خشم و عصبانیت معمولا احساسی طبیعی تلقی می‌شود و امروزه در میان افراد بیش از پیش رواج یافته است. هنگامی این خشم مخرب می‌شود که به پرخاشگری در سالمندان تبدیل شود و به خود فرد و اطرافیان آسیب برساند. پرخاشگری مزمن می‌تواند عواقب جدی روی زندگی شما داشته باشد. وقتی که سالمندان بیش از حد عصبانی هستند و رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان می‌دهند، سطح استرس و اضطراب بالا می‌رود و این امر بر سلامت جسم و ذهن تاثیرات منفی زیادی خواهد داشت. برای درمان این مشکل اول باید ریشه‌یابی آن را انجام داد و سپس برای حل آن اقدام کرد. مرکز پرستاری زندگی برتر، می‌تواند پرستاران حرفه‌ای را برای پرستاری سالمند در اختیار شما قرار دهد. این پرستاران با توجه به سابقه‌ای که دارند، می‌توانند در زمینه درمان پرخاشگری در سالمندان به شما کمک کنند.
دلایل و علت پرخاشگری سالمندان چیست؟
علت پرخاشگری سالمندان دلایل زیادی دارد. افزایش سن خود دلیل منطقی برای بروز بسیاری از مشکلات است و سالمندانی که مشکل پرخاشگری را تجربه می‌کنند، دلایل زیادی برای این رفتار آن ها وجود دارد. بیشترین دلیل بروز این رفتار مشکلات جسمی است. عفونت‌های دستگاه ادراری امری شایع در افراد سالمند است. این عفونت‌ها اغلب طولانی مدت هستند و برای درمان آنها باید زمان زیادی را صرف کنید.
درگیر شدن فرد بیمار برای زمان طولانی، می‌تواند آنها را بی‌طاقت کند و عوارض این مشکل برای این افراد آزاردهنده باشد. همچنین بیماری‌های دیگری مانند مشکلات پوستی یا ذات‌الریه می‌توانند علت پرخاشگری در سالمندان باشند و باعث مشکلات تهاجمی و پرخاشگری نیز شوند. اگر این مشکلات را حل کردید، و باز هم پرخاشگری فرد سالمند برطرف نشد، باید به دنبال ریشه آن در مشکلات عصبی باشید. تنهایی می‌تواند تحریک‌پذیری افراد را به‌شدت بالا ببرد و با یک تلنگر فرد پرخاشگری شدیدی را از خود نشان می‌دهد. سالمندان به‌هیچ‌وجه نباید تنها بمانند و همیشه یک پرستار از موسسه زندگی برتر یا اعضای خانواده باید در کنار آنها باقی بمانند.
علاوه‌برآن، اختلالات عصبی و عروقی هم می‌توانند علت پرخاشگری در سالمندان و افزایش علائم پرخاشگری‌های سالمندان باشند. مهم‌ترین بیماری که در آن سالمندان رفتارهای پرخاشگرانه از خود بروز می‌دهند، آلزایمر است. این بیماری سن مشخصی ندارد اما معمولا از سنین چهل‌سالگی احتمال ابتلا به آن بالا می‌رود. آلزایمر علائمی مانند گم کردن اشیا، انزواطلبی، افزایش مشکلات بینایی و سردرگمی در مورد مکان و زمان دارد که همگی آنها به افزایش پرخاشگری در فرد بیمار کمک می‌کنند. افرادی که به دلایل مختلف از اختلالات خواب رنج می‌برند، در طول روز سطح انرژی پایینی دارند و این امر به افزایش عصبانیت و بی‌قراری آنها کمک خواهد کرد.
به نقل از وبسایت www.nia.nih.gov :
برای مقابله با تحریک‌پذیری یا پرخاشگری درسالمندان مبتلا به آلزایمر، مهم است که آرام بمانید، به نگرانی‌های فرد گوش دهید و او را مطمئن کنید که در امنیت است. محیطی آرامش‌بخش ایجاد کنید، روتین‌های روزمره را حفظ کرده، سر و صدا را کاهش دهید و از حواس‌پرتی‌های مثبت مانند میان‌وعده یا فعالیت‌ها استفاده کنید. برای محافظت از خود، اشیای خطرناک را قفل کرده و در صورت تشدید پرخاشگری از پزشک کمک بگیرید. برای پیشگیری از “غروب‌زدگی” (گیجی در اواخر روز)، برنامه منظم داشته باشید، فعالیت بدنی را تشویق کنید، از چرت‌های طولانی و مصرف کافئین در اواخر روز خودداری کنید و مطمئن شوید که فرد به نور طبیعی دسترسی دارد.
