌زا است که سبب می‌شود فرد هوشیاری بیشتری در مواجهه با شرایط داشته و بدن او واکنش‌های جنگ گریز بروز دهد. اضطراب به ما کمک می‌کند تا موقعیت‌های خطرناک را به‌خوبی ارزیابی کرده و واکنش مناسبی به آن نشان دهیم. با‌این‌حال اضطراب می‌تواند با بروز ترس و نگرانی‌های بی‌مورد در روند انجام فعالیت‌های روزانه اختلال ایجاد کند. خیلی از سالمندان به نوعی از اضطراب دچار هستند که علائم و نشانه‌های اغراق شده و بیمارگونه دارد. برای مقابله با علت بی قراری سالمندان لازم است که انواع اضطراب در سالمندان را بشناسید و راهکارهای درمان آن را بدانید.
اضطراب در سالمندان
اضطراب در سالمندی در شکل‌ها و انواع مختلف وجود دارد که شامل اضطراب فراگیر، اختلال هراس، فوبیا و اختلال اضطراب اجتماعی می‌شود. شیوع این اختلالات در افراد مسن بین 3 تا 14 درصد است که فوبیاهای خاص و اختلال اضطراب فراگیر شایع‌ترین آن‌ها است. معمولا اختلالات روانپزشکی به‌خصوص در این گروه سنی تشخیص داده نشده و تحت درمان قرار نمی‌گیرند. علائم بالینی اختلال اضطراب فراگیر در سالمندان مانند هراس یا وسواس فکری یا کاهش استرس در بسیاری از سالمندان دیده می‌شود. با ترفندهای کاهش استرس می‌توان به بهبود توانایی‌های عملکردی کمک کرد. در این پروسه استفاده از خدمات پرستار سالمند هم می‌تواند مفید باشد.
به نقل از سایت cedars:
افراد مسن همچنین ممکن است دچار فوبیای ناتوان کننده و محدود کننده زندگی شوند
مانند افتادن، بیمار شدن یا مردن، یا اضطراب اجتماعی. شرایط سلامت روان در میان سالمندان در طول همه گیری COVID-19 به شدت افزایش یافته است.
به گفته روانپزشکان سالمندان، علائم اختلال اضطراب در اواخر عمر اغلب بیشتر از علائمی است که در بیماران جوان تجربه می شود. این علائم می تواند به صورت احساس تنهایی ظاهر شود و مشکل را تشدید کند.
در نتیجه، بسیاری از افراد در این گروه سنی آسیب‌پذیر، علائم را کم‌اهمیت می‌دانند یا آن‌ها را مقصر می‌دانند. آژانس‌های سلامت روان خاطرنشان کردند که این قطع ارتباط – و همچنین بیماری همزمان، کاهش عملکرد مغز (که علائم را سخت‌تر به خاطر می‌آورد) و انگ – مانعی برای تشخیص و مراقبت است.
علت بی‌قراری سالمندان
دلایل و زمینه‌های بروز اضطراب در سالمندان متنوع است. معمولا علت بی قراری در پیری شامل موارد متعددی است که رایج‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- وراثت
- بیماری‌های جسمی
- تغییرات مغزی
- دردهای درمان نشده
- مصرف برخی از داروها
- مصرف زیاد برخی از نوشیدنی‌ها
- نیازهای تامین نشده
- بیماری‌های عصبی
- بیماری‌های عصبی از جمله زوال عقل
- اختلالات شناختی
نشانه‌های اضطراب در سالمندان
معمولا نشانه‌های اضطراب در جوانان با علائم اضطراب در سالمندان تفاوت چندانی ندارد. پس با مشاهده برخی از علائم که در ادامه معرفی می‌کنیم؛ می‌توان به پزشک مراجعه کرد. تعداد از نشانه‌های اختلال اضطراب در افراد مسن و سالمندان به شکل زیر است:
- مشکلات و بیماری‌های گوارشی
- تنگی نفس
- حالت تهوع
- احساس درد در قفسه سینه
- ترس‌ولرز
- تعریق
- تنگی نفس
- سرگیجه و سردرد
- مشکلات و بیماری‌های گوارشی
- بیماری‌های چشمی
- داشتن افکار غیرمنطقی
- فراموشی
- تنش‌های عضلانی
- مشکلات خواب
- وسواس زیاد
- دوری از اجتماع
- خستگی زیاد
- تحریک‌پذیری
- پرهیز از فعالیت‌ها، مکان‌ها یا افرادی که باعث ایجاد اضطراب در آن‌ها می‌شود
- تغییر وزن، اشتها و عادت‌های غذایی
- افکار وسواسی و رفتار اغراق‌آمیز
- ناتوانی در خواب
- عدم تمایل به ترک خانه
انواع اضطراب در سالمندی
انواع اضطراب در سالمندان به شکل‌های مختلف بروز پیدا می‌کند. مهم‌ترین انواع اضطراب در سالمندان عبارت‌اند از:
- فوبیا در سالمندان
فوبیا یک نوع اضطراب است که به‌صورت ترس شدید از یک مکان، رویداد یا هر چیزی بروز می‌کند. در این شرایط فرد احساس ترس غیرمنطقی از افراد و غیرمنطقی دارد؛ درحالی‌که خطر خاصی آن‌ها را تهدید نمی‌کند.
