قندخون بالا یا هیپرگلیسمی ازجمله معضلات افراد دیابتی می‌باشد که تأثیرات منفی در بدن آن‌ها ایجاد می‌کند. نوع غذا و فعالیت بدنی، ابتلا به سایر بیماری‌ها، مصرف داروهای مختلف و غیردیابتی و یا عدم استفاده کافی از داروهای کاهنده گلوکز چند مورد از عوامل ایجاد قندخون بالا در افراد دیابتی می‌باشد.
عدم کنترل و درمان در قند خون بالا سبب ایجاد عوارض جدی مثل کمای ناشی از دیابت و عوارض بلندمدت مثل مشکلات مربوط به چشم، کلیه‌ها، اعصاب مغز را در افراد مبتلا به دیابت ایجاد می‌کند.
برای استخدام پرستار سالمند کلیک کنید
علائم قندخون بالا
قندخون بالا بدون علامت است و نشانه‌های آن در طول چند روز یا چند هفته نمایان می‌شود.
علائم و نشانه‌های اولیه
تکرر ادرار، تشنگی بیش‌از حد، تاری دید، خستگی و سردرد ازجمله علائم و نشانه‌های قندخون بالا می‌باشد.
علائم و نشانه‌های ثانویه
در صورت عدم درمان قندخون بالا، کتون یا اسیدهای سمی در خون و ادرار فرد مبتلا ایجاد می‌شود؛ ازجمله این نشانه‌ها می‌توان به تهوع و استفراغ، خشکی دهان، تنگی نفس، ضعف، گیجی، درد در ناحیه شکم، بوی نفس میوه‌ای و کما اشاره کرد.
عوامل مؤثر در بالارفتن قندخون
- عدم استفاده کافی از انسولین و داروهای خوراکی دیابتی
- عدم تحرک کافی و فعالیت بدنی
- استرس
- عدم رعایت برنامه غذایی دیابتی
- ابتلا به عفونت و بیماری
- استفاده از انسولین تاریخ‌مصرف گذشته
- تزریق نادرست انسولین
عوارض طولانی مدت قندخون بالا
در صورت عدم درمان قندخون بالا یا هیپرگلیسمی در طولانی مدت، مشکلات و عارضه‌های خاصی برای افراد مبتلا به دیابت ایجاد می‌شود که نمونه‌هایی از آن شامل:
- آسیب‌های عصبی یا نوروپاتی
- نارسایی کلیه
- بیماری‌های قلب و عروق
- مشکلات پا که در اثر آسیب به اعصاب یا تضعیف جریان خون سبب عفونت و در موارد حاد موجب قطع عضو در فرد فرد مبتلا می‌گردد.
- عفونت لثه و دندان
- مشکلات پوستی
- مشکلات مفصل و استخوان
عوارض اورژانسی قندخون بالا
در صورتی که قندخون بالا بماند و درمان نشود، دو وضعیت جدی در فرد مبتلا به دیابت ایجاد می‌شود که شامل:
کتواسیدوز دیابتی
درصورتی‌که انسولین به اندازه کافی در بدن وجود نداشته باشد، قند یا گلوکز قادر به تولید انرژی در بدن نمی‌باشد؛ که در این صورت قندخون بالا رفته و شروع به تجزیه چربی برای تأمین انرژی خود می‌کند و سبب ایجاد کتون می‌شود. کتون در داخل خون، جمع و سپس در ادرار فرد ترشح می‌شود. در صورت عدم درمان کتواسیدوز دیابتی، زندگی فرد دیابتی در معرض خطر قرار می‌گیرد.
سندروم Hyperglycemic Hyperosmolar
در این نوع از عارضه، بدن فرد مبتلا به دیابت انسولین تولید می‌کند اما به درستی در بدن کار نمی‌کند. سطح قندخون ممکن است به بیش از 600 میلی‌گرم در دسی‌لیتر برسد و از آنجایی که انسولین تولید می‌شود اما به درستی کار نمی‌کند، بدن قادر به استفاده از انرژی گلوکز یا چربی نیست. در این صورت گلوکز وارد ادرار شده و ادرار افزایش می‌یابد. در صورت عدم درمان سندروم هیپراسمولار قندخون بالای دیابتی، کم‌آبی و کما و در نهایت تهدید زندگی فرد مبتلا به دیابت ایجاد می‌شود.
پیشگیری از ابتلا به قندخون بالا
موارد زیر می‌توانند قندخون را در محدوده هدف قرار دهند.
- پیروی و اجرای طرح تغذیه دیابتی
- کنترل قندخون
مراقبت‌های لازم برای قندخون بالا
- ورزش و فعالیت فیزیکی مناسب: یکی از مؤثرترین راه‌های کنترل قندخون بالا، ورزش و فعالیت بدنی مناسب می‌باشد؛ اما در صورتی‌که کتون در ادرار وجود داشته باشد، ورزش سبب بالاتر رفتن میزان قندخون می‌شود.
- بررسی مداوم قندخون: در صورت بالا بودن و یا افت قندخون و همچنین در معرض ابتلا به دیابت، به‌طور مکرر میزان قندخون خود را گرفته تا بتوانید عملکرد مناسب‌تری برای رفع این مشکل داشته باشید.
- استفاده از انسولین برای کنترل قندخون بالا: استفاده از انسولین و مکمل آن جهت پایین آوردن و کنترل قندخون بالا باتوجه به دستور و راهنمایی پزشک بسیار مؤثر است.
- خواب کافی و مدیریت استرس: استرس، تأثیر مستقیم بر بالارفتن قندخون دارد؛ بنابراین لازم است که همه افراد به‌خصوص بیماران دیابتی به دور از تنش‌های روزانه و استرس قرار گیرند؛ همچنین خواب کافی می‌تواند حساسیت به انسولین را در حدود 25 درصد کاهش داده و در مدیریت سطح قندخون مؤثر باشد.
جمع‌بندی
یکی از بیماری‌های شایع در جوامع بشری امروز، دیابت می‌باشد که به دو صورت دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 پدیدار می‌شود. درصورت عدم رعایت و مراقبت درخصوص بیماری دیابت، قندخون افزایش یا کاهش می‌یابد که با رعایت نکات ذکر شده و کنترل مکرر میزان قندخون، می‌توان قندخون بالا و یا افت آن را درمان کرد.