دلایل عصبانیت شدید در سالمندان
- درد جسمی و ناراحتی
اگر تا به حال با درد جدی مانند دردی که در اثر عفونت دندان ایجاد شده است درگیر شده باشید ، می دانید که وقتی در رنج و عذاب هستید لبخند زدن چقدر مشکل است. افراد مسن اغلب درد مزمن را تجربه می کنند و تلاش برای کنار آمدن با آن می تواند صبر و شکیبایی آنها را از بین ببرد. سالمندانی که در بیان مشکل دارند ، نیز اگر ناراحتی خاصی داشته باشند که خود به تنهایی قادر به رفع آن نباشند ، ممکن است دچار عصبانیت شوند. لازم است به عنوان یک پرستار سالمند از اینکه او با مشکل خاصی درگیر نمی باشد و به عنوان مثال لباس هایی که برای او انتخاب نموده اید لباس هایی راحت و لطیف است اطمینان حاصل نمایید.
- مشکلات ارتباطی
سالمندان به دلایل مختلف چالش های ارتباطی را تجربه می کنند. سالمند ممکن است نتواند کلمات مناسب را برای بیان احساس خود پیدا کند ، و ممکن است با فریاد زدن تلاش کند تا منظور خود را به دیگران بفهماند . سالمندانی که اصلاً قادر به صحبت نیستند ، ممکن است از پرتاب اشیاء برای بیان مشکلات خود استفاده کنند. تشویق سالمند به وقت گذاشتن و بیان آنچه که نیاز دارد می تواند برای رفع این مشکل مفید باشد. کاهش سطح سر و صدا در خانه همچنین می تواند سالمند را تشویق کند تا لحن ملایم تری داشته باشند.
- ناامیدی
تغییر در توانایی های سالمند می تواند انجام کارهای معمولی مانند پوشیدن کفش یا پیراهن را برای او دشوار کند. ممکن است سالمند از اینکه دیگر نمی تواند کارهایی که قبلا به راحتی انجام می داد را به درستی انجام دهد دچار عصبانیت و نگرانی شود . در این شرایط عجول بودن و اصرار به سریع تر بودن سالمند فایده ای ندارد. سعی کنید زمان زیادی را در برنامه روزانه سالمند برای انجام امور روزانه او بگنجانید .
- مسائل مربوط به سلامت عاطفی
افسردگی ، اضطراب ، اندوه و PTSD همه اختلالات سلامت روان هستند که می توانند عصبانیت را به عنوان یک علامت هشدار دهنده در مورد مشکلات روانی ، افزایش دهند. سالمند ممکن است به درمان حرفه ای نیاز داشته باشد تا یاد بگیرد چگونه با احساسات خود کنار بیاید. برخی از سالمندان برای رفع خشم شدید به دارو نیاز دارند. یک مشاور حرفه ای می تواند به سالمند کمک کند تا دریابد که علت اصلی عصبانیت و خشم او از چیست و روشهای درمان این مشکل را بیاموزد . پس در هنگام مشاهده افسردگی، اندوه و علائم اضطراب در سالمندان حتما به مشاور مراجعه کنید.
- استراحت نامناسب
مانند هر شخص دیگر ، سالمندان نیز در هنگام خستگی بیشتر مستعد خشمگین شدن هستند. خستگی در سنین بالاتر معمول است و ممکن است سالمند به اختلال در الگوی خواب واکنش نشان دهد. دادن فرصتی به سالمند برای گذراندن اوقات آرام یا خوابیدن در طول روز می تواند احساسات سالمند را متعادل تر نگه دارد .
- دمانس یا سکته مغزی
آسیب های مغزی اغلب با تغییرات شخصیتی در ارتباط هستند. اگر فرد سالمند سکته کرده یا تشخیص زوال عقل در او به اثبات رسیده است ، لازم است که با پزشک در مورد نحوه درمان علائم او مشورت کنید. اطمینان از این که سالمند درمان خود را به پایان رسانده و داروهای تجویز شده را به موقع مصرف می کند ، می تواند به او در حفظ شخصیت آرامتر کمک کند.