- اختلال استرس فرد مسن بعد از سانحه
معمولا یک رویداد وحشتناک برای فرد یا اطرافیان او می‌تواند اختلال اضطراب پس از سانحه را ایجاد کند. این اختلال تا سال‌ها بعد ماندگار می‌ماند و زمانی که فرد در موقعیت‌های مشابه قرار بگیرد؛ تکرار می‌شود.
- اختلال وسواس اجباری
وسواس اجباری شامل افکار مزاحم دائمی در ذهن سالمند است که تلاش می‌کند که اضطراب خود را با تکرار یک رفتار خاص، کنترل کند. بیمارانی که درگیر این نوع از اختلال اضطراب هستند؛ درنهایت به خود یا اطرافیان‌شان آسیب می‌زنند.
- اختلال اضطراب فراگیر سالمند
این اضطراب باعث ایجاد افکاری مانند نگرانی‌های دائمی و ناامیدی در سالمندان می‌شود. این افراد در خوابیدن و تمرکز کردن برخی از مشکلات را دارند و احساس خستگی و حالت تهوع دارند.
- اختلال پنیک و اضطراب در سالمندان
پنیک شامل احساس وحشت است و با علائمی مانند ضربان قلب، درد قفسه سینه، ضعف، حالت تهوع و سرگیجه خودش را نشان می‌دهد. این حملات در چند دقیقه به اوج خود رسیده و درنهایت متوقف می‌شود.
تشخیص اضطراب در سالمندان
بروز نشانه‌ها و علائم اضطراب در سالمندی می‌تواند شما را برای تشخیص علت بی قراری در پیری آماده کند:
- افکار خودکشی در سالمند
- از دست دادن حافظه یا مشاهده علائم آلزایمر
- کاهش یا افزایش اشتها و تغییر وزن شدید در زمان کوتاه
- خستگی بی‌دلیل
- مشاهده برخی تغییرات در وضعیت خواب شبانه‌روزی
- مشکل در تمرکز
- از دست دادن حافظه و نشانه‌های آلزایمر
- نوسانات خلقی و رفتارهای نامناسب برای بیش از 2 هفته
درمان اضطراب در سالمند
درمان اضطراب در سالمندان روش مشخص و ثابتی ندارد و پزشکان معمولا از ترکیبی از روش‌های درمانی برای این منظور استفاده می‌کنند. راهکارهای زیر برای کاهش استرس و بهبود روحیه سالمندان مفید است. به‌خصوص اگر درحال نگهداری از سالمند آلزایمری هستید؛ بهتر است بر این روش‌ها مسلط باشید:
- برای مقابله با استرس می‌توانید از برخی داروها مانند دیازپام، اگزازپا، آلپرازولام و کلردیازپوکساید استفاده کنید که از رایج‌ترین روش‌های درمانی است. این داروها فعالیت سمپاتیک مغز را کاهش داده و برای درمان و رفع نشانه‌های اضطراب کاربرد دارند.
- وقت صرف کنید و با سالمندان بازی‌های فکری انجام دهید.