راه‌هایی برای مدیریت عصبانیت و پرخاشگری در سالمندان
بسیاری از سالمندان از این که رفتارهای پرخاشگرانه نشان می‌دهند، اذیت می‌شوند و به دنبال راه و دران پرخاشگری در سالمندان هستند تا بتوانند از شدت آن بکاهند. خوشبختانه تمرینات و راهکارهای مختلفی برای جلوگیری از پرخاشگری وجود دارد که عبارتند از:
محیط زندگی خود را آرام و مرتب نگه دارید
یک فضای به هم ریخته و شلوغ می‌تواند از لحاظ ذهنی آشفتگی زیادی را ایجاد کند. اگر دکوراسیون خانه به‌اندازه کافی مرتب و خلوت باشد و آرامش خوبی هم در فضای خانه برقرار باشد، سلامت روانی افراد سالمند تضمین می‌شود و امکان پرخاشگری در آنان به‌شدت کاهش می‌یابد.
تماس‌های فیزیکی با سالمندان
این گونه تماس‌ها بسیار حساس هستند و برای همه افراد پاسخگو نیستند. برخی از افراد هنگام عصبانیت متوجه واکنش‌های خود نیستند و اگر آنها را لمس کنید ممکن است رفتارهای تهاجمی و پرخاشگرانه از خود نشان دهند. در عوض برخی دیگر ممکن است با در آغوش گرفتن یا گذاشتن دست روی شانه‌ها آرام شوند. اگر یکبار این کار را انجام دهید، الگوی رفتاری سالمند را متوجه خواهید شد.
روتین روزانه سالمند را تغییر دهید
سالمندانی که به طور مداوم در خانه هستند و هیچ فعالیتی را در خارج از منزل انجام نمی‌دهند، بیشتر در معرض پرخاشگری و افسردگی هستند. سعی کنید که هر چند وقت یکبار آنها را به مسافرت ببرید یا این که تایم مشخصی از شبانه‌روز را به پیاده‌روی در پارک اختصاص دهید.
مشکلات جسمی سالمندان را درمان کنید
اگر فرد سالمند مدت زیادی از مشکلات جسمانی رنج ببرد، آستانه تحمل او پایین می‌آید و رفتارهای غیرمنتظره‌ای از او سر خواهد زد. در صورت مشاهده هر گونه علائم، باید فورا به پزشک مراجعه کنید و درمان سالمند پرخاشگر را آغاز کنید.
درمان پرخاشگری در سالمندان و نحوه صحیح رفتار با سالمند پرخاشگر
گاهی اوقات قبل از اینکه برای کنترل پرخاشگری اقدام کنید، باید نحوه ارتباط با سالمندان پرخاشگر را بدانید تا احساسات آنها را جریحه‌دار نکنید. برای این کار می‌توانید طبق نکات زیر اقدام کنید:
- در کارهایی که آنها می‌توانند به‌خوبی انجام دهند، دخالت نکنید. این امر می‌تواند باعث شود که آنها تصور کنند به‌اندازه کافی توانمند نیستند و از پس کارهای خود بر نمی‌آیند.
- از حرف زدن با آنها به‌گونه‌ای که احساس درماندگی کنند، خودداری کنید.
- مقابل آنها با یک واکنش منطقی و رفتاری آرام ظاهر شوید. اگر مانند خودشان با پرخاشگری پاسخ دهید، می‌تواند نتایج بدی داشته باشد و میزان پرخاشگری سالمندان بیشتر شود.
- در برخی موارد، حواس‌پرتی می‌تواند ره خوبی برای کاهش پرخاشگری سالمندان باشد.
درمان پرخاشگری در سالمندان:
1. تشخیص علت: اولین قدم در درمان پرخاشگری، شناسایی علت اصلی آن است. مشکلاتی مانند درد، بیماری‌های جسمی یا روانی، تغییرات در محیط زندگی، و مشکلات ارتباطی می‌توانند منجر به پرخاشگری شوند.
2. مشاوره و درمان پزشکی: مراجعه به پزشک یا روانپزشک برای ارزیابی و درمان مشکلات زیرین می‌تواند مفید باشد. درمان‌های دارویی یا مشاوره روانشناختی ممکن است ضروری باشد.
3. مدیریت درد و بیماری: اگر پرخاشگری به دلیل درد یا بیماری است، مدیریت مناسب درد و درمان بیماری‌های جسمی می‌تواند به کاهش پرخاشگری کمک کند.
4. محیط مناسب: ایجاد یک محیط آرام و امن می‌تواند به کاهش پرخاشگری کمک کند. محیط‌های آشنا و راحت می‌توانند به کاهش استرس و تحریکات کمک کنند.
5. آموزش و حمایت: آموزش خانواده و مراقبین درباره نحوه برخورد با پرخاشگری و ارائه حمایت‌های لازم می‌تواند مفید باشد.
نحوه صحیح رفتار با سالمند پرخاشگر:
1. حفظ آرامش: هنگام مواجهه با پرخاشگری در سالمندان، حفظ آرامش و خودداری از واکنش‌های تند بسیار مهم است. پاسخ آرام و ملایم می‌تواند به کاهش تنش کمک کند.
2. گوش دادن فعال: تلاش کنید به نگرانی‌ها و احساسات سالمند گوش دهید و به او نشان دهید که نگرانی‌هایش مورد توجه است. این کار می‌تواند به کاهش احساسات منفی و پرخاشگری کمک کند.
3.استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش: تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق، آرامش‌بخشی و توجه به نیازهای عاطفی سالمند می‌تواند در کنترل سالمند پرخاشگر کمک‌کننده باشد.
4. تنظیم محیط: محیط را به گونه‌ای تنظیم کنید که عوامل استرس‌زا و تحریک‌کننده را کاهش دهید. نور ملایم، صداهای آرام، و فضای مرتب می‌تواند به آرامش کمک کند.
5. تعیین حدود: در عین حال که باید به احساسات سالمند احترام بگذارید، تعیین حدود مناسب و بیان واضح رفتارهای غیرقابل قبول نیز مهم است.
6. جستجوی کمک حرفه‌ای: در صورتی که پرخاشگری ادامه‌دار و شدید باشد، مشاوره و کمک از متخصصان سلامت روان می‌تواند راهگشا باشد.
توجه به این نکات و استفاده از رویکردهای مناسب می‌تواند به مدیریت و کاهش پرخاشگری در سالمندان کمک کند و بهبود کیفیت زندگی آنها و مراقبینشان را به دنبال داشته باشد.
توصیه هایی برای پرستاران نحوه مدیریت خشم و ناراحتی بیماران و سالمندان
وقتی سالمندی یا به طور کلی فردی بیمار است، در حال تحمل درد جسمی و روحی است. توجه به بیمار و همدردی با او جزو ابتدایی‌ترین نیازهای هر بیمار می‌باشد. کسی که پرستاری بیمار یا سالمند را بر عهده گرفته باید بتواند بر واکنش‌های مختلف او نسبت به بیماری، پاسخ مناسبی بدهد. در ادامه مهم‌ترین نکات را درباره نحوه مدیریت خشم و ناراحتی بیمار در حضور پرستار را برای شما بیان خواهیم کرد:
- وقتی بیمار از شدت درد بیماری خود عصبانی است یا حتی با گستاخی با شما صحبت می‌کند، فقط شنونده باشید. در چنین شرایطی هر حرفی که بزنید هر چقدر هم منطقی و درست باشد، او را عذاب خواهد داد. نحوه برخورد با بیمار بد حال تاثیر مستقیم بر بهبود بیماری و میزان تحمل او خواهد داشت.
- وقتی مسئولیت پرستاری از بیمار را پذیرفته‌اید، به این معنی است که خود را در جایگاه نزدیک‌ترین فرد نسبت به او قرار داده‌اید. اگر بیمار پرخاش می‌کند یا رفتار نامناسبی را در زمان عود درد و بیماری خود انجام می‌دهد، وظیفه شما همدردی و صبر کردن است. در چنین شراطی باید شکیبایی کرده و از ایجاد و گسترش نگرش منفی در ذهن خود جلوگیری کنید.
- پس از این که عصبانیت و ناراحتی بیمار کمی فروکش کرد، سعی کنید مشکل او را به صورت ریشه‌ای حل کنید.
سخن پایانی
سوالات متداول