- انجام کارهای هنری مانند نقاشی و نوازندگی، می‌تواند برای کاهش نشانه‌های اضطراب مفید باشد.
- برخی کارها مانند باغبانی در بهبود روحیه سالمندان موثر است.
- سعی کنید سالمندان را به بهانه‌های مختلف در مراسم و دورهمی و مهمانی‌ها شرکت دهید و محیط شاد و بدون استرسی را برای آن‌ها فراهم کنید.
- تمرینات یوپا و تمرینات تنفسی برای سالمندان بسیار مفید است.
- ورزش کردن و داشتن تحرک به بهبود سلامت جسمی و روحی سالمندان کمک می‌کند.
- اصلاح رژیم غذایی و پرهیز از مصرف غذاهای مضر برای کمک به سالمندان مفید است.
راهکارهایی در برطرف کردن حال مضطرب سالمند
برخی از راهکارها برای کاهش اضطراب در سالمندان و توانبخشی سالمندان از نظر روانی مفید است:
- اولین کاری که باید انجام دهید؛ شناخت دقیق نوع اضطراب است. تشخیص نوع دقیق اضطراب برای درمان آن بسیار مفید است.
- داشتن شبکه اجتماعی قوی و جمعی از دوستان به رفع اضطراب کمک می‌کند.
- انجام برخی فعالیت‌های ورزشی و بدنی برای کاهش اضطراب مفید است.
- خواب و استراحت کافی برای درمان و رفع استرس مفید است.
- سرگرمی‌های جمعی به بهبود حال روحی سالمند کمک می‌کند.
- رژیم غذایی مناسب برای درمان استرس و اضطراب مفید است.
سخن آخر
مدیریت علت بی قراری در پیری به‌سادگی امکان‌پذیر است. به‌شرط آنکه علائم و نشانه‌های بروز اضطراب و استرس به‌خوبی شناخته شده و بررسی شوند. همه نشانه‌ها باید زیر نظر پزشک بررسی شوند تا نوع اضطراب در سالمندان مشخص شده و راهکارهای مقابله با آن بررسی شوند. از طرفی تاحدی از اضطراب در زندگی مدرن عادی و غیرقابل گریز است. به سالمندان به‌واسطه شرایط آسیب‌پذیری که دارند؛ بیشتر اضطراب و استرس را تجربه می‌کنند. درصورتی‌که این بیماری به‌موقع تشخیص و درمان نشود؛ مشکلات زیادی را در زندگی فرد ایجاد می‌کند. به کمک راهکارهای عنوان شده در مقاله بالا می‌توان تا اندازه زیاد به کنترل و درمان علت بی قراری سالمندان کمک کرد. معمولا کنترل اختلال اضطراب فراگیر در سالمندان و مراقبت از سالمندانی که به اختلال اضطراب فراگیر در سالمندان مبتلا هستند؛ به خدمات تخصصی یک پرستار و فرد دوره دیده نیاز دارد.
سوالات متداول
1. علائم اضطراب در سالمندان چیست؟
رایج‌ترین علائم اضطراب در سالمندان شامل ترس و لرز، تنگی نفس، حالت تهوع، سرگیجه، سردرد، مشکلات و بیماری‌های گوارشی و درد قفسه سینه است.
2. چرا اختلال اضطراب در سالمندی ایجاد می‌شود؟
از مهم‌ترین علت بی قراری سالمندان مشکلات و بیماری‌های جسمی، ناتوانی حرکتی، ناتوانی در انجام کارها و از دست دادن عزیزان و تنهایی است.
3. بهترین داروها برای درمان اضطراب در سالمندان کدام است؟
مصرف برخی از داروها مانند دیازپام، اگزازپام، آلپرازولام و کلردیازپوکساید به کنترل علائم این عارضه کمک می‌کند.
4. عوامل ایجاد کننده اضطراب در سالمندی چیست؟
فقر و مشکلات مالی، زوال عقل، ناتوانی در حرکت، مشکلات و بیماری‌های جسمی و عدم توانایی انجام کارهای شخصی از عوامل بروز اختلال اضطراب فراگیر در سالمندان است.
